عنصر دلچسپی که اخیرا در اروپا در حال سمت و سو گرفتن است، موضعگیری اتحادیه اروپا در برابر اقدمات ضد بشری اسرائیل در فلسطین می باشد. اروپا کوشش می کند (لااقل ظاهرا) از اسرائیل در رابطه به روش آن در غزه فاصله بگیرد و کمک های نظامی را به روی آن مسدود ساخته است. اتحادیه اروپا از نزدیکی اسرائیل (متحد ستراتیژیک ایالات متحده) و دریافت مواد سوخت، مخصوصا نفت از آذربایجان خشنود نبوده و احتمالا این مورد را نیز در آینده برای وضع تحریمات علیه آذربایجان بکار ببرد.
طوریکه در بالا تذکر یافت، ارمنستان از روی ناچاری و عقده های تاریخی در برابر آذربایجان و ترکیه به ماجرای که نتیجه نهائی آن قابل پیش بینی نیست به حیث ابزار مصرفی داخل می شود. ارمنستان در صورت درگیری جنگ تمام عیار یا کاملا بازنده خواهد بود، یا بخش های از اراضی خود را به شمول دهلیز “زانگیزور” از دست خواهد داد.
از آنجائیکه کشور های دیگر اهداف ستراتیژیک خودشان را دنبال می نمایند، بنابرین در صورت کمزوری واضح ارمنستان در تصادم نظامی به داد آن نخواهند رسید. گرچه ارمنستان شاید برای اولین بار در تاریخ چانس آنرا به دست آورده تا از ائتلافیون به یک ترتیبی به نفع خود استفاده نماید، آذربایجان را به کم “ائتلافیون” “مجازات” نماید و معادله را تا یک حدی به نفع خود تغییر دهد.
روسیه – به نظر می رسد که روسیه در حال حاضر علاقمند ائتلاف ها در حوزه جنوب قفقاز (آسیای صغیر) نیست. ارمنستان پس از حوادث سال ۲۰۲۰ اهمیت ستراتیژیک خود را بدای روسیه از دست داده، و علاقمند حمایت از آن نیست. مسکو نمی خواهد پیوند های عمیق سیاسی- اقتصادی و تاریخی آن با جهات ترک تبار صدمه ببیند. جهان ترک برای روسیه متحد لایه اول است. بنابرین، اگر روسیه اقداماتی را به جانبداری از ارمنستان بردارد، در این صورت مطمینا مناسبات آن با ترکیه، آذربایجان و سایر کشور های ترک تبار به شدت صدمه خواهد دید و در اوضاعی سیاسی – نظامی کنونی عواقب غیر قابل پیش بینی در پی خواهد داشت. بنابرین، روسیه به گمان اغلب به همچو اقدامی متوسل نخواهد شد.
قابل ذکر است که صدراعظم بر حال ارمنستان نیکول پاشینیان و پالیسی حکومت آن در شکل گیری موضعگیری کنونی مسکو نقش اساسی را بازی نمود : پاشینیان طی حداقل یک سال اخیر پیوسته از پالیسی روسیه در جهت ارمنستان و جنوب قفقاز انتقاد کرد، سازمان پیمان امنیت دسته جمعی را یک “سازمان منفعل”و عضویت کشورش را در آن “بیهوده” خواند. و بالاخره در آخرین اقدام همکاری های خود را با این سازمان منجمد ساخت. در عین حال روابط خود را یک سره با اروپا، ناتو در استقامت های مختلف تحکیم بخشید، کمک های نظامی – لوژیستیکی کشوررهای فرامنطقه را به ارمنستان جاری ساخت، دشمن روسیه، زیلینسکی را به کشور خود دعوت کرد و به ده ها اقدام دیگری که در تضاد مستقیم با منافع روسیه قرار داد دست زد.
ارمنستان با به انجماد درآوردن مناسبات اش با پیمان امنیت دسته جمعی که برخلاف سازمان شانگهای در محوریت روسیه قرار دارد، قصد دارد روسیه را در آینده از اشتراک در هرگونه پروسه های مذاکراتی دور نگهدارد؛
در عین حال، ارمنستان ناخود آگاه روسیه را از مسوولیت در جنگ که به احتمال قوی در آینده نزدیک بوقوع خواهد پیوست (جائیکه روسیه بدون آنهم علاقمندی برای اشتراک در آن ندارد) آزاد ساخت.
روسیه یگان بار اعلام می دارد که ایجاد دهلیز “زانیگزور” به نفع اش است. اینکه در عقب این گفته چه رازی نهفته و اینکه دهلیز تا کدام حد واقعا در تطابق با منافع مسکو در منطقه پیوند دارد، زمان نشان خواهد داد. طوریکه در بالا تذکر یافت ایجاد دهلیز قبل از همه به سود ترکیه و آذربایجان است.
در اواسط ماه فبروری، ولادیمیر پوتین قرار بود به دیدار رجب طیب اردوغان عازم ترکیه گردد، لیکن منابع رسمی روسیه خبر دادند که این سفر تا آخر اپریل سال جاری به تعویق افتاده است.
چرا سفر پوتین به تعویق افتاد؟
گرچه در اوسط ماه اپریل مراسم تحلیف ولادیمیر پوتین پس از پیروزی حتمی در انتخابات عنقریب ریاست جا خواهد داشت و پوتین مصروف خواهد بود، لیکن عده ای از کارشناسان به آن باور اند که پوتین و اردوغان علاقمند اند دینامیک پیشرفت اوضاع را در تیاتر نظامی – سیاسی قفقاز جنوبی و تشکیل ائتلاف ضد آذربایجان – ترکیه تعقیب نمایند. اردوغان، در حال حاضر بالای یگانه کسی که می تواند حساب نماید ولادیمیر پوتین است.
جمع بندی آنچه در بالا نگاشته شد :
– در سال جاری، تشدید اوضاع را در امتداد بحیره سیاه شاهد خواهیم بود.
– شکل گیری ائتلاف ضد آذربایجان- ترکیه به مرحله نهائی صعود خواهد نمود، و احتمال وقوع منازعه را در آسیای صغیر (قفقاز جنوبی) تشدید خواهد بخشید.
– پس از دهم مارچ (ضرب الاجل اسرائیل به فلسطینی ها)، مرحله بعدی تشدید تشنج را در حوزه شرق میانه که اثر مستقیم بالای قفقاز جنوبی (آسیای صغیر دارد) شاهد خواهیم بود.
