تحلیل هاسیاست و تاریخ

دولت، دموکراسی و اسلامگرایی در افغانستان

نسل‭ ‬ما،‭ ‬بشمول‭ ‬کسانیکه‭ ‬ده‭ ‬سال‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬من‭ ‬تولد‭ ‬شده‭ ‬اند،‭ ‬امروز‭ ‬نسل‭ ‬کهنسال‭ ‬سنین‭ ‬شصت‭ ‬سال‭ ‬به‭ ‬بالای‭ ‬جامعهٔ‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬تشکیل‭ ‬میدهد،که‭ ‬اکثریت‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬کتلهٔ‭ ‬عظیم‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬جمع‭ ‬دیاسپورای‭ ‬افغان‭ ‬در‭ ‬ممالک‭ ‬مختلف‭ ‬جهان‭ ‬و‭ ‬بخصوص‭ ‬کشورهای‭ ‬پیشرفتهٔ‭ ‬اقتصادی‭ ‬غربی‭ ‬زندگی‭ ‬میکنند‭. ‬این‭ ‬نسل‭ ‬شاهد‭ ‬زندهٔ‭ ‬تاریخ‭ ‬معاصر‭ ‬کشور‭ ‬است،‭ ‬بخصوص‭ ‬از‭ ‬عصر‭ ‬دههٔ‭ ‬دموکراسی‭ ‬۱۹۷۳‭-‬۱۹۶۴م‭ ‬دوران‭ ‬سلطنت‭ ‬اعلیحضرت‭ ‬محمد‭ ‬ظاهر‭ ‬شاه‭ ‬به‭ ‬اینطرف‭ ‬شرایط‭ ‬زندگی‭ ‬مردم،‭ ‬روشهای‭ ‬حکومتداری‭ ‬و‭ ‬حوادث‭ ‬و‭ ‬چرخشهای‭ ‬تاریخی‭ ‬را‭ ‬بخاطر‭ ‬داشته‭ ‬قادر‭ ‬به‭ ‬ارزیابی‭ ‬عینی‭ ‬این‭ ‬شرایط‭ ‬و‭ ‬حوادث‭ ‬میباشند‭.‬

در‭ ‬طول‭ ‬صد‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬عناصر‭ ‬متعصب‭ ‬مذهبی،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬مخالفت‭ ‬با‭ ‬ترقیخواهی‭ ‬یا‭ ‬مدرنیزم‭ ‬قرار‭ ‬گرفتند‭ ‬شامل‭ ‬بنیادگرایان،‭ ‬اسلامگرایان‭ ‬و‭ ‬اخیراً‭ ‬گروههای‭ ‬وهابی‭ ‬و‭ ‬تکفیری‭ ‬میباشند‭.‬کسانیکه‭ ‬با‭ ‬نهضت‭ ‬امانی‭ ‬مخالفت‭ ‬کردند‭ ‬در‭ ‬دههٔ‭ ‬دموکراسی۱۹۷۳‭-‬۱۹۶۴م‭ ‬با‭ ‬آزادی‭ ‬های‭ ‬فردی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬سر‭ ‬مخالفت‭ ‬گشودند‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬دوران‭ ‬تیزاب‭ ‬پاشیدنها‭ ‬بروی‭ ‬دختران‭ ‬مکاتب‭ ‬رواج‭ ‬یافت‭ ‬و‭ ‬عامل‭ ‬شهادت‭ ‬عبدالرحمن‭ ‬در‭ ‬لغمان،‭ ‬عبدالقادر‭ ‬در‭ ‬هرات‭ ‬و‭ ‬سیدال‭ ‬سخندان‭ ‬در‭ ‬پوهنتون‭ ‬کابل‭ ‬گردیدند‭.‬

اسلامگرایان‭ ‬متعاقباً‭ ‬بر‭ ‬مبنای‭ ‬فتوای‭ ‬به‭ ‬خطر‭ ‬افتیدن‭ ‬دین‭ ‬اسلام‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬جمهوری‭ ‬داوود‭ ‬خان‭ ‬بغاوت‭ ‬نموده‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۱۹۷۵م‭ ‬به‭ ‬اعزام‭ ‬گروپهای‭ ‬مسلح‭ ‬خرابکار‭ ‬از‭ ‬پاکستان‭ ‬اقدام‭ ‬کردند،‭ ‬که‭ ‬ترور‭ ‬علی‭ ‬احمد‭ ‬خرم‭ ‬وزیرپلان‭ ‬در‭ ‬کابل‭ ‬و‭ ‬شورش‭ ‬پنجشیر‭ ‬را‭ ‬میتوان‭ ‬نام‭ ‬برد‭.‬

بر‭ ‬همین‭ ‬تسلسل‭ ‬کسانیکه‭ ‬با‭ ‬نهضت‭ ‬امانی‭ ‬مخالفت‭ ‬کردند،‭ ‬در‭ ‬دهه‭ ‬های‭ ‬۱۹۸۰‭ ‬و‭ ‬۱۹۹۰م‭ ‬حیات‭ ‬دوباره‭ ‬یافته‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬تنظیمهای‭ ‬جهادی‭ ‬بنیادگرا‭ ‬و‭ ‬اسلامگرا‭ ‬در‭ ‬صفوف‭ ‬قیامهای‭ ‬مردمی‭ ‬رخنه‭ ‬کرده‭ ‬رهبری‭ ‬مقاومت‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬حکومتهای‭ ‬خود‭ ‬کامه‭ ‬کودتای‭ ‬هفتم‭ ‬ثور‭ ‬گرفته‭ ‬هزاران‭ ‬مکتب‭ ‬را‭ ‬ویران‭ ‬کردند‭ ‬و‭ ‬آتش‭ ‬زدند‭ ‬وهزاران‭ ‬معلم‭ ‬و‭ ‬متعلم‭ ‬بیگناه‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬شهادت‭ ‬رسانیدند‭.‬

همانطوریکه‭ ‬تا‭ ‬صد‭ ‬سال‭ ‬قبل‭ ‬استعمار‭ ‬کهن‭ ‬در‭ ‬تقابل‭ ‬با‭ ‬بنیادگرائی‭ ‬مذهبی‭ ‬از‭ ‬روش‭ ‬دوگانهٔ‭ ‬مقابله‭ ‬و‭ ‬حمایت‭ ‬کار‭ ‬میگرفت،‭ ‬امروز‭ ‬نیز‭ ‬استعمار‭ ‬نوین‭ ‬غربی‭ ‬با‭ ‬روش‭ ‬امپریالستی‭ ‬خود‭ ‬مطابق‭ ‬منافع‭ ‬روز‭ ‬و‭ ‬منافع‭ ‬دراز‭ ‬مدت‭ ‬استراتژیک‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬مقابله‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬افراط‭ ‬گرائی‭ ‬میپردازد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬رشد‭ ‬و‭ ‬اشاعهٔ‭ ‬تروریزم‭ ‬افراط‭ ‬گرای‭ ‬مذهبی‭ ‬نقش‭ ‬مهمی‭ ‬داشته‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬سرنوشت‭ ‬ملتها،‭ ‬منجمله‭ ‬سرنوشت‭ ‬ملت‭ ‬ما‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬بازی‭ ‬بزرگ‭ ‬استعماری‭ ‬نوین‭ ‬مشغول‭ ‬است‭.‬

متأسفانه‭ ‬در‭ ‬نتیجهٔ‭ ‬عدم‭ ‬موجودیت‭ ‬استقرار‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬نیم‭ ‬قرن‭ ‬اخیر،‭ ‬دولتها‭ ‬نتوانستند‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬خود‭ ‬امنیت‭ ‬و‭ ‬رفاه‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬نماید،‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬ناکامی‭ ‬مستقیمأ‭ ‬مسئول‭ ‬سقوط‭ ‬پیهم‭ ‬نظامهای‭ ‬سلطنتی،‭ ‬جمهوری‭ ‬مطلقه،‭ ‬جمهوری‭ ‬دموکراتیک،‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬مجاهدین،‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی‭ ‬طالبان‭ ‬دور‭ ‬اول‭ ‬و‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬مدل‭ ‬امریکایی‭ ‬بوده‭ ‬است‭.‬

تجربهٔ‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬افغانستان

در‭ ‬ابتدا‭ ‬باید‭ ‬توضیح‭ ‬کرد،‭ ‬که‭ ‬دموکراسی‭ ‬چیست؟‭ ‬

اساساً‭ ‬این‭ ‬اصطلاح‭ ‬از‭ ‬دو‭ ‬کلمه‭ ‬یونانی‭ ‬‭(‬Demo‭)‬‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬‭(‬cracy‭)‬‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬قدرت‭/‬حکومت‭ ‬گرفته‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬دو‭ ‬کلمه‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬هم،کلمه‭ ‬ای‭ ‬را،که‭ ‬امروز‭ ‬میشناسیم،‭ ‬تشکیل‭ ‬میدهند،که‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬قدرت‭ ‬مردم‭ ‬یا‭ ‬حکومت‭ ‬توسط‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬برای‭ ‬مردم‭ ‬است‭. ‬دولت‭ ‬های‭ ‬مختلف‭ ‬برای‭ ‬اصطلاح‭ ‬“دیموکراسی”‭ ‬تعریفات‭ ‬مختلف‭ ‬را‭ ‬ارائه‭ ‬کرده‭ ‬اند،‭ ‬اما‭ ‬منصفانه‭ ‬است،که‭ ‬بگوییم‭ ‬برای‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬غربی‭ ‬ها‭ ‬یک‭ ‬چیز‭ ‬و‭ ‬فقط‭ ‬یک‭ ‬چیز‭ ‬یعنی‭ ‬حق‭ ‬رأی‭ ‬دادن‭ ‬مستقیم‭ ‬به‭ ‬انتخاب‭ ‬رهبر‭ ‬شان‭ ‬معنی‭ ‬دارد‭. ‬بنابراین‭ ‬ناگفته‭ ‬نماند،‭ ‬که‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬غربی‭ ‬ها‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬خودکار‭ ‬این‭ ‬برداشت‭ ‬را‭ ‬رد‭ ‬میکنند،‭ ‬که‭ ‬چین‭ ‬برای‭ ‬دموکراسی‭ ‬ارزش‭ ‬قائل‭ ‬است،‭ ‬بدون‭ ‬اینکه‭ ‬به‭ ‬موضوع‭ ‬عمیقتر‭ ‬توجه‭ ‬نمایند‭. ‬این‭ ‬نوع‭ ‬برداشت،‭ ‬یک‭ ‬اشتباه‭ ‬بزرگ‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬اکثر‭ ‬کشورهای‭ ‬غربی،‭ ‬انتخابات‭ ‬سراسری‭ ‬هر‭ ‬چندسال‭ ‬یکبار‭ ‬برگزار‭ ‬میشود،‭ ‬که‭ ‬تعیین‭ ‬میکند‭ ‬چه‭ ‬کسی‭ ‬دولت‭ ‬بعدی‭ ‬را‭ ‬تشکیل‭ ‬خواهد‭ ‬داد‭. ‬اگر‭ ‬یک‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬مورد‭ ‬علاقهٔ‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬پیدا‭ ‬کردید‭ ‬میتوانید‭ ‬رأی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬آنها‭ ‬بدهید‭ ‬و‭ ‬امیدوار‭ ‬باشید،‭ ‬که‭ ‬وقتی‭ ‬نوبت‭ ‬به‭ ‬شکل‌گیری‭ ‬سیاست‭ ‬و‭ ‬وضع‭ ‬قوانین‭ ‬جدید‭ ‬میرسد‭ ‬آنها‭ ‬نماینده‭ ‬ارزش‭ ‬های‭ ‬شما‭ ‬باشند‭. ‬به‭ ‬این‭ ‬دموکراسی‭ ‬نماینده‭ ‬گی‭ ‬میگویند،‭ ‬زیرا‭ ‬در‭ ‬واقع‭ ‬رأی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬میدهید،‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬اعتماد‭ ‬دارید‭. ‬در‭ ‬هنگام‭ ‬تصمیم‭ ‬گیری‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬قوانین‭ ‬جدید‭ ‬در‭ ‬پارلمان‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬نماینده‭ ‬نظریات‭ ‬شما‭ ‬باشد،‭ ‬اما‭ ‬امکان‭ ‬دارد‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬برخی‭ ‬مسائل‭ ‬آنطور،‭ ‬که‭ ‬شما‭ ‬دوست‭ ‬دارید‭ ‬رأی‭ ‬ندهد‭. ‬البته‭ ‬شایان‭ ‬ذکر‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬دموکراسی‭ ‬های‭ ‬غربی‭ ‬در‭ ‬واقع‭ ‬به‭ ‬شهروندان‭ ‬اجازه‭ ‬نمیدهند،‭ ‬که‭ ‬مستقیماً‭ ‬به‭ ‬رهبر‭ ‬خود‭ ‬رأی‭ ‬دهند‭. ‬در‭ ‬آسترالیا‭ ‬و‭ ‬نیوزیلند‭ ‬بطور‭ ‬مثال‭ ‬رأی‭ ‬دادن‭ ‬فقط‭ ‬برای‭ ‬نامزدان‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬منتخب‭ ‬امکان‭ ‬پذیر‭ ‬است‭. ‬اینکه‭ ‬چه‭ ‬کسی‭ ‬نقش‭ ‬رهبری‭ ‬در‭ ‬حزب‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬عهده‭ ‬خواهد‭ ‬گرفت‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬نهایت‭ ‬رهبر‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬صورت‭ ‬پیروزی‭ ‬آن‭ ‬حزب‭ ‬خواهد‭ ‬شد‭  ‬در‭ ‬پشت‭ ‬درهای‭ ‬بسته‭ ‬تصمیم‭ ‬گیری‭ ‬می‭ ‬شود‭. ‬اما‭ ‬جدا‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬چند‭ ‬سال‭ ‬یکبار‭ ‬رأی‭ ‬دادن‭ ‬در‭ ‬انتخابات‭ ‬عمومی،‭ ‬برای‭ ‬یک‭ ‬فرد‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬واقعی‭ ‬کلمه‭ ‬غیرممکن‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬هر‭ ‬موضوعی،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬دولت‭ ‬مطرح‭ ‬میشود‭ ‬رأی‭ ‬دهد‭. ‬از‭ ‬این‭ ‬رو‭ ‬اصطلاح‭ ‬دموکراسی‭ ‬نماینده‭ ‬گی‭ ‬بکار‭ ‬برده‭ ‬میشود‭.‬

مشروطیت‭ ‬اول‭ ‬در‭ ‬افغانستان

افغانستان‭ ‬الی‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬جهانی‭ ‬دوم‭ ‬با‭ ‬سیستم‭ ‬نظام‭ ‬سلطنتی‭ ‬مطلقه‭ ‬اداره‭ ‬میگردید،‭ ‬که‭ ‬امیران‭ ‬و‭ ‬بعداً‭ ‬پادشاهان‭ ‬دارای‭ ‬قدرت‭ ‬مطلقه‭ ‬بودند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬تصامیم‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬ملت‭ ‬مسئولیت‭ ‬نداشتند،‭ ‬اما‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬آنکه‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۱۳۲۵‭ ‬ھ‭ ‬ش‭/‬۱۹۴۶م،‭ ‬محمدهاشم‭ ‬خان‭ ‬جایش‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬برادرش‭ ‬شاه‭ ‬‌محمود‭ ‬خان‭ ‬به‌عنوان‭ ‬صدراعظم‭ ‬داد‭.‬‭ ‬در‭ ‬دوران‭ ‬تصدی‭ ‬او‭ ‬دموکراسی‭ ‬نیم‌بندی‭ ‬به‭ ‬میان‭ ‬آمد‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬۱۳۲۶هجری‭ ‬شمسی‌‭/‬۱۹۴۷م‭ ‬انتخاباتی‭ ‬برای‭ ‬شاروالیها‭ ‬برگزار‭ ‬شد‭. ‬دو‭ ‬سال‭ ‬بعد،‭ ‬انتخابات‭ ‬مشابهی‭ ‬برای‭ ‬شورای‭ ‬ملی‭ ‬تدویر‭ ‬یافت‭. ‬مجلس‭ ‬زیر‭ ‬نفوذ‭ ‬اکثریت‭ ‬دموکرات‌های‭ ‬لیبرال‭ ‬قرار‭ ‬داشت،که‭ ‬برای‭ ‬سلطنت‭ ‬مشروطه‭ ‬ایستاده‭ ‬گی‭ ‬کردند‭. ‬احتمالاً‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۱۳۲۹‭ ‬هجری‭ ‬شمسی‭ ‬‭/‬۱۹۵۰م،‭  ‬قانون‭ ‬رسانه‌های‭ ‬آزاد‭ ‬تصویب‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬دوره‌ای‭ ‬از‭ ‬جوشش‭ ‬سیاسی‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬آمد،که‭ ‬تعدادی‭ ‬از‭ ‬هفته‌نامه‌های‭ ‬خصوصی‭ ‬کوشیدند‭ ‬رؤیاهای‭ ‬روشنفکران‭ ‬لیبرال‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬تصویر‭ ‬بکشند‭. ‬با‭ ‬اینحال،‭ ‬این‭ ‬نشریه‌ها‭ ‬به‭ ‬میزان‭ ‬چشم‌گیری‭ ‬به‌عنوان‭ ‬انجمن‌های‭ ‬تازه‌‭ ‬شکل‌گرفته،‭ ‬احزاب‭ ‬سیاسی‭ ‬کم‭ ‬‌و‭ ‬بیش‭ ‬سازمان‌یافته‭ ‬بودند‭ ‬تا‭ ‬ابزار‭ ‬تبلیغات‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬جمعیت‭ ‬بیشتر‭ ‬بی‌سواد‭. ‬اعضای‭ ‬اصلاح‌طلب‭ ‬شورا‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬رسانه‌ها‭ ‬به‭ ‬مبلغان‭ ‬آزاد‭ ‬واقعیتهای‭ ‬جامعه‭  ‬تبدیل‭ ‬شدند،‭ ‬که‭ ‬شاه‭ ‬و‭ ‬صدراعظم‭ ‬احساس‭ ‬کردند،‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬وضعیت‭ ‬به‭ ‬ادامۀ‭ ‬پیشبرد‭ ‬حکومت‭ ‬آزادتر‭ ‬نیستند‭. (‬دوپری،‭ ‬۱۹۸۰م،‭ ‬ص‭ ‬۴۹۴‭-‬۴۹۸‭)‬

دومين‭ ‬قانون‭ ‬مطبوعات‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1950م‭ ‬درشرايطی‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬نافذ‭ ‬گرديد،‭ ‬که‭ ‬کشور‭ ‬بار‭ ‬ديگر‭ ‬آبستن‭ ‬تحولات‭ ‬سياسی‭- ‬اجتماعی‭ ‬شده‭ ‬بود‭. ‬انفاذ‭ ‬اين‭ ‬قانون‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬زمينهٔ‭ ‬فعالیت‭ ‬محدود‭ ‬نشريه‭ ‬های‭ ‬غير‭ ‬دولتي‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬وجودآورد،‭ ‬بلکه‭ ‬درجهت‭ ‬ديگر‭ ‬روشنفکران‭ ‬و‭ ‬رده‭ ‬های‭ ‬آموزش‭ ‬ديدهٔ‭ ‬کشورعملاً‭  ‬آماده‭ ‬شده‭ ‬بودند‭ ‬تا‭ ‬هسته‭ ‬های‭ ‬سازمانهای‭ ‬سياسی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬پايه‭ ‬گذاری‭ ‬کنند‭.‬

نشريه‭ ‬های‭ ‬انگار،‭ ‬ندای‭ ‬خلق،‭ ‬وطن،‭ ‬نيلاب،‭ ‬ولس‭ ‬و‭ ‬آيينه‭ ‬مطبوعات‭ ‬آزاد‭ ‬و‭ ‬غير‭ ‬دولتی‭ ‬اين‭ ‬دوره‭ ‬به‭ ‬شمار‭ ‬ميآيند،‭ ‬که‮ ‬‭ ‬در‭ ‬شهر‭ ‬کابل‭ ‬به‭ ‬نشر‭ ‬ميرسيدند‭. ‬به‭ ‬همينگونه‭ ‬نشريهٔ‮ ‬‭ ‬غير‭ ‬دولتی‭ ‬اتوم‭ ‬درشهرميمنه‭ ‬مرکز‭ ‬ولايت‭ ‬فارياب‭ ‬به‭ ‬چاپ‭ ‬ميرسيد‭.‬‮  ‬‭ ‬نشريه‮ ‬‭ ‬های‭ ‬دولتی‭ ‬پامير،‭ ‬صدای‭ ‬ملت،‭ ‬پيام‭ ‬افغان،‭ ‬الفبا،‭ ‬و‭ ‬ژوندون‮ ‬‭ ‬نيز‮ ‬‭ ‬در‭ ‬اين‭ ‬دوره‭ ‬در‭ ‬مرکز‭  ‬ولايات‭ ‬کشور‭ ‬به‭ ‬نشرات‭ ‬آعاز‭ ‬کردند،‭ ‬که‭ ‬بيانگر‭ ‬ديدگاه‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬سليقه‭ ‬های‭ ‬سياسی‭- ‬اجتماعی‭ ‬دولت‭ ‬بودند‭. ‬در‭ ‬اين‭ ‬دوره‭ ‬درافغانستان‭ ‬تلاش‮ ‬هايی‭ ‬نيز‭ ‬در‭ ‬جهت‭ ‬ايجاد‭ ‬احزاب‭ ‬و‭ ‬سازمانهای‭ ‬سياسی‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬آمده‭ ‬بود‭. ‬چنانکه‭ ‬“ويښ‭ ‬ځلميان”‭ ‬يا‭ ‬جوانان‭ ‬بيدار‭ ‬نخستين‭ ‬حلقهٔ‭ ‬سياسی‭ ‬بود،که‭ ‬در‭ ‬کابل‭ ‬پايه‭ ‬گذاری‭ ‬شد‭. ‬نشريهٔ‭ ‬انگار‭ ‬به‭ ‬مديريت‭ ‬مسٔوول‭ ‬فيض‭ ‬محمد‭ ‬انگار‮ ‬‭ ‬و‭ ‬“ولس”‮ ‬به‭ ‬مديريت‭ ‬مسٔوول‭ ‬گل‭ ‬پاچا‭ ‬الفت‭ ‬ارگان‭ ‬های‭ ‬نشراتی‭ ‬“ويښ‭ ‬ځلميان”‭ ‬بودند‭.‬

حزب‭ ‬يا‭ ‬حلقهٔ‭ ‬سياسی‭ ‬“وطن”‭ ‬نشريهٔ‭ ‬“وطن”‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬مديريت‭ ‬مسٔوول‭ ‬مير‭ ‬غلام‭ ‬محمد‭ ‬غبار‭ ‬انتشار‭ ‬ميداد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬همين‭ ‬گونه‭ ‬نشریهٔ‭ ‬‭ ‬“ندای‭ ‬خلق”‭ ‬ارگان‭ ‬نشراتی‭ ‬حزب‭ ‬“خلق”‭ ‬بود‮ ‬،‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬صاحب‭ ‬امتيازی‭ ‬داکتر‭ ‬محمودی‭ ‬به‭ ‬نشرات‭ ‬آغاز‭ ‬کرد‭.‬

اين‭ ‬نشريه‮ ‬ها‭ ‬چنان‭ ‬کانونهای‭ ‬پرورش‭ ‬افکار‭ ‬سياسی‭ ‬توانستند‭ ‬يک‭ ‬نسل‭ ‬سياسی‭ ‬در‭ ‬کشور‮ ‬‭ ‬را‭ ‬پرورش‭ ‬دهند‭. ‬نسل‭ ‬سياسی‭ ‬پرورش‭ ‬يافته‭ ‬به‭ ‬وسيلهٔ‭ ‬اين‭ ‬نشريه‭ ‬ها‮ ‬‭ ‬بعداً‭ ‬در‭ ‬رويداد‭ ‬های‭ ‬سياسی–اجتماعی‮ ‬دههٔ‭ ‬دموکراسي‭(‬1963-1973م‭) ‬نيز‭ ‬نقش‭ ‬برجسته‭ ‬يي‭ ‬داشتند‮ ‬‭. ‬حتي‭ ‬ميتوان‭ ‬گفت،‭ ‬که‭ ‬مبارزات‭ ‬سياسی‭ ‬و‭ ‬مطبوعات‭ ‬سياسی‭ ‬دههٔ‭ ‬دموکراسی‭ ‬ادامهٔ‭ ‬همان‭ ‬تجربه‭ ‬های‭ ‬سياسی‭ ‬دوران‭ ‬شاه‭ ‬محمود‮ ‬‭ ‬خان‭ ‬است‭.‬

‭ ‬آگاهي‭ ‬و‭ ‬اطلاعات‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬نسل‭ ‬جوان‭ ‬افغانستان‭ ‬درارتباط‭ ‬به‭ ‬مفاهم‭ ‬حزب‭ ‬سياسی‮ ‬‭ ‬و‭ ‬مبارزهٔ‭ ‬سياسی‮ ‬‭ ‬سازمان‭ ‬يافته‮ ‬‭ ‬به‭ ‬وسيلهٔ‭ ‬همين‮ ‬‭ ‬نشريه‭ ‬ها‭ ‬دست‭ ‬کم‭ ‬در‭ ‬ميان‮ ‬‭ ‬اقشار‭ ‬آموزش‭ ‬ديدهٔ‭ ‬کشور‭ ‬گسترش‭ ‬پيدا‭ ‬کرد‭.‬

دریغا،که‭ ‬تجربهٔ‭ ‬مطبوعات‭ ‬آزاد‮ ‬‭ ‬در‭ ‬اين‭ ‬دوره‭ ‬عمر‭ ‬درازی‭ ‬نداشت‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۱۹۵۱م‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬دروازه‭ ‬های‭ ‬تمام‭ ‬اين‭ ‬نشريه‭ ‬ها‭ ‬بدون‭ ‬هيچگونه‭ ‬دلايل‭ ‬قانونی‭ ‬به‭ ‬وسيلهٔ‭ ‬دولت‭ ‬بسته‭ ‬شد،‭ ‬بلکه‭ ‬احزاب‭ ‬و‭ ‬سازمانهای‭ ‬سياسی‭ ‬نيز‭ ‬منحل‭ ‬گرديد‭. ‬دولت‭ ‬براين‭ ‬هم‭ ‬بسنده‭ ‬نکرد‭ ‬و‭ ‬شماری‭ ‬از‭ ‬اعضای‭ ‬رهبری‭ ‬سازمانها‭ ‬و‭ ‬احزاب‭ ‬سياسی‭ ‬وطن،‭ ‬خلق‭ ‬و‭ ‬“ويښ‭ ‬ځلميان”‭ ‬را‭ ‬دستگير‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬زندان‭ ‬افگند‭. ‬بدينگونه‭ ‬تا‭ ‬ده‭ ‬سال‭ ‬ديگر‭ ‬در‭ ‬دورهٔ‭ ‬صدارت‭ ‬داودخان،‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬مطبوعات‭ ‬آزاد‭ ‬احزاب‭ ‬و‭ ‬سازمانهای‭ ‬سياسی‭ ‬بی‭ ‬بهره‭ ‬باقی‭ ‬ماند‭.‬

ختم‭ ‬مشروطیت‭ ‬و‭ ‬صدارت‭ ‬محمد‭ ‬داوود‭ ‬خان

شاه‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۱۳۳۲ھ‭ ‬ش‌‭/‬۱۹۵۳م‭ ‬سردار‭ ‬محمدداوود،‭ ‬پسر‭ ‬کاکایش‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬‌عنوان‭ ‬صدراعظم‭ ‬معرفی‭ ‬کرد‭. ‬داوود‭ ‬خان‭ ‬طرفدار‭ ‬نوسازی‭ ‬بود،‭ ‬ولی‭ ‬او‭ ‬به‭ ‬قیمت‭ ‬دموکراسی‭ ‬و‭ ‬آزادی‌‭ ‬های‭ ‬فردی،‭ ‬اقتدار‭ ‬و‭ ‬نظم‭ ‬داخلی‭ ‬را‭ ‬اولیت‭ ‬داد‭. ‬وقتی‭ ‬او‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬رسید،‭ ‬انتشار‭ ‬هفته‭ ‬‌نامه‌های‭ ‬جدید‭ ‬متوقف‭ ‬شد‌‭ ‬و‭ ‬احزاب‭ ‬سیاسی‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬عمومی‭ ‬‌شان‭ ‬را‭ ‬متوقف‭ ‬کردند‭.‬‭ ‬هرچند‭ ‬انتخابات‭ ‬شورای‭ ‬ملی‭ ‬هنوز‭ ‬با‭ ‬دست‌کاری‭ ‬در‭ ‬نتایج‭ ‬آن‭ ‬برگزار‭ ‬‌میشد‭. ‬‌در‭ ‬سال‭ ‬۱۳۳۶‭ ‬ھ‭ ‬ش‭/‬۱۹۵۷م‭ ‬پولیس‭ ‬با‭ ‬اتهام‌های‭ ‬بی‌اساس‭ ‬و‭ ‬واهی،‭ ‬اول‭ ‬عبدالمالک‭ ‬عبدالرحیم‌زی‭ ‬و‭ ‬سپس‭ ‬تعدادی‭ ‬از‭ ‬دیگراندیشان‭ ‬را‭ ‬بازداشت‭ ‬کرد‭. ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬احساس‭ ‬امنیت‭ ‬آنها،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬جریان‭ ‬دورۀ‭ ‬کوتاه‭ ‬دموکراسی‭ ‬به‭ ‬میان‭ ‬آمده‭ ‬بود،‭ ‬نابود‭ ‬شد‭.‬

با‭ ‬اين‭ ‬حال‭ ‬در‭ ‬دوران‭ ‬صدارت‮ ‬‭ ‬داود‭ ‬خان‭ ‬نيز‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬نشريه‭ ‬های‭ ‬دولتی‭ ‬گذشته‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬خود‭ ‬ادامه‭ ‬دادند،‭ ‬بلکه‭ ‬نشريه‭ ‬های‭ ‬دولتی‮ ‬‭ ‬ديگری‭ ‬چون‮ ‬‭ ‬کابل‭ ‬تايمز،‭  ‬هيواد،‭  ‬ستورۍ،‭ ‬سره‭ ‬مياشت،‮ ‬‭ ‬افغانستان،‭ ‬پيام‭ ‬حق،‮ ‬‭ ‬تعليم‭ ‬و‭ ‬تربيه،‮ ‬‭ ‬الفلاح،‮ ‬‭ ‬آريانا،‭ ‬کانو‭ ‬او‭ ‬صنايعو‮ ‬‭ ‬و‭ ‬مهری‮ ‬‭ ‬در‭ ‬کابل‭ ‬و‮ ‬‭ ‬بعضی‭ ‬از‭ ‬ولايات‭ ‬کشور‭ ‬پايه‭ ‬گذاری‭ ‬شدند‭. ‬بايد‭ ‬ياد‭ ‬آوری‭ ‬کرد،‭ ‬که‭ ‬داود‭ ‬خان‮ ‬‭ ‬نيز‭ ‬به‭ ‬مانند‭ ‬هاشم‭ ‬خان‭ ‬به‭ ‬آزادی‭ ‬مطبوعات‭ ‬و‭ ‬آزادی‭ ‬بيان‭ ‬اعتقاد‭ ‬و‭ ‬باوری‭ ‬نداشت‭. ‬از‭ ‬همين‭ ‬جهت‮ ‬‭ ‬مطبوعات‭ ‬در‭ ‬دورهٔ‭ ‬او‭ ‬متکی‭ ‬برنظام‭ ‬استبدادی‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬ديدگاه‭ ‬های‭ ‬روشنفکران‭ ‬و‭ ‬نياز‭ ‬های‭ ‬مردم‮ ‬‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬مجال‭ ‬بازتاب‭ ‬نداشت‭.‬‮ ‬

در‭ ‬حکومت‭ ‬محمد‭ ‬داوود‭ ‬،‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬تبلیغ‭ ‬و‭ ‬ترویج‭ ‬افکار‭ ‬دموکراتیک‭ ‬مخالف‭ ‬بود،‭ ‬دموکرات‭ ‬ها‭ ‬سرکوب‭ ‬شده‭ ‬بودند‭ ‬و‭ ‬عظیمترین‭ ‬بخش‭ ‬هایی‭ ‬از‭ ‬مردم‭ ‬جامعه‭ ‬در‭ ‬نا‭ ‬آشنایی‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬سر‭ ‬میبردند‭. ‬آن‭ ‬بی‭ ‬علاقه‭ ‬گی‭ ‬و‭ ‬ناآشنایی‭ ‬با‭ ‬انتخابات‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬واقع‭ ‬با‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬ارکان‭ ‬مهم‭ ‬دموکراسی،‭ ‬محصول‭ ‬چنان‭ ‬سیاست‭ ‬آسیب‭ ‬زای‭ ‬پیشینه‭ ‬یا‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬عوامل‭ ‬مهم‭ ‬آن‭ ‬بود‭. ‬با‭ ‬این‌‭ ‬وجود،‭ ‬پیشرفت‌های‭ ‬اقتصادی‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬یک‭ ‬‌رشته‭ ‬پلانهای‭ ‬پنج‌ساله‭ ‬انکشاف‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬نظام‭ ‬اقتصاد‭ ‬دولتی‭ ‬به‭ ‬میان‭ ‬آمد‭. ‬درعین‌‌‭ ‬زمان،‭ ‬گسترش‭ ‬نظام‭ ‬آموزش‭ ‬جدید‭ ‬و‭ ‬کشف‭ ‬تدریجی‭ ‬حجاب‭ ‬به‭ ‬افزایش‭ ‬صفوف‭ ‬روشنفکران‭ ‬ناامید‭ ‬کمک‭ ‬کرد‭.‬

دهۀ‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ (‬۱۳۴۳‭ ‬تا‭ ‬۱۳۵۲‭ ‬هـ‭ ‬ش‭)‬

بعد‭ ‬از‭ ‬سالها‭ ‬حکومتداری‭ ‬دیکتاتوری‭ ‬هاشم‭ ‬خان،‭ ‬شاه‭ ‬محمود‭ ‬خان‭ ‬و‭ ‬محمد‭ ‬داوود‭ ‬خان،‭ ‬مردم‭ ‬افغانستان‭ ‬برای‭ ‬اولین‭ ‬بار‭ ‬با‭ ‬تدوین‭ ‬و‭ ‬انفاذ‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬سال‭ ‬۱۹۶۴م‭ (‬۱۳۴۳‭ ‬هجری‭ ‬شمسی‭) ‬به‭ ‬یک‭ ‬سیستم‭ ‬دولتی‭ ‬شاهی‭ ‬مشروطه‭ ‬دست‭ ‬یافتند،‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬آزادی‌های‭ ‬سیاسی،‭ ‬حق‭ ‬بیان‭ ‬فکر‭ ‬و‭ ‬آزادی‭ ‬مطبوعات‭ ‬تضمین‭ ‬گردید‭. ‬شاه‭ ‬با‭ ‬کسب‭ ‬موقف‭ ‬غیرمسٔوول‭ ‬و‭ ‬واجب‌الاحترام‭ ‬در‭ ‬رأس‭ ‬دولت،‭ ‬واگذاری‭ ‬قدرت‭ ‬اجرائیه،‭ ‬مقننه‭ ‬و‭ ‬قضائیه‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬اعضای‭ ‬خانواده‭ ‬سلطنتی‭ ‬را‭ ‬مطابق‭ ‬تعامل‭ ‬کشورهای‭ ‬شاهی‭ ‬دموکراتیک‭ ‬اروپایی‭ ‬از‭ ‬احراز‭ ‬کرسی‌های‭ ‬صدارت‭ ‬و‭ ‬وزارت‭ ‬ممنوع‭ ‬نمود‭. ‬در‭ ‬طول‭ ‬ده‭ ‬سال‭ ‬متعاقب‭ ‬آن،که‭ ‬به‭ ‬دهۀ‭ ‬دموکراسی‭ ‬شهرت‭ ‬دارد،‭ ‬همانند‭ ‬هرکشور‭ ‬دارای‭ ‬سیستم‭ ‬دموکراسی‭ ‬نوپا،‭ ‬سال‌های‭ ‬اوج‌گیری‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬به‭ ‬حساب‭ ‬مییآید‭. ‬ده‌ها‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬ده‌ها‭ ‬روزنامه‭ ‬و‭ ‬جریده‭ ‬آزاد‭ ‬غیردولتی‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬بکار‭ ‬آغاز‭ ‬نموده‭ ‬زمینه‌های‭ ‬تشکل‭ ‬و‭ ‬قوام‭ ‬افکار‭ ‬و‭ ‬جریانات‭ ‬سیاسی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬اعم‭ ‬از‭ ‬چپ‭ ‬افراطی‭ (‬منجمله‭ ‬خلق،‭ ‬پرچم،‭ ‬شعلۀ‭ ‬جاوید‭)‬،‭ ‬راست‭ ‬افراطی‭ (‬منجمله‭ ‬سازمان‭ ‬جوانان‭ ‬مسلمان‭ ‬یا‭ ‬اخوان‌المسلمین،‭ ‬که‭ ‬بعداً‭ ‬به‭ ‬حزب‭ ‬اسلامی‭ ‬و‭ ‬جمعیت‭ ‬اسلامی‭ ‬مبدل‭ ‬شدند‭) ‬و‭ ‬جریان‌های‭ ‬میانه‌رو‭ (‬مانند‭ ‬افغان‭ ‬ملت،‭ ‬مساوات‭) ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬نمود‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬مدت‭ ‬صدراعظمان‭ ‬متعددی‭ ‬آمدند‭ ‬و‭ ‬رفتند‭ (‬دکتور‭ ‬یوسف،‭ ‬محمد‭ ‬هاشم‭ ‬میوندوال،‭ ‬دکتور‭ ‬عبدالظاهر،‭ ‬نور‭ ‬احمد‭ ‬اعتمادی‭ ‬و‭ ‬محمد‭ ‬موسی‭ ‬شفیق‭). ‬این‭ ‬دوران‭ ‬همزمان‭ ‬بود‭ ‬با‭ ‬آزادی‭ ‬بیان‭ ‬افکار‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬در‭ ‬مطبوعات‭ ‬و‭ ‬تظاهرات‭ ‬و‭ ‬اعتصابات‭ ‬مسلسل‭ ‬و‭ ‬پیهم‭ ‬محصلان،‭ ‬استادان‭ ‬و‭ ‬متعلمین‭ ‬و‭ ‬معلمین‭ ‬و‭ ‬کارکنان‭ ‬مؤسسات‭ ‬صنعتی‭. ‬

متأسفانه‭ ‬کودتای‭ ‬بدفرجام‭ ‬۲۶‭ ‬سرطان‭ ‬سال‭ ‬۱۳۵۲‭ ‬هـ‭ ‬ش‭  ‬سردار‭ ‬محمد‭ ‬داوود‭ ‬به‭ ‬سقوط‭ ‬دولت‭ ‬شاهی‭ ‬مشروطه‭ ‬محمد‭ ‬ظاهرشاه،‭ ‬انحلال‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬دموکراتیک‭ ‬و‭ ‬ختم‭ ‬دهۀ‭ ‬دموکراسی‭ ‬انجامید‭. ‬این‭ ‬کودتا‭ ‬سر‭ ‬آغاز‭ ‬دوران‭ ‬بی‌ثباتی‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬تا‭ ‬امروز‭ ‬ادامه‭ ‬دارد‭. ‬این‭ ‬کودتا،‭ ‬بدون‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬شرایط‭ ‬تغییر‭ ‬یافته‭ ‬در‭ ‬کشور،‭ ‬جلو‭ ‬تکامل‭ ‬دموکراسی‭ ‬پارلمانی،‭ ‬آزادی‌های‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬مطبوعات‭ ‬آزاد‭ ‬را‭ ‬گرفت‭ ‬و‭ ‬منجر‭ ‬به‭ ‬استقرار‭ ‬یک‭ ‬دولت‭ ‬دیکتاتوری‭ ‬یکنفره‭ ‬گردید‭. ‬در‭ ‬اخیر‭ ‬داوودخان‭ ‬با‭ ‬وعده‌های‭ ‬شاه‭ ‬ایران،‭ ‬رییس‭ ‬جمهور‭ ‬مصر‭ ‬و‭ ‬عربستان‭ ‬سعودی‭ ‬کوشید‭ ‬افسران‭ ‬و‭ ‬عناصر‭ ‬چپی‭ ‬را،‭ ‬که‭ ‬عامل‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬رسیدن‭ ‬او‭ ‬بودند‭ ‬از‭ ‬دولت‭ ‬خارج‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬حساب‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬حزب‭ ‬دموکراتیک‭ ‬خلق‭ ‬تصفیه‭ ‬نماید‭. ‬این‭ ‬عمل‭ ‬مؤجب‭ ‬سقوط‭ ‬او‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬رسیدن‭ ‬ح‭.‬د‭.‬خ‭.‬ا‭ ‬در‭ ‬کودتای‭ ‬هفت‭ ‬ثور‭ ‬۱۳۵۷‭ ‬هـ‭ ‬ش‭ ‬گردید‭.‬

دو‭ ‬برداشت‭ ‬متفاوت‭ ‬از‭ ‬پروسه‭ ‬گسترش‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬افغانستان

بعضی‌ها‭ ‬عقیده‭ ‬دارند‭ ‬،‭ ‬که‭ ‬داوود‭ ‬خان‭ ‬آرزو‭ ‬داشته‭ ‬تا‭ ‬دوره‭ ‬صدارت‭ ‬موصوف‭ ‬برای‭ ‬حد‭ ‬اقل‭ ‬بیست‭ ‬سال‭ ‬بعدی‭ ‬تمدید‭ ‬میگردید‭ ‬تا‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬گسترش‭ ‬سواد‭ ‬همگانی،‭ ‬تأمین‭ ‬رشد‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬آماده‭ ‬گی‭ ‬مردم‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬فرهنگی،‭ ‬دموکراسی‭ ‬آنهم‭ ‬بطور‭ ‬تدریجی‭ ‬معرفی‭ ‬میگردید‭. ‬مشکل‭ ‬این‭ ‬استراتیژی‭ ‬آنست،که‭ ‬زمان‭ ‬این‭ ‬اجازه‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬معرفی‭ ‬تدریجی‭ ‬دموکراسی‭ ‬دلخواه‭ ‬داوودخانی‭ ‬‌نمیدهد‭. ‬بیایید‭ ‬تجربه‭ ‬ایران‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬بگیریم‭. ‬محمد‭ ‬رضا‭ ‬شاه‭ ‬در‭ ‬عمل‭ ‬مودل‭ ‬پیشنهادی‭ ‬داوود‭ ‬خان‭ ‬را‭ ‬میخواست‭ ‬تطبیق‭ ‬کند‭: ‬اول‭ ‬پیشرفت‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬بعد‭ ‬دموکراسی‭. ‬نتیجه‭ ‬آن‭ ‬شد،‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬سرمایه‭ ‬گذاری‌های‭ ‬هنگفت‭ ‬عواید‭ ‬نفتی‭ ‬در‭ ‬واقع‭ ‬سطح‭ ‬زنده‌گی،‭ ‬رفاه،‭ ‬سواد،‭ ‬صحت‭ ‬به‭ ‬سطوح‭ ‬عالی‭ ‬رسید‭ ‬در‭ ‬عین‭ ‬زمان‭ ‬نظام‭ ‬اختناق‭ ‬سیاسی‭ ‬ساواک‭ ‬بیداد‭ ‬میکرد‭. ‬مردم‭ ‬منتظر‭ ‬نشدند‭ ‬تا‭ ‬شاه‭ ‬دموکراسی‭ ‬موعود‭ ‬را‭ ‬معرفی‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬انقلاب‭ ‬اسلامی‭ ‬به‭ ‬عوض‭ ‬دموکراسی‭ ‬بدترین‭ ‬نوع‭ ‬دیکتاتوری‭ ‬و‭ ‬ارتجاع‭ ‬را‭ ‬برقرار‭ ‬کرد‭. ‬اگر‭ ‬خمینی‭ ‬اختناق‭ ‬مذهبی‭ ‬را‭ ‬برقرار‭ ‬نمیکرد،‭ ‬الترناتیف‭ ‬دومی‭ ‬استقرار‭ ‬یک‭ ‬نظام‭ ‬کمونیستی‭ ‬از‭ ‬بطن‭ ‬انقلاب‭ ‬مردمی‭ ‬بود‭.‬

اگر‭ ‬مودل‭ ‬معرفی‭ ‬تدریجی‭ ‬دموکراسی‭ ‬یا‭ ‬مودل‭ ‬داوودخانی‭ ‬منجر‭ ‬به‭ ‬استقرار‭ ‬اختناق‭ ‬مذهبی‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬شد‭ ‬امکانات‭ ‬تکرار‭ ‬این‭ ‬تجربه‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬استقرار‭ ‬یک‭ ‬نظام‭ ‬کمونیستی‭ ‬تا‭ ‬چه‭ ‬حدودی‭ ‬بود؟‭ ‬آیا‭ ‬میتوان‭ ‬نقش‭ ‬تعمیم‭ ‬معارف‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬تشدید‭ ‬خواسته‌های‭ ‬آزادی‭ ‬خواهی‭ ‬و‭ ‬دموکراسی‭ ‬طلبی‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬دست‭ ‬کم‭ ‬گرفت؟‭ ‬همین‭ ‬اصل‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬نیز‭ ‬صدق‭ ‬میکند‭. ‬

دموکراسی‭ ‬فرصتیست‭ ‬برای‭ ‬تکامل‭ ‬ذهنی‭ ‬و‭ ‬سیاسی‭ ‬جامعه‭. ‬تمام‭ ‬سیاست‌مداران‭ ‬پنجاه‭ ‬سال‭ ‬اخیر‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬دهۀ‭ ‬دموکراسی‭ ‬۱۳۴۳‭ ‬تا‭ ‬۱۳۵۲‭ ‬هـ‭ ‬ش‭ ‬پرورده‭ ‬شدند‭. ‬اگر‭ ‬به‭ ‬تجربه‭ ‬دموکراسی‭ ‬ظاهرشاه‭ ‬اجازه‭ ‬تکامل‭ ‬داده‭ ‬میشد،‭ ‬هرگاه‭ ‬از‭ ‬یکجانب‭ ‬نهادهای‭ ‬دولتی،‭ ‬سیستم‭ ‬اداره‭ ‬دولت‭ ‬‭(‬Public Services‭)‬،‭ ‬اردو،‭ ‬پولیس،‭ ‬قوۀ‭ ‬مقننه‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬مسلکی‭ ‬ساختن‭ ‬این‭ ‬نهادها‭ (‬غیر‭ ‬سیاسی‭ ‬ساختن‭) ‬آنها،‭ ‬تعلیمات‭ ‬بهتر،‭ ‬تجهیزات‭ ‬بهتر‭ ‬و‭ ‬دادن‭ ‬آگاهی‭ ‬بهتر‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬معرفی‭ ‬قوانین‭ ‬لازمه‭ ‬تقویت‭ ‬میگردید‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬جانب‭ ‬دیگر‭ ‬قانون‭ ‬احزاب‭ ‬نافذ‭ ‬میشد‭ ‬و‭ ‬نهادهای‭ ‬دموکراتیک‭ ‬حمایت‭ ‬و‭ ‬تقویت‭ ‬میگردید‭ ‬و‭ ‬ترسی‭ ‬از‭ ‬نتایج‭ ‬دموکراسی‭ ‬وجود‭ ‬نمیداشت‭.‬‭ ‬به‭ ‬یقیین‭ ‬دموکراسی‭ ‬با‭ ‬گام‌های‭ ‬استوار‭ ‬به‭ ‬مرور‭ ‬زمان‭ ‬در‭ ‬جامعه‭ ‬به‭ ‬پختگی‭ ‬لازم‭ ‬میرسد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬نهاد‭ ‬اساسی‭ ‬اخلاق‭ ‬سیاسی‭ ‬جامعه‭ ‬مبدل‭ ‬میگردید‭. ‬هندوستان،‭ ‬تا‭ ‬حدودی‭ ‬هم‭ ‬پاکستان،‭ ‬این‭ ‬راه‭ ‬را‭ ‬انتخاب‭ ‬کرده‭ ‬اند‭ ‬و‭ ‬منتظر‭ ‬نشدند‭ ‬مردم‌شان‭ ‬همه‭ ‬مرفه‭ ‬و‭ ‬باسواد‭ ‬شوند‭ ‬تا‭ ‬دموکراسی‭ ‬را‭ ‬معرفی‭ ‬کنند‭ ‬و‭ ‬امروز‭ ‬ثمر‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬نهادینه‭ ‬شدن‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬تار‭ ‬و‭ ‬پود‭ ‬این‭ ‬کشورها‭ ‬به‭ ‬چشم‭ ‬سر‭ ‬مشاهده‭ ‬میکنیم‭. ‬این‭ ‬راهی‭ ‬بود،‭ ‬که‭ ‬اکثریت‭ ‬کشورهای‭ ‬دموکراتیک‭ ‬مانند‭ ‬بریتانیا،‭ ‬فرانسه‭ ‬و‭ ‬امریکا‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬تجربه‭ ‬کردند‭. ‬آنها‭ ‬منتظر‭ ‬نشدند‭ ‬مردم‭ ‬شان‭ ‬همه‭ ‬مرفه‭ ‬و‭ ‬باسواد‭ ‬شوند‭ ‬تا‭ ‬دموکراسی‭ ‬را‭ ‬معرفی‭ ‬کنند‭ ‬در‭ ‬عوض‭ ‬نهادهای‭ ‬دولت‭ ‬و‭ ‬نهادهای‭ ‬دموکراتیک‭ ‬را‭ ‬تقویت‭ ‬کردند‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬نتایج‭ ‬و‭ ‬دست‌آوردهای‭ ‬دموکراسی‭ ‬احترام‭ ‬گذاشتند‭.‬

از‭ ‬اینجاست،‭ ‬که‭ ‬برای‭ ‬من‭ ‬یک‭ ‬دموکراسی‭ ‬غرق‭ ‬در‭ ‬گل‭ ‬و‭ ‬لای،‭ ‬که‭ ‬ضامن‭ ‬آزادی‭ ‬بیان‭ ‬و‭ ‬آزادی‭ ‬سهمگیری‭ ‬مردم‭ ‬در‭ ‬پروسه‌های‭ ‬دموکراتیک‭ ‬گرفتن‭ ‬قدرت‭ ‬دولتیست،‭  ‬هزار‭ ‬بار‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬دیکتاتوری،‭ ‬که‭ ‬برای‭ ‬مردم‭ ‬پل‭ ‬و‭ ‬تونل‭ ‬بسازد‭ ‬ارزش‭ ‬دارد‭. ‬فراموش‭ ‬نکنیم،‭ ‬که‭ ‬یک‭ ‬دموکراسی‭ ‬لنگ‭ ‬لنگان‭ ‬هم‭ ‬قادر‭ ‬است‭ ‬امنیت‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬تأمین‭ ‬کند‭ ‬طوریکه‭ ‬از‭ ‬همچو‭ ‬امنیت‭ ‬و‭ ‬مصؤنیت‭ ‬در‭ ‬دهۀ‭ ‬دموکراسی‭ ‬ظاهرخان‭ ‬مستفید‭ ‬بودیم‭!‬‭ ‬

نظام‭ ‬سلطنتی‭ ‬مشروطه‭ ‬در‭ ‬دههَ‭ ‬دموکراسی‭ (‬1964-1973هـ‭ ‬ش‭)‬

با‭ ‬معرفی‭ ‬اصلاحات‭ ‬در‭ ‬اداره‭ ‬دولت‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬انفاذ‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬جدید،‭ ‬تقسیم‭ ‬قدرت‭ ‬دولتی‭ ‬به‭ ‬قوای‭ ‬ثلاثه،‭ ‬سپردن‭ ‬ادارهٔ‭ ‬حکومت‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬معرفی‭ ‬صدراعظمهای‭ ‬غیر‭ ‬خاندانی‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬تضمین‭ ‬آزادی‭ ‬بیان‭ ‬و‭ ‬مطبوعات‭ ‬شاه‭ ‬کوشید‭ ‬شرایط‭ ‬لازم‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬یک‭ ‬حکومت‭ ‬مسئول‭ ‬و‭ ‬پاسخگو‭ ‬به‭ ‬ملت‭ ‬معرفی‭ ‬نموده‭ ‬عوامل‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬بازدارنده‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬انکشاف‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬میان‭ ‬بردارد‭. ‬

دهۀ‭ ‬دموکراسی،‭ ‬همانند‭ ‬هر‭ ‬کشور‭ ‬دیګر‭ ‬دارای‭ ‬سیستم‭ ‬دموکراسی‭ ‬نو‭ ‬پا،‭ ‬سال‌های‭ ‬بیداری‭ ‬و‭ ‬اوج‌گیری‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬سیاسی‭ ‬درافغانستان‭ ‬به‭ ‬حساب‭ ‬می‌آید‭. ‬ده‌ها‭ ‬جریان‭ ‬فکری‭ ‬و‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬ده‌ها‭ ‬روزنامه‭ ‬و‭ ‬جریده‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬آزاد‭ ‬غیردولتی‭ ‬عرض‭ ‬وجود‭ ‬کرده‭ ‬زمینه‌های‭ ‬تشکل‭ ‬و‭ ‬قوام‭ ‬افکار‭ ‬و‭ ‬جریانات‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬مساعد‭ ‬ګردید‭.‬‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬زمان‭ ‬بود،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬حلقه‭ ‬های‭ ‬روشنفکری‭ ‬کشور‭ ‬الگوهای‭ ‬مختلف‭ ‬انکشاف‭ ‬اقتصادی‭-‬اجتماعی‭ ‬در‭ ‬چوکات‭ ‬جهان‭ ‬بینی‭ ‬های‭ ‬متفاوت‭ ‬و‭ ‬متخاصم‭ ‬جهانی‭ ‬وسیعاً‭ ‬مورد‭ ‬مباحثه‭ ‬قرار‭ ‬ګرفت‭.‬

دموکراسی‭ ‬غربی

دو‭ ‬مشکل‭ ‬عمیق‭ ‬در‭ ‬مفهوم‭ ‬غربی‭ ‬دموکراسی‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭. ‬اولی‭ ‬فقدان‭ ‬بستر‭ ‬جدی‭ ‬تاریخی‭ ‬و‭ ‬دوم‭ ‬عدم‭ ‬درک‭ ‬و‭ ‬احترام‭ ‬به‭ ‬تفاوتهای‭ ‬فرهنگی‭ ‬ملت‭ ‬ها‭.‬

اول‭ – ‬فقدان‭ ‬بستر‭ ‬جدی‭ ‬تاریخی

در‭ ‬ذهن‭ ‬غربیها،‭ ‬دموکراسی‭ ‬از‭ ‬شکل‭ ‬سیاسی‭ ‬خاص‭ ‬زمان‭ ‬و‭ ‬مکان‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬شکل‭ ‬جهانی‭ ‬برای‭ ‬همه‭ ‬زمان‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬همه‭ ‬کشورها‭ ‬ارتقا‭ ‬یافته‭ ‬است‭. ‬با‭ ‬انجام‭ ‬اینکار،‭ ‬هرگونه‭ ‬حس‭ ‬بافت‭ ‬تاریخی‭ ‬از‭ ‬بین‭ ‬رفته‭ ‬است‭. ‬چنین‭ ‬طرز‭ ‬فکری‭ ‬عمیقاً‭ ‬ناقص‭ ‬است‭. ‬هیچ‭ ‬شکل‭ ‬سیاسی‭ ‬ابدی‭ ‬نیست‭. ‬همه‭ ‬محصول‭ ‬زمان‭ ‬و‭ ‬شرایط‭ ‬خود‭ ‬هستند‭. ‬دموکراسی‭ ‬غربی‭ ‬نیز‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬قاعده‭ ‬مستثنی‭ ‬نیست‭. ‬آینده‭ ‬دموکراسی‭ ‬حتی‭ ‬در‭ ‬خود‭ ‬غرب،‭ ‬نه‭ ‬قطعی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬تضمین‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬

این‭ ‬برداشت،‭ ‬که‭ ‬دموکراسی‭ ‬به‭ ‬سبک‭ ‬غربی‭ ‬یک‭ ‬پدیدهٔ‭ ‬دائمی‭ ‬است‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬باور‭ ‬استوار‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬شرایط‭ ‬اساسی،‭ ‬که‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬غرب‭ ‬طی‭ ‬70‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬حفظ‭ ‬کرده‭ ‬است،‭ ‬بخصوص‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬و‭ ‬انگلستان،‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬نامحدود‭ ‬ادامه‭ ‬خواهد‭ ‬داشت‭. ‬اما‭ ‬اخیراً‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬فزاینده‭ ‬ای‭ ‬روشن‭ ‬میشود‭ ‬،‭ ‬که‭ ‬نمی‭ ‬توان‭ ‬این‭ ‬حالت‭ ‬را‭ ‬فرض‭ ‬کرد‭. ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬طیفی‭ ‬از‭ ‬کشورهای‭ ‬غربی‭ ‬از‭ ‬سلامت‭ ‬خوبی‭ ‬برخوردار‭ ‬نیست‭. ‬این‭ ‬وضعیت‭ ‬بدتر‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬زمان‭ ‬دیگری‭ ‬از‭ ‬دهه‭ ‬1930‭ ‬به‭ ‬اینطرف‭ ‬است‭. ‬قابل‭ ‬یادآوری‭ ‬است،‭…‬
ادامهٔ‭ ‬این‭ ‬مضمون‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬صفحهٔ‭ ‬۴۷‭  ‬مطالعه‭ ‬فرمائید‭ … ‬

‭ ‬که‭ ‬اجلاس‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬بایدن‭ ‬برای‭ ‬دموکراسی‭ ‬،‭ ‬که‭ ‬توسط‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬به‭ ‬منظور‭ ‬ترویج‭ ‬دموکراسی‭ ‬به‭ ‬سبک‭ ‬غربی‭ ‬در‭ ‬امریکای‭ ‬مرکزی‭ ‬و‭ ‬جنوبی‭ ‬در‭ ‬دسمبر‭ ‬2021‭ ‬برگزار‭ ‬شد،‭ ‬چیزی‭ ‬بسیار‭ ‬خنده‭ ‬دار‭ ‬وجود‭ ‬داشت‭. ‬این‭ ‬در‭ ‬زمانی‭ ‬اتفاق‭ ‬‌افتاد،که‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬خود‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬هرگز‭ ‬ضعیف‌تر‭ ‬یا‭ ‬بیشتر‭ ‬در‭ ‬معرض‭ ‬تهدید‭ ‬نبوده‭ ‬است،‭ ‬البته‭ ‬نه‭ ‬از‭ ‬زمان‭ ‬جنگ‭ ‬داخلی‭ ‬به‭ ‬اینطرف‭. ‬تقریباً‭ ‬چنین‭ ‬وانمود‭ ‬شد،‭ ‬که‭ ‬گویا‭ ‬شورش‭ ‬در‭ ‬کاپیتول‭ ‬هیل‭ ‬در‭ ‬اوایل‭ ‬سال‭ ‬2021م‭ ‬هرگز‭ ‬رخ‭ ‬نداده‭ ‬بلکه‭ ‬فقط‭ ‬یک‭ ‬رویای‭ ‬بد‭ ‬بوده‭ ‬است‭.‬

باید‭ ‬یادآوری‭ ‬کنیم،که‭ ‬دموکراسی‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬1945م‭ ‬بدینسو‭ ‬در‭ ‬غرب‭ ‬حاکم‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬سالهای‭ ‬بین‭ ‬دو‭ ‬جنگ‭ ‬جهانی،‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬اروپا،‭ ‬در‭ ‬چند‭ ‬کشور‭ ‬انګشت‭ ‬شمار‭ ‬محدود‭ ‬بود‭. ‬تنها‭ ‬کشورهای‭ ‬اروپایی،که‭ ‬نهادهای‭ ‬سیاسی‭ ‬دموکراتیک‭ ‬فعال‭ ‬داشتند،‭ ‬انگلستان،‭ ‬فنلند،‭ ‬دولت‭ ‬آزاد‭ ‬آیرلند،‭ ‬سویدن‭ ‬و‭ ‬سوئیس‭ ‬بودند‭. ‬تنها‭ ‬این‭ ‬کشورها‭ ‬توانستند،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬سال‌های‭ ‬1918م‭ ‬و‭ ‬1939م‭ ‬دوام‭ ‬بیاورند‭. ‬درین‭ ‬سالها‭ ‬اکثریت‭ ‬نفوس‭ ‬اروپا‭ ‬تحت‭ ‬اشکال‭ ‬مختلف‭ ‬دیکتاتوری‭ ‬زندگی‭ ‬میکردند‭. ‬تا‭ ‬حدودی،‭ ‬بیشتر‭ ‬یا‭ ‬تمام‭ ‬آن‭ ‬دوره،‭ ‬دلایل‭ ‬زیادی‭ ‬وجود‭ ‬داشت،‭ ‬که‭ ‬چرا‭ ‬دموکراسی‭ ‬پراگنده‭ ‬بود،‭ ‬اما‭ ‬مهمترین‭ ‬آنها‭ ‬اثرات‭ ‬و‭ ‬پیامدهای‭ ‬فاجعه‭ ‬بار‭ ‬رکود‭ ‬بزرگ‭ ‬بود،‭ ‬که‭ ‬شرایط‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬فاشیسم‭ ‬ایجاد‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬شرایط‭ ‬دموکراسی‭ ‬را‭ ‬تضعیف‭ ‬داد‭. ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬دلیل‭ ‬اصلی‭ ‬موفقیت‭ ‬دموکراسی‭ ‬غربی‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬جهانی‭ ‬دوم،‭ ‬رشد‭ ‬اقتصادی‭ ‬طویل‭ ‬المدت‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬1945م‭ ‬تا‭ ‬اواسط‭ ‬دهه‭ ‬70‭ ‬بود،‭ ‬که‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬رشد‭ ‬ادامه‭ ‬یافت،‭ ‬اما‭ ‬تا‭ ‬سال‭ ‬2007م‭ ‬با‭ ‬سرعت‭ ‬بسیار‭ ‬پایین‌تری‭. ‬اما‭ ‬بحران‭ ‬مالی‭ ‬سال‭ ‬2008‭ ‬یک‭ ‬نقطه‭ ‬عطف‭ ‬بزرگ‭ ‬محسوب‭ ‬میگردد،‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬امر‭ ‬منجر‭ ‬به‭ ‬ناامیدی‭ ‬فزاینده‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬نخبگان‭ ‬و‭ ‬نهادهای‭ ‬حاکم‭ ‬در‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬کشورهای‭ ‬غربی‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬گردید‭. ‬انگلستان،‭ ‬ایتالیا،‭ ‬فرانسه‭ ‬و‭ ‬یونان‭. ‬اما‭ ‬دراماتیک‭ ‬ترین‭ ‬نمونه‭ ‬خود‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬بود‭.‬‭ ‬‭ ‬با‭ ‬ظهور‭ ‬دونالد‭ ‬ترمپ،‭ ‬اختلافات‭ ‬افزایش‭ ‬یافت،‭ ‬مواضع‭ ‬قطبی‭ ‬شدند،‭ ‬ظهور‭ ‬پوپولیسم‭ ‬و‭ ‬ناسیونالیسم‭ ‬و‭ ‬دشمنی‭ ‬با‭ ‬نخبگان‭ ‬مستقر‭ ‬در‭ ‬قدرت‭ ‬افزایش‭ ‬یافت‭. ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬مطالعات‭ ‬انستیتوت‭ ‬سیاست‭ ‬عمومی‭ ‬بنت‭ ‬در‭ ‬کمبریج،‭ ‬بحران‭ ‬فزاینده‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬کشورهای‭ ‬آنگلوساکسون‭ ‬موجود‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬طوری‭ ‬که‭ ‬نارضایتی‭ ‬از‭ ‬عملکرد‭ ‬دموکراسی‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬1995م‭ ‬تاکنون‭ ‬دو‭ ‬برابر‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬احتمال‭ ‬زیاد‭ ‬چنین‭ ‬نارضایتی‭ ‬همچنان‭ ‬افزایش‭ ‬خواهد‭ ‬یافت‭. ‬حتی‭ ‬آینده‭ ‬دموکراسی‭ ‬ایالات‭ ‬متحده،‭ ‬که‭ ‬مدتها‭ ‬سنگر‭ ‬دموکراسی‭ ‬غربی‭ ‬بود،‭ ‬اکنون‭ ‬به‭ ‬دور‭ ‬از‭ ‬قطعیت‭ ‬است‭. ‬

حکومت‭ ‬در‭ ‬خدمت‭ ‬مردم

در‭ ‬نهایت‭ ‬امر‭ ‬وظیفهٔ‭ ‬اساسی‭ ‬و‭ ‬ابتدایی‭ ‬حکومت،‭ ‬از‭ ‬هرنوع،‭ ‬محتوا‭ ‬وشکلی‭ ‬که‭ ‬باشد،‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬خود‭ ‬امنیت‭ ‬و‭ ‬رفاه‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬نماید‭. ‬این‭ ‬نتیجه‭ ‬نهایی‭ ‬است‭. ‬اگر‭ ‬نتواند‭ ‬فراهم‭ ‬کند،‭ ‬دیر‭ ‬یا‭ ‬زود‭ ‬از‭ ‬هم‭ ‬خواهد‭ ‬پاشید‭. ‬این‭ ‬مشکل‭ ‬اساسی‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬اکنون‭ ‬دموکراسی‭ ‬های‭ ‬غربی‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬مواجه‭ ‬هستند‭. ‬آنها‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬فزاینده‭ ‬ای‭ ‬قادر‭ ‬به‭ ‬فراهم‭ ‬کردن‭ ‬رفاه‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬اقتصادی‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬خود‭ ‬نیستند‭.‬‭ ‬هر‭ ‬قدر‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬مزایای‭ ‬دموکراسی‭ ‬صحبت‭ ‬شود،‭ ‬آزمون‭ ‬حیاتی‭ ‬توانایی‭ ‬یک‭ ‬نظام‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬ارائه‭ ‬رفاه‭ ‬اجتماعی،‭ ‬ارتقای‭ ‬معیارات‭ ‬زندگی‭ ‬مردم‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬دقیقاً‭ ‬همان‭ ‬جاییست،‭ ‬که‭ ‬دموکراسی‭ ‬های‭ ‬غربی‭ ‬اکنون‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬شکست‭ ‬هستند‭. ‬بیائید‭ ‬مثال‭ ‬امریکا‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬بگیریم‭. ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬آمریکا‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬اقتصادی‭ ‬تقریباً‭ ‬درتمام‭ ‬دوران‭ ‬موجودیت‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬انکشاف‭ ‬بوده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬یک‭ ‬واقعیت‭ ‬خارق‭ ‬العاده‭ ‬محسوب‭ ‬میگردد‭. ‬این‭ ‬امر‭ ‬به‭ ‬نظام‭ ‬حکومتی‭ ‬امریکا‭ ‬اعتبار‭ ‬و‭ ‬اقتدار‭ ‬زیادی‭ ‬بخشیده‭ ‬است‭. ‬اما‭ ‬وقتی‭ ‬حالت‭ ‬بر‭ ‬عکس‭ ‬باشد‭ ‬چه‭ ‬اتفاقی‭ ‬میافتد؟‭ ‬وقتی‭ ‬نظام‭ ‬امریکا‭ ‬نتواند‭ ‬در‭ ‬خدمت‭ ‬مردم‭ ‬خود‭ ‬باشد‭ ‬چه‭ ‬واقع‭ ‬خواهد‭ ‬شد؟‭ ‬زمانی‭ ‬که‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬روند‭ ‬بی‭ ‬پایان‭ ‬افول‭ ‬و‭ ‬ِکساد‭ ‬نسبی‭ ‬می‭ ‬بیند؟‭ ‬زیرا‭ ‬این‭ ‬چیزی‭ ‬است،که‭ ‬آینده‭ ‬در‭ ‬انتظار‭ ‬آن‭ ‬است‭. ‬آیا‭ ‬دموکراسی‭ ‬آمریکایی‭ ‬در‭ ‬شرایط‭ ‬بسیار‭ ‬بدتر‭ ‬زنده‭ ‬خواهد‭ ‬ماند؟‭ ‬علائم‭ ‬اولیه‭ ‬چندان‭ ‬دلگرم‭ ‬کننده‭ ‬نیستند‭. ‬ایالات‭ ‬متحدهٔ‭ ‬امریکا‭ ‬و‭ ‬چین‭ ‬هردو‭ ‬در‭ ‬40‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬از‭ ‬پروسهٔ‭ ‬جهانی‭ ‬شدن‭ ‬اقتصاد‭ ‬و‭ ‬تجارت‭ ‬به‭ ‬حد‭ ‬اعظم‭ ‬مستفید‭ ‬شده‭ ‬اند‭. ‬عواید‭ ‬هنگفتی‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬امریکا‭ ‬سرازیر‭ ‬گردیده‭ ‬به‭ ‬عوض‭ ‬آنکه‭ ‬به‭ ‬بهبود‭ ‬سطح‭ ‬زندگی‭ ‬اکثریت‭ ‬مردم‭ ‬امریکا‭ ‬به‭ ‬انجامد‭ ‬به‭ ‬جیب‭ ‬چند‭ ‬نفر‭ ‬محدود‭ ‬ابرسرمایداران‭ ‬ریختانده‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬گفته‭ ‬برنی‭ ‬ساندرز‭ ‬کاندید‭ ‬مقام‭ ‬ریاست‭ ‬جمهوری‭ ‬چند‭ ‬سال‭ ‬قبل،‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2022م‭ ‬دارایی‭ ‬های‭ ‬سه‭ ‬نفر‭ ‬ابرسرمایداران‭ ‬در‭ ‬امریکا‭ ‬بیشتر‭ ‬ازتمام‭ ‬داراییهای‭ ‬نصف‭ ‬پایانی‭ ‬تمام‭ ‬نفوس‭ ‬امریکا‭ ‬یا‭ ‬160‭ ‬ملیون‭ ‬نفر‭ ‬میباشد‭.‬‭ ‬امروز‭ ‬45%‭ ‬عواید‭ ‬جدید‭ ‬در‭ ‬امریکا‭ ‬به‭ ‬جیب‭ ‬1%‭ ‬ثروتمند‭ ‬جامعه‭ ‬در‭ ‬بالای‭ ‬هرم‭ ‬عاید‭ ‬سرازیر‭ ‬میگردد‭ ‬و‭ ‬رؤسای‭ ‬شرکتهای‭ ‬بزرگ‭ ‬امریکایی‭ ‬350‭ ‬برابرعواید‭ ‬کارکنان‭ ‬شان‭ ‬درآمد‭ ‬دارند‭. ‬عجب‭ ‬آن‭ ‬است،که‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬افزایش‭ ‬مؤثریت‭ ‬کار‭ ‬در‭ ‬امریکا،‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفتن‭ ‬افزایش‭ ‬قیمتها‭ (‬انفلاسیون‭)‬،‭ ‬امروز‭ ‬میزان‭ ‬مزد‭ ‬و‭ ‬معاش‭ ‬در‭ ‬امریکا‭ ‬کمتر‭ ‬از‭ ‬50‭ ‬سال‭ ‬قبل‭ ‬میباشد‭.‬‭(‬۱‭)‬‭ ‬در‭ ‬عین‭ ‬زمان‭ ‬عواید‭ ‬عظیم‭ ‬دولت‭ ‬امریکا‭ ‬در‭ ‬40‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬به‭ ‬عوض‭ ‬آنکه‭ ‬به‭ ‬بهبود‭ ‬زیربناهای‭ ‬مواصلاتی،‭ ‬مخابراتی،‭ ‬راههای‭ ‬آهن،‭ ‬شاهراهها،‭ ‬شفاخانه‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬غیره‭ ‬برسد‭ ‬به‭ ‬تقویت‭ ‬صنایع‭ ‬نظامی،‭ ‬جنگهای‭ ‬تجاوزکارانه‭ ‬و‭ ‬استخباراتی‭ ‬مصرف‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬چنانکه‭ ‬دوایت‭ ‬آیزنهاور‭ ‬در‭ ‬بیانیهٔ‭ ‬ختم‭ ‬دورهٔ‭ ‬ریاست‭ ‬جمهوری‭ ‬خود‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬ختم‭ ‬جنگ‭ ‬جهانی‭ ‬دوم،‭ ‬هشدار‭ ‬داده‭ ‬بود،‭ ‬امروز‭ ‬اقتصاد‭ ‬امریکا‭ ‬درست‭ ‬در‭ ‬همان‭ ‬وضعیت‭ ‬خطرناک‭ ‬در‭ ‬گرو‭ ‬مجموعهٔ‭ ‬صنعتی‭ ‬و‭ ‬نظامی‭ ‬قرار‭ ‬دارد،که‭ ‬دموکراسی‭ ‬امریکا‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خطر‭ ‬بزرگی‭ ‬مواجه‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬

در‭ ‬عوض،‭ ‬چین‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬مدت‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬اقتصاد‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬انکشاف‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬کشور‭ ‬صنعتی‭ ‬عظیم‭ ‬مبدل‭ ‬گردید،که‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬تولید‭ ‬صنعتی‭ ‬امروز‭ ‬مقام‭ ‬اول‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬17‭ ‬فیصد‭ ‬تمام‭ ‬تجارت‭ ‬دنیا‭ ‬از‭ ‬چین‭ ‬ناشی‭ ‬میشود‭. ‬همچنان‭ ‬در‭ ‬تضاد‭ ‬کامل‭ ‬با‭ ‬آنچه‭ ‬در‭ ‬امریکا‭ ‬واقع‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬دولت‭ ‬چین‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬ارائه‭ ‬و‭ ‬فراهم‭ ‬کردن‭ ‬رفاه‭ ‬برای‭ ‬مردم‭ ‬خود‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬مدت‭ ‬عواید‭ ‬مردم‭ ‬چین‭ ‬چندین‭ ‬بار‭ ‬افزایش‭ ‬یافته‭ ‬و‭ ‬چین‭ ‬قادر‭ ‬شده‭ ‬تا‭ ‬هفتصد‭ ‬ملیون‭ ‬نفر‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬سطح‭ ‬فقر‭ ‬نجات‭ ‬دهد‭. ‬دولت‭ ‬چین‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬عواید‭ ‬هنگفت‭ ‬تجارت‭ ‬جهانی،‭ ‬به‭ ‬بهبود‭ ‬زیربناهای‭ ‬مواصلاتی،‭ ‬مخابراتی،‭ ‬راههای‭ ‬آهن،‭ ‬شاهراهها،‭ ‬شفاخانه‭ ‬ها،‭ ‬مؤسسات‭ ‬تحصیلی‭ ‬وغیره‭ ‬مراکز‭ ‬عامل‭ ‬المنفعه‭ ‬بپردازد،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬امروز‭ ‬چین‭ ‬صاحب‭ ‬پیشرفته‭ ‬ترین‭ ‬سیستم‭ ‬خط‭ ‬آهن،‭ ‬درجهان‭ ‬است‭. ‬همچنان‭ ‬با‭ ‬تمدید‭ ‬هزاران‭ ‬کیلومتر‭ ‬شاهراه،‭ ‬دور‭ ‬افتاده‭ ‬ترین‭ ‬دهات‭ ‬به‭ ‬مناطق‭ ‬شهری‭ ‬وصل‭ ‬شده‭ ‬اند،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬دهاقین‭ ‬امروز‭ ‬قادر‭ ‬هستند‭ ‬تولیدات‭ ‬زراعتی‭ ‬و‭ ‬مالداری‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬سرعت‭ ‬به‭ ‬بازارها‭ ‬برسانند‭. ‬بنابر‭ ‬آن‭ ‬طوریکه‭ ‬میبینیم،‭ ‬نظام‭ ‬حکومتی‭ ‬چین‭ ‬در‭ ‬ارائه‭ ‬نتایج‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬40‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬بسیار‭ ‬برتر‭ ‬از‭ ‬نظام‭ ‬های‭ ‬دموکراتیک‭ ‬به‭ ‬سبک‭ ‬غربی‭ ‬فعالیت‭ ‬نموده‭ ‬است‭.‬

در‭ ‬آستانهٔ‭ ‬دههٔ‭ ‬دموکراسی،‭ ‬یعنی‭ ‬۵۵‭ ‬سال‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬امروز،‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬تکمیل‭ ‬پلانهای‭ ‬پنجسالهٔ‭ ‬اول،‭ ‬دوم‭ ‬و‭ ‬سوم‭ ‬انکشاف‭ ‬اقتصادی‭-‬اجتماعی،‭ ‬افغانستان‭ ‬هنوز‭ ‬هم‭ ‬در‭ ‬قطار‭ ‬چند‭ ‬کشورکمترین‭ ‬انکشاف‭ ‬یافته‭ ‬جهان‭ ‬با‭ ‬اقتصاد‭ ‬دهقانی‭ ‬فرسوده‭ ‬وحداقل‭ ‬زیربناهای‭ ‬ترانسپورتی،‭ ‬مواصلاتی،‭ ‬تولید‭ ‬انرژی‭ ‬برق‭ ‬و‭ ‬خدمات‭ ‬اجتماعی‭ ‬مانند‭ ‬معارف‭ ‬عصری‭ ‬و‭ ‬خدمات‭ ‬صحی‭ ‬اساسی‭ ‬و‭ ‬فاقد‭ ‬صنایع‭ ‬تولیدی‭ ‬قرار‭ ‬داشتند‭. ‬مردم‭ ‬در‭ ‬تمام‭ ‬دهات‭ ‬کشور‭ ‬که‭ ‬تعداد‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬38‭ ‬هزار‭ ‬میرسید،‭ ‬با‭ ‬نور‭ ‬اریکین‭ ‬و‭ ‬لمپه‭ ‬شب‭ ‬ها‭ ‬را‭ ‬سپری‭ ‬میکردند‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬انرژی‭ ‬دوامدار‭ ‬برق‭ ‬بجز‭ ‬از‭ ‬شهرهای‭ ‬کابل،‭ ‬قندهار،‭ ‬هرات،‭ ‬مزارشریف‭ ‬و‭ ‬جلال‭ ‬آباد‭ ‬در‭ ‬سایر‭ ‬شهرها‭ ‬خبری‭ ‬نبود‭. ‬در‭ ‬اکثریت‭ ‬علاقه‭ ‬داری‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬ولسوالی‭ ‬های‭ ‬کشور‭ ‬مکاتب‭ ‬ابتدائی،‭ ‬بخصوص‭ ‬برای‭ ‬دختران،‭ ‬موجود‭ ‬نبود‭ ‬و‭ ‬مکاتب‭ ‬ثانوی‭ ‬یا‭ ‬لیسه‭ ‬ها‭ ‬که‭ ‬تعداد‭ ‬مجموعی‭ ‬آنها‭ ‬از‭ ‬شمار‭ ‬انگشتان‭ ‬دو‭ ‬دست‭ ‬بیشتر‭ ‬نبودند‭ ‬صرف‭ ‬در‭ ‬شهرهای‭ ‬بزرگ‭ ‬موجود‭ ‬بودند‭. ‬بطور‭ ‬مثال‭ ‬در‭ ‬شهر‭ ‬هرات،که‭ ‬سومین‭ ‬شهر‭ ‬بزرگ‭ ‬کشور‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬کابل‭ ‬و‭ ‬قندهار‭ ‬شمرده‭ ‬میشد‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1965م‭ ‬تنها‭ ‬دو‭ ‬لیسه‭ ‬عمومی‭ ‬برای‭ ‬زکور‭ (‬لیسهٔ‭ ‬سلطان‭ ‬و‭ ‬لیسهٔ‭ ‬جامی‭) ‬یک‭ ‬لیسهٔ‭ ‬اناث‭ (‬لیسهٔ‭ ‬مهری‭) ‬و‭ ‬یک‭ ‬دارالمعلمین‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬مدرسهٔ‭ ‬دینی‭ ‬فخرالمدارس‭ ‬فعال‭ ‬بود‭. ‬جای‭ ‬تعجب‭ ‬نبود،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آنزمان‭ ‬تعداد‭ ‬باسوادان‭ ‬در‭ ‬جامعه‭ ‬کمتر‭ ‬از‭ ‬ده‭ ‬فیصد،‭ ‬خدمات‭ ‬صحی‭ ‬عصری‭ ‬بجز‭ ‬از‭ ‬چند‭ ‬شفاخانه‭ ‬و‭ ‬کلینیک‭ ‬در‭ ‬شهرهای‭ ‬بزرگ‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬ولسوالی‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬دهات‭ ‬اصلاً‭ ‬موجود‭ ‬نبود‭. ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬با‭ ‬موجودیت‭ ‬میزان‭ ‬بلند‭ ‬وفیات،‭ ‬بخصوص‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬کودکان‭ ‬و‭ ‬شاخص‭ ‬بلند‭ ‬میزان‭ ‬وفیات‭ ‬نوزادان‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬یکسالگی‭ ‬به‭ ‬200‭ ‬نوزاد‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬هزار‭ ‬تولد،‭ ‬طول‭ ‬متوسط‭ ‬عمر‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬38‭ ‬سال‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬پایان‭ ‬ترین‭ ‬سطح‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬قرار‭ ‬داشت‭.‬

دستآورد‭ ‬غم‭ ‬انگیز‭ ‬و‭ ‬فاجعه‭ ‬بار‭ ‬دولت‭ ‬ربانی‭- ‬مسعود‭ (‬۱۹۹۲‭-‬۱۹۹۶م‭) ‬درهم‭ ‬شکستن‭ ‬ساختمان‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬خلع‭ ‬اردوی‭ ‬مسلح‭ ‬و‭ ‬مسلکی‭ ‬کشور،‭ ‬آغاز‭ ‬جنگهای‭ ‬تنظیمی‭ ‬وبعداً‭ ‬جنگهای‭ ‬تنظیمی‭ ‬با‭ ‬هزاره‭ ‬ها،‭  ‬هنوزهم‭ ‬بیاد‭ ‬ملت‭ ‬افغانستان‭ ‬است‭. ‬شورای‭ ‬نظاریها‭ ‬به‭ ‬دموکراسی‭ ‬و‭ ‬حکومت‭ ‬قانون‭ ‬احترام‭ ‬و‭ ‬پابندی‭ ‬نداشتند‭ ‬و‭ ‬ندارند‭. ‬شورای‭ ‬نظاریها‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬رأس‭ ‬عبدالله‭ ‬عبدالله،‭ ‬نتایج‭ ‬سه‭ ‬انتخابات‭ ‬پیهم‭ ‬ریاست‭ ‬جمهوری‭ ‬را‭ ‬قبول‭ ‬نکردند،‭ ‬زمزمه‭ ‬اغتشاش،‭ ‬کودتا‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬حکومت‭ ‬موازی‭ ‬را‭ ‬چندبار‭ ‬سر‭ ‬دادند‭ ‬و‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬انتخابات‭ ‬سال‭ ‬۲۰۱۹م‭ ‬اجرا‭ ‬کردند‭. ‬

تأمین‭ ‬حاکمیت‭ ‬دولت‭ ‬مرکزی‭ ‬بالای‭ ‬قدرت‌های‭ ‬محلی،‭ ‬ختم‭ ‬قدرت‌های‭ ‬نیمه‭ ‬مسقل‭ ‬محلی‭ ‬وابسته‭ ‬به‭ ‬جنگ‌سالاران‭ ‬گذشته،‭ ‬جواب‌دهی‭ ‬اداری‭ ‬و‭ ‬مالی‭ ‬ارگان‌های‭ ‬محلی‭ ‬به‭ ‬دولت‭ ‬مرکزی‭ ‬وغیره‭ ‬ابتکارات‭ ‬مورد‭ ‬نیاز‭ ‬ضرورت‭ ‬دارد‭ ‬این‭ ‬ابتکارات‭ ‬در‭ ‬بسیاری‭ ‬موارد‭ ‬با‭ ‬منافع‭ ‬حامیان‭ ‬رییس‭ ‬اجراییه‭ ‬آقای‭ ‬عبدالله‭ ‬عبدالله‭ ‬در‭ ‬تناقض‭ ‬واقع‭ ‬شده‭ ‬با‭ ‬مقاومت‭ ‬شدید‭ ‬رییس‭ ‬اجراییه‭ ‬در‭ ‬نطفه‭ ‬کشته‭ ‬میشدند‭. ‬بطور‭ ‬مثال‭ ‬عطا‭ ‬محمد‭ ‬نور‭ ‬سرپرست‭ ‬ولایت‭ ‬بلخ‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬یازده‭ ‬سال‭ ‬با‭ ‬خود‭ ‬مختاری‭ ‬کامل‭ ‬والی‭ ‬ولایت‭ ‬بلخ‭ ‬بود‭ ‬آشکارا‭ ‬از‭ ‬تقرر‭ ‬شخص‭ ‬دیگری‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬مقام‭ ‬جلوگیری‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬داکتر‭ ‬عبدالله‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬موقف‭ ‬تمردی‭ ‬او‭ ‬حمایت‭ ‬کرد‭.‬

تزلزل‭ ‬ائتلاف‭ ‬سیاسی‭ ‬میان‭ ‬اشرف‭ ‬غنی‭ ‬و‭ ‬عبدالله‭ ‬عبدالله‭ ‬در‭ ‬هردو‭ ‬دور‭ ‬ریاست‭ ‬جمهوری‭ ‬اشرف‭ ‬غنی‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬بی‭ ‬موازنه‭ ‬گی‭ ‬ساختمان‭ ‬سیاسی‭ ‬دولت‭ ‬ایتلافی‭ ‬آنهاست‭. ‬در‭ ‬یک‭ ‬قطب‭ ‬داکتر‭ ‬عبدالله‭ ‬رییس‭ ‬اجراییه‭/‬رییس‭ ‬شورای‭ ‬عالی‭ ‬مصالحهٔ‭ ‬ملی‭ ‬از‭ ‬حمایت‭ ‬یک‭ ‬سازمان‭ ‬متشکل‭ ‬سیاسی‭- ‬نظامی‭ ‬در‭ ‬وجود‭ ‬حزب‭ ‬جمعیت‭ ‬و‭ ‬حزب‭ ‬وحدت‭ ‬وحامیان‭ ‬جهادی‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬ساختار‭ ‬دولتی،‭ ‬در‭ ‬رسانه‌های‭ ‬وابسته،‭ ‬جامعه‭ ‬مدنی‭ ‬وابسته،‭ ‬در‭ ‬وجود‭ ‬وکلای‭ ‬وابسته‭ ‬در‭ ‬پارلمان‭ ‬و‭ ‬تمام‭ ‬عناصریکه‭ ‬در‭ ‬بیست‭ ‬سال‭ ‬اخیر‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬قدرت‭ ‬دولتی‭ ‬به‭ ‬جاه‭ ‬و‭ ‬منال‭ ‬رسیده‭ ‬اند‭ ‬بر‭ ‬خوردار‭ ‬بود‭. ‬در‭ ‬قطب‭ ‬دیگر‭ ‬داکتر‭ ‬اشرف‭ ‬غنی‭ ‬بدون‭ ‬برخورداری‭ ‬از‭ ‬حمایت‭ ‬یک‭ ‬سازمان‭ ‬متشکل‭ ‬سیاسی‭ ‬حزبی‭ ‬به‭ ‬حمایت‭ ‬روشنفکران‭ ‬و‭ ‬سازمان‌های‭ ‬خورد‭ ‬و‭ ‬ریزه‭ ‬غیرجهادی‭ ‬و‭ ‬افراد‭ ‬عامۀ‭ ‬ملت‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬استیلای‭ ‬جنگ‌سالاران‭ ‬در‭ ‬۳۰‭ ‬سال‭ ‬اخیر‭ ‬به‭ ‬ستوه‭ ‬آمده‭ ‬بودند،‭ ‬دل‭ ‬بسته‭ ‬بود‭.‬

مضاعف‭ ‬بر‭ ‬آن،‭ ‬امتیاز‭ ‬دهی‌های‭ ‬سخاوت‌مندانه‭ ‬اشرف‭ ‬غنی‭ ‬به‭ ‬داکتر‭ ‬عبدالله‭ ‬در‭ ‬توافقنامه‭ ‬های‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬دادن‭ ‬سهم‭ ‬پنجاه‭ – ‬پنجاه‭ ‬در‭ ‬دولت‭ ‬سبب‭ ‬نارضایتی‭ ‬عمومی‭ ‬پشتونها‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬اشرف‭ ‬غنی‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬حمایت‭ ‬مورد‭ ‬نیاز‭ ‬بسیار‭ ‬نزدیک‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬سیاست‌مداران‭ ‬پشتون‭ ‬محروم‭ ‬ساخت‭. ‬این‭ ‬امتیاز‭ ‬دهی‌ها‭ ‬عملاً‭ ‬حکومت‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬فلج‭ ‬نموده‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬گرو‭ ‬داکتر‭ ‬عبدالله‭ ‬عبدالله‭ ‬قرار‭ ‬داده‭ ‬بود‭.‬

اخطار‭ ‬نماینده‭ ‬ملل‭ ‬متحد‭ ‬در‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬نشر‭ ‬نتایج‭ ‬تفتیش‭ ‬شده‭ ‬انتخابات‭ ‬سال‭ ‬2014م‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬توافق‭ ‬سیاسی‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬اشرف‭ ‬غنی‭ ‬از‭ ‬متزلزل‭ ‬بودن‭ ‬موقف‭ ‬حامیان‭ ‬خارجی‭ ‬کشور‭ ‬و‭ ‬نقش‭ ‬سازش‌کارانه‭ ‬آنها‭ ‬هیچ‭ ‬شکی‭ ‬باقی‭ ‬نمیگذاشت‭. ‬در‭ ‬نهایت‭ ‬طوریکه‭ ‬دیدیم‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬پیروزی‭ ‬قاطع‭ ‬اشرف‭ ‬غنی‭ ‬که‭ ‬بزرگترین‭ ‬تفتیش‭ ‬انتخاباتی‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬تأیید‭ ‬نمود،‭ ‬موقف‭ ‬متزلزل‭ ‬و‭ ‬سازشکارانه‭ ‬امریکا‭ ‬سبب‭ ‬تحمیل‭ ‬ایتلاف‭ ‬۵۰‭-‬۵۰‭ ‬بالای‭ ‬اشرف‭ ‬غنی‭ ‬شد،که‭ ‬نتایج‭ ‬نامیمون‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬بی‭ ‬اعتباری‭ ‬و‭ ‬ضعف‭ ‬دولت‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬مشاهده‭ ‬گردید‭. ‬

بعد‭ ‬از‭ ‬آنکه‭ ‬تنظیمهای‭ ‬جهادی‭ ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬کانفرانس‭ ‬بن‭ ‬به‭ ‬کمک‭ ‬امریکا‭ ‬و‭ ‬متحدین‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬رسیدند،‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬بیست‭ ‬سال‭ ‬با‭ ‬سرازیر‭ ‬شدن‭ ‬ملیاردها‭ ‬دالر‭ ‬کمک‭ ‬نظامی،‭ ‬اداری‭ ‬وانکشافی‭ ‬به‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬تطبیق‭ ‬و‭ ‬اجرای‭ ‬آن‭ ‬توسط‭ ‬شرکتهای‭ ‬خصوصی‭ ‬امریکایی‭-‬غربی‭ ‬و‭ ‬قراردادیهای‭ ‬داخلی‭ ‬آنها‭ ‬و‭ ‬سازمانهای‭ (‬تصدیهای‭) ‬تازه‭ ‬ایجاد‭ ‬شدهٔ‭ ‬غیر‭ ‬دولتی‭ ‬‭(‬ان،‭ ‬جی،‭ ‬اوNGOs‭)‬‭ ‬ها‭ ‬زمینه‭ ‬های‭ ‬فساد‭ ‬بزرگ‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬فراهم‭ ‬گردید‭. ‬در‭ ‬همچو‭ ‬یک‭ ‬فضا،‭ ‬رهبران‭ ‬تنظیمهای‭ ‬جهادی‭ ‬و‭ ‬تازه‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬رسیده‭ ‬های‭ ‬وارداتی‭ ‬امریکاییها‭ ‬به‭ ‬سرعت‭ ‬به‭ ‬غارت‭ ‬ثروتهای‭ ‬کشور‭ ‬پرداحته‭ ‬با‭ ‬سؤ‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬قدرت‭ ‬دولتی،‭ ‬تولید‭ ‬و‭ ‬قاچاق‭ ‬مواد‭ ‬مخدر‭ ‬یک‭ ‬اقتصاد‭ ‬مافیایی‭ ‬را‭ ‬درکشور‭ ‬ایجاد‭ ‬کرده‭ ‬یک‭ ‬قشر‭ ‬فوق‭ ‬العاده‭ ‬ثروتمند،‭ ‬بخصوص‭ ‬در‭ ‬محور‭ ‬اتحاد‭ ‬شمال،‭ ‬ایجاد‭ ‬گردید،که‭ ‬به‭ ‬انحصار‭ ‬قدرت‭ ‬دولتی‭ ‬دست‭ ‬زده‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬پذیرفتن‭ ‬هرگونه‭ ‬شکست‭ ‬انتخاباتی‭ ‬بدست‭ ‬مردم،‭ ‬به‭ ‬کمک‭ ‬امریکا،‭ ‬ابأ‭ ‬ورزیدند‭. ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬آن‭ ‬این‭ ‬گروه‭ ‬زمینه‭ ‬های‭ ‬گسترش‭ ‬هجوم‭ ‬فرهنگی‭ ‬“ایران‭ ‬بزرگ‭!‬”‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬فراهم‭ ‬کردند،‭ ‬که‭ ‬هدف‭ ‬آن‭ ‬حذف‭ ‬هرگونه‭ ‬اشاره‭ ‬به‭ ‬ملت‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬بی‭ ‬هویت‭ ‬ساختن‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان‭ ‬است‭.‬

در‭ ‬كشور‭ ‬ما،‭ ‬به‭ ‬گفتهٔ‭ ‬فرید‭ ‬بهمن‭ ‬“بیشرف‭ ‬ترین‭ ‬نوع‭ ‬اشرافيت‭ ‬سياسي‭ ‬ميراثي”‭ ‬شکل‭ ‬گرفت‭.‬‭ (‬فرید‭ ‬بهمن،‭ ‬ششم‭ ‬اپریل‭ ‬2020م‭)‬‭ ‬مهره‭ ‬های‭ ‬جنگسالار‭ ‬تنظیمی‭ ‬مسلح‭ ‬به‭ ‬عشق‭ ‬تبار،‭ ‬دين،‭ ‬مذهب‭ ‬و‭ ‬زبان‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬2001م‭ ‬بدینسو‭ ‬قشر‭ ‬همیشه‭ ‬حاضر‭ ‬در‭ ‬قدرت‭ ‬سیاسی‭ ‬را‭ ‬تشكیل‭ ‬داده‭ ‬که‭ ‬بخاطر‭ ‬حفظ‭ ‬قدرت‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬ثروتهای‭ ‬چپاول‭ ‬شده‭ ‬قارونی‭ ‬خود‭ ‬از‭ ‬هیچگونه‭ ‬زد‭ ‬و‭ ‬بندها‭ ‬و‭ ‬معامله‭ ‬و‭ ‬قرار‭ ‬و‭ ‬مدار‭ ‬دریغ‭ ‬نمیورزند‭.‬

متأسفانه‭ ‬از‭ ‬آنجاییکه‭ ‬این‭ ‬اشرافیت‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬محوریت‭ ‬عبدالله‭ ‬عبدالله‭ ‬رنگ‭ ‬قومی‭ ‬ضد‭ ‬پشتون‭ ‬دارد‭ ‬از‭ ‬حمایت‭ ‬کورکورانه‭ ‬و‭ ‬بیدریغ‭ ‬“پشتون‭-‬نفرتان‭ ‬تاجک”‭ ‬و‭ ‬هزاره‭ ‬در‭ ‬جامعه‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬رسانه‭ ‬های‭ ‬متکی‭ ‬به‭ ‬سرمایگذاری‭ ‬ایرانیها،‭ ‬بشمول‭ ‬رسانه‭ ‬های‭ ‬اجتماعی،‭ ‬مستفید‭ ‬بوده‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬زبان‭ ‬همه‭ ‬پشتونها‭ ‬منجمله‭ ‬رهبران‭ ‬پشتون‭ ‬تبار‭ ‬ارگ‭ ‬را‭ ‬فاشیست،‭ ‬طالب،‭ ‬طالب‭ ‬پرست‭ ‬و‭ ‬طالب‭ ‬پرور‭ ‬میدانند‭. ‬اتفاقاً‭ ‬همین‭ ‬خصلت‭ ‬پشتون‭-‬نفرتی‭ ‬اشرافیت‭-‬سیاسی‭- ‬قومی‭ ‬عبدالله‭ ‬محور،‭ ‬سبب‭ ‬یکپارچگی‭ ‬نامرئی‭ ‬انتخاباتی‭ ‬پشتونها‭ ‬در‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬روشنفکران‭ ‬پشتونتبار‭ ‬ضد‭ ‬طالبان‭ ‬حاضر‭ ‬در‭ ‬قدرت‭ ‬سیاسی‭ ‬گردیده‭ ‬عامل‭ ‬اصلی‭ ‬شکستهای‭ ‬چشمگیر‭ ‬انتخاباتی‭ ‬اشرافیت‭-‬سیاسی‭-‬قومی‭ ‬عبدالله‭ ‬محورمیباشد‭.‬

‭ ‬حیرت‭ ‬انگیز‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬سایر‭ ‬بازیگران‭ ‬سیاسی‭ ‬داخلی‭ ‬و‭ ‬خارجی‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬امریکاییان،‭ ‬پاکستانیها،‭ ‬روسها‭ ‬و‭ ‬ایرانیها‭ ‬در‭ ‬مخالفت‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬قشر‭ ‬روشنفکر‭ ‬پشتون‭ ‬تبار‭ ‬حاضر‭ ‬در‭ ‬قدرت‭ ‬سیاسی‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬حامیان‭ ‬آنها‭ ‬با‭ ‬اشرافیت‭-‬سیاسی‭-‬تنظیمی‭-‬قومی‭ ‬عبدالله‭ ‬محور‭ ‬همدست‭ ‬میباشند‭. ‬به‭ ‬دلایل‭ ‬نامعلومی‭ ‬این‭ ‬اشرافیت‭ ‬سیاسی‭-‬تنظیمی‭-‬قومی‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬شکستهای‭ ‬چشمگیر‭ ‬انتخاباتی،‭ ‬از‭ ‬کمک‭ ‬و‭ ‬حمایت‭ ‬و‭ ‬تشویق‭ ‬آشکار‭ ‬امریکاییها‭ ‬برخورداربود‭. ‬شاید‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬پشتون‭ ‬محور‭ ‬بودن‭ ‬جنبش‭ ‬طالبان،‭ ‬هدف‭ ‬استراتژیک‭ ‬به‭ ‬باور‭ ‬امریکا‭ ‬ایجاد‭ ‬یک‭ ‬توازن‭ ‬قومی‭ ‬در‭ ‬زعامت‭ ‬آیندهٔ‭ ‬سیاسی‭ ‬افغانستان‭ ‬با‭ ‬جبران‭ ‬اشتباهات‭ ‬کنفرانس‭ ‬بن‭ ‬بهتر‭ ‬حافظ‭ ‬منافع‭ ‬آنها‭ ‬باشد‭. ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬آن‭ ‬طوریکه‭ ‬قبلاً‭ ‬توضیح‭ ‬شد‭ ‬بی‭ ‬ثبات‭ ‬سازی‭ ‬چین‭ ‬هدف‭ ‬استراتژیک‭ ‬امروزی‭ ‬امریکا‭ ‬و‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬موقف‭ ‬اسلام‭ ‬گرایی‭ ‬افراطی‭ ‬طالبان‭ ‬برای‭ ‬کمک‭ ‬به‭ ‬جنبش‭ ‬اسلامی‭ ‬ترکستان‭ ‬شرقی‭ ‬میباشد‭. ‬برای‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬مقصد،‭ ‬امریکاییان‭ ‬موقف‭ ‬طالبان‭ ‬را‭ ‬ارتقا‭ ‬داده‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬عمل‭ ‬به‭ ‬تضعیف‭ ‬سیاسی‭ ‬موقف‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان‭ ‬پرداختند‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬زمان‭ ‬هدف‭ ‬امریکا‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬ایجاد‭ ‬یک‭ ‬دولت‭ ‬اشتراکی‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ ‬طالبان‭ ‬و‭ ‬شرکت‭ ‬رهبران‭ ‬سابقه‭ ‬جهادی‭ ‬در‭ ‬کابل‭ ‬بود،که‭ ‬با‭ ‬موجودیت‭ ‬دراز‭ ‬مدت‭ ‬یک‭ ‬پایگاه‭ ‬محرمانه‭ ‬سی‭ ‬آی‭ ‬ای‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬موافقه‭ ‬نماید‭ ‬تا‭ ‬برعلاوه‭ ‬ایالت‭ ‬سینکیانگ‭ ‬چین‭ ‬که‭ ‬همسرحد‭ ‬افغانستان‭ ‬است،‭ ‬ناظر‭ ‬فعالیتهای‭ ‬القاعده‭ ‬در‭ ‬جنوب‭ ‬آسیا‭ ‬و‭ ‬افغانستان‭ ‬هم‭ ‬باشد‭. ‬

این‭ ‬شرایط‭ ‬رقتبار‭ ‬و‭ ‬انحصار‭ ‬قدرت‭ ‬سیاسی‭ ‬توسط‭ ‬مافیای‭ ‬سیاسی‭-‬اقتصادی‭ ‬به‭ ‬زعامت‭ ‬رهبران‭ ‬تنظیمهای‭ ‬جهادی‭ ‬و‭ ‬گسترش‭ ‬فساد‭ ‬اداری‭ ‬توسط‭ ‬این‭ ‬گروه‭ ‬زمینه‭ ‬های‭ ‬عینی‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬مداخلهٔ‭ ‬مجدد‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬تنظیم‭ ‬و‭ ‬تجهیز‭ ‬مجدد‭ ‬تحریک‭ ‬طالبان،که‭ ‬اکثریت‭ ‬رهبران‭ ‬و‭ ‬فعالان‭ ‬طراز‭ ‬اول‭ ‬آنها‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬2001م‭ ‬در‭ ‬پاکستان‭ ‬پناه‭ ‬برده‭ ‬بودند،‭ ‬فراهم‭ ‬نمود‭. ‬از‭ ‬سال‭ ‬2005م‭ ‬بدینسو‭ ‬حملات‭ ‬تروریستی‭ ‬تحریک‭ ‬طالبان‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬مجدداً‭ ‬آغاز‭ ‬گردید‭ ‬،تا‭ ‬بلاخره‭ ‬قدرت‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬بدست‭ ‬آوردند‭.‬

ایجاد‭ ‬بحرانهای‭ ‬مصنوعی‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬مدیریت‭ ‬این‭ ‬بحرانها‭ ‬برای‭ ‬تضعیف‭ ‬دولت‭ ‬اشرف‭ ‬غنی‭ ‬به‭ ‬سیاست‭ ‬رسمی‭ ‬مخالفان‭ ‬شورای‭ ‬نظاری‭ ‬او‭ ‬مبدل‭ ‬گردیده‭ ‬بود‭. ‬عدم‭ ‬قبولی‭ ‬نتایج‭ ‬سه‭ ‬انتخابات‭ ‬پیهم‭ ‬از‭ ‬جانب‭ ‬عبدالله‭ ‬عبدالله‭ ‬و‭ ‬حامیان‭ ‬شورای‭ ‬نظار‭ ‬او‭ ‬به‭ ‬وضاحت‭ ‬معلوم‭ ‬گردید،که‭ ‬نظام‭ ‬سیاسی‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان‭ ‬با‭ ‬دو‭ ‬خطر‭ ‬جدی‭ ‬مواجه‭ ‬بود‭. ‬خطر‭ ‬مافیای‭ ‬جهادی‭ ‬جنگسالاران‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬جوهر‭ ‬نظام‭ ‬و‭ ‬حاکمیت‭ ‬قانون‭ ‬در‭ ‬تقابل‭ ‬قرار‭ ‬دارند‭ ‬وبا‭ ‬تضعیف‭ ‬بنیادهای‭ ‬دولت‭ ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬سبب‭ ‬سقوط‭ ‬کشور‭ ‬به‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی‭ ‬طالبان‭ ‬شدند‭.‬‭ ‬بی‭ ‬جهت‭ ‬نیست،که‭ ‬بسیاریها‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬پیروزی‭ ‬طالبان‭ ‬صرف‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬جهت‭ ‬استقبال‭ ‬میکنند،‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬انحصار‭ ‬قدرت‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬مافیایی‭ ‬توسط‭ ‬آنچه‭ ‬آنها‭ ‬“لندغران”‭ ‬می‭ ‬نامند‭ ‬پایان‭ ‬داده‭ ‬اند‭.‬

امروز‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی‭ ‬طالبان‭ ‬دور‭ ‬دوم‭ ‬نیز‭ ‬ناگزیر‭ ‬با‭ ‬همین‭ ‬سرنوشت‭ ‬مقابل‭ ‬است‭. ‬طالبان‭ ‬اگر‭ ‬نتوانند‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬خود‭ ‬رفاه‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬امنیت‭ ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬نمایند‭ ‬محکوم‭ ‬به‭ ‬زوال‭ ‬خواهند‭ ‬بود‭.‬

دموکراسی‭ ‬و‭ ‬موضوع‭ ‬تفاوتهای‭ ‬فرهنگی‭ ‬ملتها

موضوع‭ ‬مهم‭ ‬دیگر‭ ‬مباحثه‭ ‬در‭ ‬امر‭ ‬دموکراسی‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬تفاوتهای‭ ‬فرهنگی‭ ‬ملتهاست‭. ‬غرب‭ ‬همواره‭ ‬الگوی‭ ‬حکمرانی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬کشور‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬هر‭ ‬تاریخ‭ ‬و‭ ‬فرهنگش‭ ‬قابل‭ ‬اجرا‭ ‬دانسته‭ ‬است‭. ‬یک‭ ‬سایز‭ ‬مناسب‭ ‬همه‭ ‬نمونه‭ ‬کلاسیک‭ ‬آن‭ ‬حمله‭ ‬به‭ ‬عراق‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2003م‭ ‬بود‭. ‬تحمیل‭ ‬یک‭ ‬شکل‭ ‬کاملاً‭ ‬بیگانه‭ ‬از‭ ‬حکومت‭ ‬بر‭ ‬کشوری‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬فرهنگی‭ ‬و‭ ‬تاریخی‭ ‬عمیقاً‭ ‬متفاوت‭ ‬بود‭. ‬اما‭ ‬این‭ ‬ماموریت‭ ‬سقط‭ ‬شده‭ ‬یک‭ ‬امر‭ ‬تصادفی‭ ‬یا‭ ‬یک‭ ‬حادثه‭ ‬منفرد‭ ‬بخود‭ ‬نبوده‭ ‬است‭. ‬همین‭ ‬فلسفه‭ ‬اساس‭ ‬فکری‭ ‬امپراتوری‭ ‬های‭ ‬استعماری‭ ‬بریتانیا،‭ ‬فرانسه،‭ ‬هالند‭ ‬و‭ ‬دیگر‭ ‬قدرت‭ ‬های‭ ‬اروپایی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬قرن‭ ‬نزده‭ ‬و‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬تشکیل‭ ‬میداد‭. ‬قدرت‭ ‬های‭ ‬اروپایی‭ ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬این‭ ‬بودند‭ ‬که‭ ‬اراده،‭ ‬مذهب،‭ ‬آداب‭ ‬و‭ ‬رسوم‭ ‬و‭ ‬ایمان‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬سرزمینی‭ ‬که‭ ‬تسخیر‭ ‬میکردند،‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬چین،‭ ‬به‭ ‬نام‭ ‬تمدن‭ ‬تحمیل‭ ‬کنند‭. ‬تهاجم‭ ‬و‭ ‬مداخله‭ ‬غیرمتمدانه‭ ‬به‭ ‬نام‭ ‬دموکراسی،‭ ‬آخرین‭ ‬نمونه‭ ‬است‭. ‬اگر‭ ‬دولتی‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬ایالات‭ ‬متحده،‭ ‬دارای‭ ‬شکل‭ ‬غیرمشروع‭ ‬حکومتداری‭ ‬باشد،‭ ‬امریکا‭ ‬معتقد‭ ‬است،که‭ ‬حق‭ ‬مداخله‭ ‬برای‭ ‬تحمیل‭ ‬نسخه‭ ‬خود‭ ‬از‭ ‬دموکراسی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬مملکت‭ ‬دارد‭.‬

بنابراین،‭ ‬حق‭ ‬حاکمیت‭ ‬هر‭ ‬کشور‭ ‬و‭ ‬حق‭ ‬انتخاب‭ ‬آن‭ ‬از‭ ‬دید‭ ‬آمریکا‭ ‬مشروط‭ ‬به‭ ‬انتخاب‭ ‬شکل‭ ‬حکومتداری‭ ‬آنست‭. ‬همچنین‭ ‬به‭ ‬یاد‭ ‬داشته‭ ‬باشیم،که‭ ‬تصور‭ ‬غربیها‭ ‬از‭ ‬دموکراسی‭ ‬تنها‭ ‬به‭ ‬دولت‭ ‬ملی‭ ‬محدود‭ ‬میشود‭. ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬مثال،‭ ‬در‭ ‬خارج‭ ‬از‭ ‬دولت‭ ‬ملی،‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬اساسی‭ ‬در‭ ‬عرصه‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬کاربرد‭ ‬ندارد‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬است،که‭ ‬غرب‭ ‬هرگز‭ ‬از‭ ‬اصطلاح‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬چارچوب‭ ‬نظام‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬استفاده‭ ‬نمیکند‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬نظام‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬خالی‭ ‬از‭ ‬دموکراسی‭ ‬است‭. ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬معمار‭ ‬و‭ ‬حافظ‭ ‬نظام‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬موجوده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬معتقد‭ ‬است،که‭ ‬این‭ ‬حق‭ ‬را‭ ‬دارد،که‭ ‬هر‭ ‬زمان‭ ‬و‭ ‬هر‭ ‬کجا‭ ‬که‭ ‬بخواهد‭ ‬یکجانبه‭ ‬عمل‭ ‬کند‭. ‬

غرب‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر‭ ‬کمتر‭ ‬از‭ ‬15‭ ‬فیصد‭ ‬از‭ ‬جمعیت‭ ‬جهان‭ ‬را‭ ‬تشکیل‭ ‬میدهد‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬اینحال،‭ ‬به‭ ‬مراتب‭ ‬بازیگر‭ ‬حاکم‭ ‬در‭ ‬سیستم‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬است‭. ‬هر‭ ‬مفهومی‭ ‬از‭ ‬دموکراسی‭ ‬برای‭ ‬نظام‭ ‬بین‌المللی‭ ‬بی‌ربط‭ ‬و‭ ‬غیرقابل‭ ‬اجرا‭ ‬تلقی‭ ‬میشود‭. ‬اجازه‭ ‬دهید‭ ‬به‭ ‬دولت‭ ‬ملی‭ ‬برگردیم‭ ‬و‭ ‬رویکرد‭ ‬حکومتداری‭ ‬یکسانی‭ ‬که‭ ‬غرب‭ ‬تجویز‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬انتظار‭ ‬دارد‭ ‬کشورها‭ ‬با‭ ‬هنجارهای‭ ‬غربی‭ ‬حاکمیت‭ ‬مطابقت‭ ‬داشته‭ ‬باشند‭. ‬البته‭ ‬در‭ ‬واقع،‭ ‬جهان‭ ‬دارای‭ ‬تنوع‭ ‬عظیمی‭ ‬از‭ ‬تاریخ‌ها،‭ ‬فرهنگ‌ها‭ ‬و‭ ‬اشکال‭ ‬مختلف‭ ‬حکومتداریست‭. ‬عدم‭ ‬شناخت‭ ‬و‭ ‬احترام‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬امر‭ ‬به‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬کشورها‭ ‬آسیب‭ ‬بزرگی‭ ‬وارد‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬حکمرانی‭ ‬مؤفق‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬انتقال‭ ‬مجموعه‭ ‬ای‭ ‬انتزاعی‭ ‬از‭ ‬قوانین‭ ‬و‭ ‬رویه‭ ‬ها‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬کشور‭ ‬و‭ ‬اعمال‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬محیط‭ ‬و‭ ‬مجموعه‭ ‬شرایط‭ ‬کاملاً‭ ‬متفاوت‭ ‬در‭ ‬جای‭ ‬دیگر‭ ‬نیست‭. ‬دموکراسی‭ ‬یعنی‭ ‬احترام‭ ‬به‭ ‬فرهنگ‭ ‬و‭ ‬سنت‭ ‬های‭ ‬یک‭ ‬کشور،‭ ‬اجازه‭ ‬دادن‭ ‬به‭ ‬دولت‭ ‬ها‭ ‬برای‭ ‬رشد‭ ‬و‭ ‬شگوفایی‭ ‬در‭ ‬شرایط‭ ‬بومی‭ ‬خود‭ ‬میباشد‭.‬

اشکال‭ ‬گوناگون‭ ‬دموکراسی

دموکراسی‭ ‬همه‭ ‬جانبهٔ‭ ‬مردمیwhole-process people’s democracy‭ ‬چین‭ ‬به‭ ‬چه‭ ‬معناست؟‭ ‬چه‭ ‬تفاوتی‭ ‬با‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬غرب‭ ‬دارد؟‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬مفهوم‭ ‬چگونه‭ ‬عملی‭ ‬میشود؟‭ ‬چین‭ ‬پروسهٔ‭ ‬سهمگیری‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬تصامیم‭ ‬سطوح‭ ‬مختلف‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬“دموکراسی‭ ‬همه‭ ‬جانبهٔ‭ ‬مردمی”‭ ‬مینامد،که‭ ‬عبارت‭ ‬مرموز‭ ‬برای‭ ‬غربی‌هایی‭ ‬میباشد،که‭ ‬تصور‭ ‬میکنند‭ ‬نظام‭ ‬سیاسی‭ ‬چین‭ ‬به‭ ‬هیچ‭ ‬وجه‭ ‬نمیتواند‭ ‬دموکراتیک‭ ‬باشد‭. ‬با‭ ‬اینحال،‭ ‬هنگامیکه‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬شی‭ ‬جین‭ ‬پینگ‭ ‬احیای‭ ‬مجدد‭ ‬بزرگ‭ ‬چین‭ ‬را‭ ‬توضیح‭ ‬میدهد،‭ ‬از‭ ‬شش‭ ‬صفت‭ ‬امیدوارکننده‭ ‬استفاده‭ ‬میکند،‭ ‬که‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬دموکراتیک‭ ‬است‭. ‬او‭ ‬دموکراسی‭ ‬را‭ ‬ارزش‭ ‬مشترک‭ ‬انسانی‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬اصل‭ ‬کلیدی‭ ‬میداند‭.‬

۱ ‭ ‬Dr‭. ‬Robert Lawrence‭ ‬Kuhn‭, ‬CGTN 25‭ ‬Nov 2021

به‭ ‬ادامهٔ‭ ‬شمارهٔ‭ ‬نهم‭ ‬مجلهٔ‭ ‬لمر‭:‬

اشکال‭ ‬گوناگون‭ ‬دموکراسی

دموکراسی‭ ‬همه‭ ‬جانبهٔ‭ ‬مردمی‭ ‬1‭(‬Whole-Process‭ ‬People’s Democracy‭)‬‭ ‬چین‭ ‬به‭ ‬چه‭ ‬معناست؟‭ ‬چه‭ ‬تفاوتی‭ ‬با‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬غرب‭ ‬دارد؟‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬مفهوم‭ ‬چگونه‭ ‬عملی‭ ‬میشود؟‭ ‬چین‭ ‬پروسهٔ‭ ‬سهمگیری‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬تصامیم‭ ‬سطوح‭ ‬مختلف‭ ‬“دموکراسی‭ ‬همه‭ ‬جانبهٔ‭ ‬مردمی”‭ ‬‌مینامد،‭ ‬که‭ ‬عبارت‭ ‬مرموز‭ ‬برای‭ ‬غربی‌هایی‭ ‬میباشد،‭ ‬که‭ ‬تصور‭ ‬میکنند‭ ‬نظام‭ ‬سیاسی‭ ‬چین‭ ‬به‭ ‬هیچ‭ ‬وجه‭ ‬نمیتواند‭ ‬دموکراتیک‭ ‬باشد‭. ‬با‭ ‬اینحال،‭ ‬هنگامیکه‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬شی‭ ‬جین‭ ‬پینگ‭ ‬احیای‭ ‬مجدد‭ ‬بزرگ‭ ‬چین‭ ‬را‭ ‬توضیح‭ ‬میدهد،‭ ‬از‭ ‬شش‭ ‬صفت‭ ‬امیدوارکننده‭ ‬استفاده‭ ‬میکند،‭ ‬که‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬دموکراتیک‭ ‬است‭. ‬او‭ ‬دموکراسی‭ ‬را‭ ‬ارزش‭ ‬مشترک‭ ‬انسانی‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬اصل‭ ‬کلیدی‭ ‬میداند،که‭ ‬حزب‭ ‬و‭ ‬مردم‭ ‬چین‭ ‬برای‭ ‬حل‭ ‬مشکلات‭ ‬میخواهد‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬استفاده‭ ‬کنند‭. ‬نظریه‭ ‬پردازان‭ ‬حزب‭ ‬کمونیست‭ ‬چین،‭ ‬“دموکراسی‭ ‬همه‭ ‬جانبهٔ‭ ‬مردمی”‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬یک‭ ‬دموکراسی‭ ‬زنجیره‭ ‬ای‭ ‬همه‭ ‬جانبه‭ ‬و‭ ‬کامل‭ ‬توصیف‭ ‬میکنند،که‭ ‬شامل‭ ‬اجزای‭ ‬آتی‭ ‬میباشد‭:‬

  • دموکراسی‭ ‬درعملکرد
  • دموکراسی‭ ‬در‭ ‬نتایج
  • دموکراسی‭ ‬در‭ ‬طرزالعمل‭ ‬
  • دموکراسی‭ ‬در‭ ‬ماهیت
  • دموکراسی‭ ‬مستقیم‭ ‬و‭ ‬غیر‭ ‬مستقیم

‭ ‬آنها‭ ‬تأکید‭ ‬میکنند،‭ ‬که‭ ‬دموکراسی‭ ‬مردمی‭ ‬و‭ ‬اراده‭ ‬دولت‭ ‬با‭ ‬هم‭ ‬در‭ ‬اتحاد‭ ‬قرار‭ ‬دارند‭. ‬البته،که‭ ‬این‭ ‬در‭ ‬تئوری‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬عمل‭ ‬چیست؟‭ ‬فراخوان‭ ‬حزب‭ ‬عبارت‭ ‬است‭ ‬از‭ ‬گسترش‭ ‬مشارکت‭ ‬سیاسی‭ ‬منظم‭ ‬مردم،‭ ‬تقویت‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬حقوق‭ ‬بشر‭ ‬و‭ ‬حاکمیت‭ ‬قانون‭ ‬و‭ ‬تضمین‭ ‬برخورداری‭ ‬مردم‭ ‬از‭ ‬حقوق‭ ‬و‭ ‬آزادی‭ ‬های‭ ‬گسترده‭ ‬مطابق‭ ‬با‭ ‬قانون‭. ‬این‭ ‬جریان‭ ‬شامل‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬حق‭ ‬رأی‭ ‬دادن‭ ‬توسط‭ ‬مردم‭ ‬به‭ ‬منظورانتخاب‭ ‬دموکراتیک‭ ‬نمایندگان‭ ‬برای‭ ‬کنگره‌های‭ (‬شوراهای‭) ‬مردمی‭ ‬و‭ ‬اطمینان‭ ‬از‭ ‬اینکه‭ ‬مردم‭ ‬مطلع‭ ‬باشند،‭ ‬در‭ ‬کار‭ ‬شوراها‭ ‬مشارکت‭ ‬نمایند،‭ ‬نظریات‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬بیان‭ ‬کنند‭ ‬و‭ ‬بر‭ ‬کار‭ ‬شوراهای‭ ‬مردمی‭ ‬که‭ ‬هنوز‭ ‬تحت‭ ‬رهبری‭ ‬حزب‭ ‬هستند،‭ ‬نظارت‭ ‬نمایند‭. ‬البته‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬سیستمی‭ ‬که‭ ‬تحت‭ ‬رهبری‭ ‬حزب‭ ‬عمل‭ ‬میکند،‭ ‬شامل‭ ‬دانستن‭ ‬افکار‭ ‬عمومی‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬مکانیسم‌های‭ ‬همه‭ ‬پرسی،‭ ‬مانند‭ ‬نظرسنجی،‭ ‬برای‭ ‬تشخیص‭ ‬اینکه‭ ‬مردم‭ ‬چه‭ ‬فکر‭ ‬میکنند،‭ ‬میباشد،‭ ‬مثلاً‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬سیاست‌های‭ ‬پیشنهادی‭ ‬جدید،‭ ‬فرآیندی‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬حزب‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬“ادغام‭ ‬خرد‭ ‬مردم”‭ ‬مینامد‭. ‬بنابراین‭ ‬اگرچه‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬سیستم‭ ‬انتخابات‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬غربی‭ ‬آن‭ ‬وجود‭ ‬ندارد،‭ ‬اما‭ ‬تعامل‭ ‬خوبی‭ ‬برای‭ ‬سهم‭ ‬دادن‭ ‬اقشار‭ ‬مختلف‭ ‬مردم‭ ‬در‭ ‬تصامیم‭ ‬و‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬عملکرد‭ ‬ها‭ ‬موجود‭ ‬است‭. ‬مثال‭ ‬دیگر‭ ‬عبارت‭ ‬از‭ ‬معرفی‭ ‬نامزدان‭ ‬برای‭ ‬پست‭ ‬های‭ ‬جدید‭ ‬میباشد‭. ‬این‭ ‬جریان‭ ‬شامل‭ ‬یک‭ ‬دوره‭ ‬زمانی‭ ‬برای‭ ‬دانستن‭ ‬صادقانه‭ ‬و‭ ‬محرمانهٔ‭ ‬نظریات‭ ‬همکاران،‭ ‬زیردستان‭ ‬و‭ ‬همچنین‭ ‬از‭ ‬مافوقان‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬نامزدان‭ ‬است‭.‬

رئیس‌جمهور‭ ‬شی‭ ‬در‭ ‬تقویت‭ ‬دموکراسی‭ ‬همه‭ ‬جانبهٔ‭ ‬مردمی،‭ ‬بر‭ ‬حمایت‭ ‬و‭ ‬بهبود‭ ‬سیستم‭ ‬کنگره‭ ‬خلق‭ ‬تأکید‭ ‬میکند‭ ‬و‭ ‬بر‭ ‬اعمال‭ ‬صحیح‭ ‬و‭ ‬مؤثر‭ ‬قدرت‭ ‬نظارتی‭ ‬کنگرهٔ‭ ‬خلق‭ ‬تأکید‭ ‬میکند‭. ‬علاوه‭ ‬براین،‭ ‬گزارش‭ ‬های‭ ‬کاری‭ ‬رهبری‭ ‬حزب‭ ‬در‭ ‬کنگره‭ ‬حزب‭ ‬هر‭ ‬پنج‭ ‬سال‭ ‬یکبار‭ ‬و‭ ‬گزارش‭ ‬های‭ ‬کاری‭ ‬دولت‭ ‬در‭ ‬کنگره‭ ‬ملی‭ ‬خلق‭ ‬هر‭ ‬سال‭ ‬منعکس‭ ‬کننده‭ ‬مقدار‭ ‬زیادی‭ ‬نظرات‭ ‬و‭ ‬پیشنهادات‭ ‬همه‭ ‬مقامات‭ ‬مربوطه،‭ ‬کارشناسان‭ ‬و‭ ‬حوزه‭ ‬های‭ ‬انتخابیه‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬گزارش‌های‭ ‬کاری‭ ‬فقط‭ ‬آن‭ ‬چیزی‭ ‬نیست،‭ ‬که‭ ‬رهبری‭ ‬ارشد‭ ‬مطرح‭ ‬میکند،‭ ‬این‭ ‬اسناد‭ ‬محوری‭ ‬توسط‭ ‬تیم‌های‭ ‬مختلف،‭ ‬با‭ ‬نظرات‭ ‬مقامات‭ ‬و‭ ‬کارشناسان‭ ‬متعدد‭ ‬تهیه‭ ‬میشود‭. ‬اسناد‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬مکرر‭ ‬در‭ ‬طی‭ ‬شش‭ ‬تا‭ ‬هشت‭ ‬ماه‭ ‬یا‭ ‬بیشتر‭ ‬بارها‭ ‬در‭ ‬گردش‭ ‬هستند‭. ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬شی‭ ‬بر‭ ‬نقش‭ ‬مهم‭ ‬کنفرانس‭ ‬مشورتی‭ ‬سیاسی‭ ‬خلق‭ ‬چین‭ (‬CPPCC‭)‬‭ ‬در‭ ‬توسعه‭ ‬آزادی‭ ‬و‭ ‬دموکراسی‭ ‬مشورتی‭ ‬تاکید‭ ‬میکند‭. ‬اگرچه‭ (‬CPPCC‭)‬‭ ‬هیچ‭ ‬قدرت‭ ‬رسمی‭ ‬ندارد،‭ ‬اما‭ ‬از‭ ‬قدرت‭ ‬اجتماعی‭ ‬فزاینده‭ ‬ای‭ ‬مانند‭ ‬تخصص،‭ ‬نفوذ‭ ‬و‭ ‬فشار‭ ‬عمومی‭ ‬برخوردار‭ ‬است‭. ‬سوال‭ ‬در‭ ‬اینست،‭ ‬که‭ ‬چرا‭ ‬جهان‭ ‬حزب‭ ‬کمونیست‭ ‬چین‭ ‬را‭ ‬اشتباه‭ ‬میفهمد؟‭ ‬این‭ ‬امرتا‭ ‬حدی‭ ‬مشکل‭ ‬معنایی‭ ‬است،‭ ‬زیرا‭ ‬کلمه‭ ‬انگلیسی‭ (‬Party‭) ‬پارتی‭ ‬در‭ ‬سیستم‭ ‬های‭ ‬سیاسی‭ ‬دموکراتیک‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬اشاره‭ ‬میکند،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬انتخابات‭ ‬آزاد‭ ‬چند‭ ‬حزبی‭ ‬رقابت‭ ‬میکند،‭ ‬اما‭ ‬وقتی‭ ‬یک‭ ‬حزب‭ ‬حاکم‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬چند‭ ‬حزب‭ ‬آزاد‭ ‬و‭ ‬باز‭ ‬رقابت‭ ‬نمیکند،‭ ‬آن‭ ‬نظام‭ ‬سیاسی‭ ‬دموکراتیک‭ ‬تلقی‭ ‬نمیشود‭. ‬به‭ ‬این‭ ‬اساس‭ ‬این‭ ‬پرتره‭ ‬سیستم‭ ‬چین‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬بر‭ ‬یک‭ ‬اصل‭ ‬متفاوت‭ ‬استوار‭ ‬است،‭ ‬جاییکه‭ ‬حزب‭ ‬سازمان‭ ‬حاکم‭ ‬است،‭ ‬نه‭ ‬یک‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬رقیب‭ ‬اشتباهاً‭ ‬غیر‭ ‬دموکراتیک‭ ‬میخواند‭. ‬در‭ ‬حالیکه‭ ‬حزب‭ ‬در‭ ‬عملکرد‭ ‬چینایی‭ ‬آن‭ ‬مشتمل‭ ‬بر‭ ‬یک‭ ‬نخبه‭ ‬اختصاصی‭ ‬از‭ ‬همه‭ ‬بخش‌های‭ ‬جامعه‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬کمتر‭ ‬از‭ ‬7‭ ‬فیصد‭ ‬جمعیت‭ ‬را‭ ‬تشکیل‭ ‬میدهد،‭ ‬اما‭ ‬وظیفه‭ ‬دارد‭ ‬از‭ ‬صد‭ ‬فیصد‭ ‬جمعیت‭ ‬نمایندگی‭ ‬کند‭. ‬بنابراین،‭ ‬حزب‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬سازمان‭ ‬حاکم،‭ ‬معادل‭ ‬یک‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬حاکم‭ ‬به‭ ‬مفهوم‭ ‬غربی‭ ‬آن‭ ‬نیست‭. ‬در‭ ‬نظام‌های‭ ‬غربی‭ ‬احزاب‭ ‬سیاسی‭ ‬تنها‭ ‬گروه‭ ‬معینی‭ ‬از‭ ‬رأی‭ ‬دهندگان‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬دوره‌های‭ ‬معین‭ ‬انتخاباتی‭ ‬نمایندگی‭ ‬میکنند‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل،‭ ‬حزب‭ ‬کمونیست‭ ‬چین‭( ‬CPC‭)‬‭ ‬تعهد‭ ‬بالاتر‭ ‬وگسترده‌تری‭ ‬برای‭ ‬ارتقای‭ ‬استانداردهای‭ ‬زندگی‭ ‬و‭ ‬رفاه‭ ‬شخصی‭ ‬همه‭ ‬شهروندان‭ ‬چینی‭ ‬دارد‭. ‬این‭ ‬تعهدات‭ ‬شامل‭ ‬انجام‭ ‬اصلاحات،‭ ‬تحکیم‭ ‬حاکمیت‭ ‬قانون،‭ ‬شفافیت‭ ‬در‭ ‬اعمال‭ ‬دولت،‭ ‬مشارکت‭ ‬عمومی‭ ‬در‭ ‬حکومت،‭ ‬افزایش‭ ‬دموکراسی‭ ‬و‭ ‬آزادی‭ ‬های‭ ‬مختلف‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬حق‭ ‬بیان‭ ‬و‭ ‬حقوق‭ ‬بشر‭ ‬است‭. ‬اینها‭ ‬همه‭ ‬چلنج‭ ‬های‭ ‬واقعی‭ ‬هستند‭. ‬

آیا‭ ‬چین‭ ‬واقعاً‭ ‬دموکراسی‭ ‬دارد؟

در‭ ‬اولین‭ ‬دیدار‭ ‬و‭ ‬گفتگوی‭ ‬مجازی‭ ‬میان‭ ‬شی‭ ‬جین‭ ‬پینگ‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬چین‭ ‬و‭ ‬جو‭ ‬بایدن،‭ ‬رییس‭ ‬جمهور‭ ‬تازه‭ ‬انتخاب‭ ‬شدهٔ‭ ‬ایالات‭ ‬متحده،‭ ‬رئیس‌جمهور‭ ‬شی‭ ‬درباره‭ ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬چین‭ ‬صحبت‭ ‬کرد‭. ‬او‭ ‬به‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬بایدن‭ ‬گفت،‭ ‬“دموکراسی‭ ‬با‭ ‬یک‭ ‬مدل‭ ‬یا‭ ‬شکل‭ ‬یکسان‭ ‬برای‭ ‬کشورهای‭ ‬سراسر‭ ‬جهان‭ ‬نمیتواند‭ ‬تولید‭ ‬انبوه‭ ‬شود‭. ‬اینکه‭ ‬یک‭ ‬کشور‭ ‬دموکراتیک‭ ‬است‭ ‬یا‭ ‬نه،‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬آن‭ ‬کشور‭ ‬واگذار‭ ‬شود،‭ ‬که‭ ‬تصمیم‭ ‬بگیرند‭. ‬نادیده‭ ‬گرفتن‭ ‬اشکالی‭ ‬از‭ ‬دموکراسی‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬دموکراسی‭ ‬مورد‭ ‬علاقهٔ‭ ‬ما‭ ‬متفاوت‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬خودی‭ ‬خود‭ ‬غیردموکراتیک‭ ‬است‭.‬”‭ ‬اساساً،‭ ‬آنچه‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬شی‭ ‬در‭ ‬اینجا‭ ‬میگوید‭ ‬اینست،‭ ‬که‭ ‬چین‭ ‬شکل‭ ‬خاص‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬دموکراسی‭ ‬دارد‭. ‬دموکراسی‭ ‬در‭ ‬همه‭ ‬اشکال‭ ‬و‭ ‬اندازه‌ها‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬اینکه‭ ‬سایر‭ ‬کشورها‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬مورد‭ ‬ایالات‭ ‬متحده،‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬احترام‭ ‬بگذارند‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬ادعای‭ ‬اینکه‭ ‬فقط‭ ‬شکل‭ ‬آنها‭ ‬دموکراسی‭ ‬درست‭ ‬است،‭ ‬خودداری‭ ‬کنند‭. ‬برای‭ ‬بسیاریها‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬سؤالات‭ ‬بزرگی‭ ‬را‭ ‬ایجاد‭ ‬کرد‭. ‬آیا‭ ‬چین‭ ‬واقعاً‭ ‬دموکراسی‭ ‬دارد؟‭ ‬وقتی‭ ‬مردم‭ ‬چین‭ ‬نمیتوانند‭ ‬به‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬خود‭ ‬رأی‭ ‬دهند،‭ ‬پس‭ ‬چگونه‭ ‬میتوان‭ ‬ادعا‭ ‬کرد،که‭ ‬چین‭ ‬دموکراسی‭ ‬دارد؟‭ ‬بنابرآن،‭ ‬بهتر‭ ‬است‭ ‬سعی‭ ‬کرد‭ ‬سبک‭ ‬دموکراسی‭ ‬چین‭ ‬و‭ ‬نحوه‭ ‬عملکرد‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬زبان‭ ‬ساده‭ ‬توضیح‭ ‬گردد‭.  ‬

دموکراسی‭ ‬سبک‭ ‬چین

در‭ ‬حالیکه‭ ‬دموکراسی‭ ‬چین‭ ‬دارای‭ ‬جنبه‭ ‬های‭ ‬نمایندگی‭ ‬و‭ ‬همچنان‭ ‬جنبه‭ ‬هایی‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬مبتنی‭ ‬بر‭ ‬انتخابات‭ ‬میباشد‭. ‬نوع‭ ‬دموکراسی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬چین‭ ‬اعمال‭ ‬میشود‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬دموکراسی‭ ‬همه‭ ‬جانبهٔ‭ ‬مردمی‭ ‬یا‭ ‬دموکراسی‭ ‬مشورتی‭ ‬نامیده‭ ‬میشود‭. ‬اما‭ ‬اگر‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬فقط‭ ‬دموکراسی‭ ‬سبک‭ ‬چین‭ ‬بنامیم،‭ ‬احتمالا‭ ‬آسان‌تر‭ ‬است‭. ‬چیزیکه‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬مردم‭ ‬متوجه‭ ‬نمیشوند‭ ‬این‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬بلافاصله‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬شروع‭ ‬اصلاحات‭ ‬و‭ ‬باز‭ ‬شدن‭ ‬درهای‭ ‬چین‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1978،‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬همچنین‭ ‬اصلاحات‭ ‬دموکراتیک‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬هدف‭ ‬ایجاد‭ ‬آرام‭ -‬‭ ‬آرام‭ ‬سیستم‭ ‬های‭ ‬دموکراتیک‭ ‬براساس‭ ‬خصوصیات‭ ‬منحصر‭ ‬به‭ ‬فرد‭ ‬تاریخی‭ ‬چین،‭ ‬جغرافیه،‭ ‬مشکلات‭ ‬جمعیتی‭ ‬و‭ ‬غیره‭ ‬آغاز‭ ‬کرد‭. ‬کلید‭ ‬دموکراسی‭ ‬سبک‭ ‬چین‭ ‬اینست،‭ ‬که‭ ‬مردم‭ ‬مهمترین‭ ‬چیز‭ ‬هستند‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬جمهوری‭ ‬خلق‭ ‬چین‭ ‬میگویند،‭ ‬واحد‭ ‬پول‭ ‬را‭ ‬پول‭ ‬مردم‭ ‬میگویند،‭ ‬بانک‭ ‬مرکزی‭ ‬را‭ ‬بانک‭ ‬مردم‭ ‬مینامند‭ ‬و‭ ‬غیره‭. ‬در‭ ‬اینجا‭ ‬برای‭ ‬آسانی،‭ ‬چهار‭ ‬بخش‭ ‬اصلی‭ ‬دموکراسی‭ ‬سبک‭ ‬چین‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬مردم‭ ‬چین‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬منظم‭ ‬از‭ ‬حقوق‭ ‬دموکراتیک‭ ‬خود‭ ‬استفاده‭ ‬میکنند،‭ ‬برجسته‭ ‬میکنیم‭. ‬این‭ ‬چهار‭ ‬بخش‭ ‬شامل‭:‬

  • کنگره‭ ‬خلق
  • همکاری‭ ‬چند‭ ‬حزبی
  • خودمختاری‭ ‬قومی‭ ‬منطقه‭ ‬ای
  • خودگردانی‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬جامعه

کنگره‭ ‬های‭ ‬مردمی‭ ‬جایی‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬نمایندگانی‭ ‬از‭ ‬همه‭ ‬اقشار‭ ‬همه‭ ‬پیشینه‭ ‬های‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬همه‭ ‬بخش‭ ‬ها‭ ‬برای‭ ‬نمایندگی‭ ‬از‭ ‬اقشار‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬روند‭ ‬سیاسی‭ ‬انتخاب‭ ‬میشوند‭. ‬این‭ ‬کنگره‭ ‬ها‭ ‬در‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬سطوح‭ ‬دولتی‭ ‬در‭ ‬سراسر‭ ‬کشور‭ ‬برگزار‭ ‬میشود،‭ ‬که‭ ‬بزرگترین‭ ‬آن‭ ‬کنگره‭ ‬ملی‭ ‬خلق‭ ‬یا‭ ‬‭(‬NPC‭)‬‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬اعضای‭ ‬احزاب‭ ‬مختلف‭ ‬سیاسی،‭ ‬نمایندگان‭ ‬سازمان‭ ‬های‭ ‬مختلف،‭ ‬اقلیت‭ ‬های‭ ‬قومی‭ ‬و‭ ‬سایر‭ ‬گروه‭ ‬ها‭ ‬برای‭ ‬یک‭ ‬دوره‭ ‬پنج‭ ‬ساله‭ ‬تشکیل‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬اینجا،‭ ‬نمایندگان‭ ‬در‭ ‬مشاوره‭ ‬سیاسی،‭ ‬نظارت‭ ‬دموکراتیک‭ ‬و‭ ‬همچنین‭ ‬اداره‭ ‬امور‭ ‬دولتی‭ ‬شرکت‭ ‬میکنند‭. ‬از‭ ‬سال‭ ‬2016‭ ‬به‭ ‬اینطرف‭ ‬2.5‭ ‬میلیون‭ ‬نفر‭ ‬از‭ ‬گروهها‭ ‬و‭ ‬اقلیت‌های‭ ‬مختلف‭ ‬از‭ ‬همه‭ ‬اقشار‭ ‬جامعه‭ ‬به‭ ‬نمایندگی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬گروه‌ها‭ ‬و‭ ‬اقشار‭ ‬درکنگره‌های‭ ‬مردمی‭ ‬انتخاب‭ ‬شده‌اند‭. ‬علاوه‭ ‬براین،‭ ‬از‭ ‬هجدهمین‭ ‬کنگره‭ ‬ملی‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2012م‭ ‬به‭ ‬اینطرف‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬3‭ ‬میلیون‭ ‬پیشنهاد‭ ‬عمومی‭ ‬از‭ ‬طرف‭ ‬مردم‭ ‬ارائه‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬

بسیاری‭ ‬ها‭ ‬نمیدانند،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر‭ ‬در‭ ‬مجموع‭ ‬9‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬چین‭ ‬وجود‭ ‬دارد،‭ ‬که‭ ‬هشت‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬حزب‭ ‬حاکم‭ ‬کمونیست‭ ‬چین‭ ‬وابسته‭ ‬نیستند،‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬امور‭ ‬دولتی‭ ‬کار‭ ‬میکنند‭. ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬اعضای‭ ‬هشت‭ ‬حزب‭ ‬سیاسی‭ ‬دیگر‭ ‬پست‌های‭ ‬مهمی‭ ‬مانند‭ ‬معاونت‌های‭ ‬کنگره‭ ‬ملی‭ ‬خلق‭ ‬را‭ ‬بعهده‭ ‬دارند‭.‬

خودمختاری‭ ‬قومی‭ ‬منطقه‌ای‭ ‬یکی‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬بخش‌های‭ ‬مهم‭ ‬دموکراسی‭ ‬سبک‭ ‬چینی‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬اساساً‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬معنی‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬بخش‌هایی‭ ‬از‭ ‬چین‭ ‬با‭ ‬تمرکز‭ ‬زیاد‭ ‬اقلیت‌های‭ ‬قومی،‭ ‬مانند‭ ‬سین‭ ‬کیانگ،‭ ‬خودمختاری‭ ‬تحت‭ ‬هدایت‭ ‬دولت‭ ‬اعمال‭ ‬‌میشود‭. ‬این‭ ‬به‭ ‬آنها‭ ‬اجازه‭ ‬میدهد‭ ‬تا‭ ‬از‭ ‬قدرت‭ ‬مستقل‭ ‬استفاده‭ ‬کنند‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬امور‭ ‬خود‭ ‬رسیدگی‭ ‬کنند‭. ‬چین‭ ‬دارای‭ ‬پنج‭ ‬منطقه‭ ‬خودمختار‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬خودمختاری‭ ‬قومی‭ ‬منطقه‌ای‭ ‬را‭ ‬ارائه‭ ‬میدهند،‭ ‬که‭ ‬عبارتند‭ ‬از‭ ‬سین‭ ‬کیانگ،‭ ‬تبت،‭ ‬مغولستان‭ ‬داخلی،‭ ‬مغولستان،‭ ‬گوانگشی‭ ‬و‭ ‬مینگسا‭.‬

در‭ ‬نهایت،‭ ‬خودگردانی‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬جامعه‭ ‬جاییست،‭ ‬که‭ ‬چین‭ ‬بیشتر‭ ‬سیستم‭ ‬های‭ ‬انتخاباتی‭ ‬عمومی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬مردمی‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬میگیرد‭. ‬این‭ ‬بدان‭ ‬معناست،‭ ‬که‭ ‬میلیون‌ها‭ ‬شهروند‭ ‬شهری‭ ‬و‭ ‬روستایی‭ ‬میتوانند‭ ‬مستقیماً‭ ‬به‭ ‬نمایندگانی،‭ ‬که‭ ‬زندگی‭ ‬روزمره‭ ‬آنها‭ ‬را‭ ‬اداره‭ ‬میکنند،‭ ‬رأی‭ ‬دهند‭. ‬اصل‭ ‬خودگٰردانی‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬دربنیادی‌ترین‭ ‬سطح‭ ‬جامعه‭ ‬چین‭ ‬اجازه‭ ‬میدهد‭ ‬در‭ ‬تصمیم‌گیریها،‭ ‬بحث‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬سیاستها‭ ‬و‭ ‬مشارکت‭ ‬در‭ ‬نظارت‭ ‬دموکراتیک،‭ ‬سهم‭ ‬گرفته‭ ‬تا‭ ‬به‭ ‬بهترین‭ ‬شکل‭ ‬منعکس‌کننده‭ ‬نیازها‭ ‬و‭ ‬خواسته‭ ‬های‭ ‬مردم‭ ‬باشد‭. ‬در‭ ‬انتخابات‭ ‬روستاها‭ ‬و‭ ‬محلات،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سراسر‭ ‬چین‭ ‬انجام‭ ‬میشود‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬90‭ ‬درصد‭ ‬مردم‭ ‬مشارکت‭ ‬نموده‭ ‬از‭ ‬حق‭ ‬رأی‭ ‬خود‭ ‬استفاده‭ ‬میکنند،‭ ‬که‭ ‬بسیار‭ ‬بیشتر‭ ‬از‭ ‬اکثر‭ ‬دموکراسی‭ ‬های‭ ‬غربی‭ ‬است‭. ‬

بنابراین،‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬خلاصه،‭ ‬واقعاً‭ ‬هیچ‭ ‬راه‭ ‬درست‭ ‬یا‭ ‬نادرستی‭ ‬برای‭ ‬مشارکت‭ ‬در‭ ‬دموکراسی‭ ‬وجود‭ ‬ندارد،‭ ‬تا‭ ‬زمانیکه‭ ‬این‭ ‬دموکراسی‭ ‬توسط‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬برای‭ ‬آنها‭ ‬طراحی‭ ‬شده‭ ‬باشد،‭ ‬که‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬شرایط‭ ‬منحصر‭ ‬به‭ ‬فردیکه‭ ‬آن‭ ‬مردم‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬مواجه‭ ‬هستند،‭ ‬خدمت‭ ‬میکند‭. ‬شکل‭ ‬دموکراسی‭ ‬امروز‭ ‬چین‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬تغییرات‭ ‬و‭ ‬اصلاحات‭ ‬مداوم‭ ‬از‭ ‬دهه‭ ‬1980م‭ ‬به‭ ‬اینطرف‭ ‬ادامه‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬سرعتی،که‭ ‬برای‭ ‬چین‭ ‬مناسب‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬تکامل‭ ‬خود‭ ‬ادامه‭ ‬خواهد‭ ‬داد‭. ‬یک‭ ‬ضرب‌المثل‭ ‬قدیمی‭ ‬چینی‭ ‬وجود‭ ‬دارد،‭ ‬که‭ ‬میگوید،‭ ‬“از‭ ‬دریا‭ ‬با‭ ‬احساس‭ ‬سنگ‌ها‭ ‬عبور‭ ‬کن‭.‬”‭ ‬این‭ ‬یک‭ ‬راه‭ ‬عالی‭ ‬برای‭ ‬توصیف‭ ‬رویکرد‭ ‬چین‭ ‬به‭ ‬دموکراسی‌سازی‭ ‬است،که‭ ‬همچنان‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬گسترش‭ ‬و‭ ‬رشد‭ ‬است‭. ‬

ویجی‭ ‬پراساد‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬بحث‭ ‬های‭ ‬فکری،که‭ ‬در‭ ‬چین‭ ‬در‭ ‬جریان‭ ‬است،‭ ‬میگوید‭: ‬“فکر‭ ‬میکنم‭ ‬این‭ ‬سؤال‭ ‬مطرح‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬آیا‭ ‬چین‭ ‬سرمایه‌داری‭ ‬را‭ ‬احیا‭ ‬کرده‭ ‬است؟‭ ‬آیا‭ ‬چین‭ ‬سوسیالیست‭ ‬است؟”‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬من‭ ‬این‭ ‬سوالات‭ ‬اشتباه‭ ‬آمیز‭ ‬اند‭. ‬ما‭ ‬معتقدیم‭ ‬تاریخ‭ ‬بشر‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬یک‭ ‬سری‭ ‬از‭ ‬تضادهای‭ ‬دشوار‭ ‬بین‭ ‬آرزوهای‭ ‬مردم،‭ ‬روابط‭ ‬اجتماعی‭ ‬آنها،‭ ‬نیروهای‭ ‬تولیدی‭ ‬،که‭ ‬آنها‭ ‬به‭ ‬ارث‭ ‬میبرند،‭ ‬اتفاق‭ ‬میافتد‭. ‬این‭ ‬چیزها‭ ‬در‭ ‬تنش‭ ‬خاصی‭ ‬هستند‭. ‬همچنان‭ ‬سنت‭ ‬های‭ ‬مؤروثی‭ ‬وجود‭ ‬دارد،‭ ‬که‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬ماتریالیسم‭ ‬تاریخی،‭ ‬اندوختهٔ‭ ‬بسیار‭ ‬غنی‭ ‬از‭ ‬درک‭ ‬چگونگی‭ ‬تغییر‭ ‬است‭. ‬فقط‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬دلیل‭ ‬،که‭ ‬یک‭ ‬انقلاب‭ ‬به‭ ‬وقوع‭ ‬پیوسطه‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬معنی‭ ‬نیست،‭ ‬که‭ ‬روز‭ ‬بعد‭ ‬آن‭ ‬کمونیزم‭ ‬ایجاد‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬تغییرات‭ ‬اجتماعی‭-‬اقتصادی‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬شیوه‭ ‬پیش‭ ‬نمیرود‭.‬‭ ‬همه‭ ‬این‭ ‬عوامل‭ ‬درتقلا‭ ‬اند‭. ‬چگونه‭ ‬روند‭ ‬ساخت‭ ‬سوسیالیسم‭ ‬را‭ ‬آغاز‭ ‬کنیم؟‭ ‬این‭ ‬یک‭ ‬فرآیند‭ ‬یا‭ ‬پروسه‭ ‬است،‭ ‬این‭ ‬یک‭ ‬رویداد‭ ‬نیست‭. ‬انقلاب‭ ‬هم‭ ‬یک‭ ‬رویداد‭ ‬و‭ ‬همچنان‭ ‬یک‭ ‬فرایند‭ ‬یا‭ ‬پروسه‭ ‬یا‭ ‬جریان‭ ‬است‭. ‬اما‭ ‬ساختن‭ ‬سوسیالیسم‭ ‬یک‭ ‬فرآیند‭ ‬یا‭ ‬پروسه‭ ‬طولانی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬یک‭ ‬روند‭ ‬بحث‭ ‬است‭ ‬زیرا‭ ‬شما‭ ‬نهادهای‭ ‬گذشته‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬ارث‭ ‬میبرید،‭ ‬که‭ ‬باید‭ ‬آنها‭ ‬را‭ ‬تغییر‭ ‬دهید‭. ‬شما‭ ‬محدودیت‭ ‬های‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬ارث‭ ‬میبرید‭. ‬منظورم‭ ‬این‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬چرا‭ ‬این‭ ‬همه‭ ‬انقلاب‭ ‬در‭ ‬کشورهای‭ ‬به‭ ‬اصطلاح‭ ‬عقب‭ ‬مانده‭ ‬اقتصادی‭ ‬اتفاق‭ ‬میافتد؟‭ ‬روسیه،‭ ‬چین،‭ ‬ویتنام،‭ ‬کیوبا‭. ‬انسان‭ ‬باید‭ ‬مقداری‭ ‬صبر‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬در‭ ‬چین‭ ‬بحث‌ها‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬زمان،‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬در‭ ‬درون‭ ‬جنبش‭ ‬کمونیستی،‭ ‬بلکه‭ ‬در‭ ‬جامعه‭ ‬گسترده‌تر‭ ‬چین،‭ ‬وجود‭ ‬داشته‭ ‬است‭. ‬بیایید‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬بحث‭ ‬کنیم،‭ ‬که‭ ‬راه‭ ‬پیشرو‭ ‬چیست؟‭ ‬اگر‭ ‬به‭ ‬تجربه‭ ‬چین‭ ‬و‭ ‬شوروی‭ ‬در‭ ‬دهه‭ ‬90‭ ‬نگاه‭ ‬کنید،‭ ‬آنها‭ ‬تجربیات‭ ‬بسیار‭ ‬متفاوتی‭ ‬داشتند‭. ‬بحثی‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬چین‭ ‬وجود‭ ‬داشت‭. ‬برخی‭ ‬معتقدند‭ ‬بیایید‭ ‬نیروهای‭ ‬مولد‭ ‬را‭ ‬پیش‭ ‬ببریم‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬نهایت‭ ‬به‭ ‬سوسیالیسم‭ ‬منتقل‭ ‬شویم‭. ‬این‭ ‬یک‭ ‬راه‭ ‬مشروع‭ ‬برای‭ ‬فکر‭ ‬کردن‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬مسائل‭ ‬است‭. ‬شاید‭ ‬من‭ ‬با‭ ‬هر‭ ‬کاری‭ ‬که‭ ‬انجام‭ ‬میشود‭ ‬موافق‭ ‬نباشم،‭ ‬اما‭ ‬میدانم،‭ ‬که‭ ‬استدلال‭ ‬ها‭ ‬واقعی‭ ‬اند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬واقع،‭ ‬مثال‭ ‬چین‭ ‬یک‭ ‬بحث‭ ‬پایدار‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬اینکه‭ ‬تا‭ ‬کجا‭ ‬پیش‭ ‬میرویم،‭ ‬است؟‭ ‬طوریکه‭ ‬میبینید‭ ‬زیر‭ ‬رهبری‭ ‬شی‭ ‬جین‭ ‬پینگ‭ ‬هر‭ ‬لحظه‭ ‬تغییر‭ ‬و‭ ‬تنظیم‭ (‬کالیبراسیون‭) ‬مجدد‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭. ‬اکنون‭ ‬شاهد‭ ‬افزایش‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬حد‭ ‬نابرابریها‭ ‬هستیم،‭ ‬بنابراین‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬فقرا‭ ‬توجه‭ ‬بیشتری‭ ‬شود‭. ‬شما‭ ‬نباید‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬واقعیت،که‭ ‬مردم‭ ‬چین‭ ‬هم‭ ‬متفکر‭ ‬و‭ ‬هم‭ ‬سیاسی‭ ‬هستند‭ ‬بی‭ ‬علاقه‭ ‬باشید‭. ‬در‭ ‬حزب‭ ‬کمونیست‭ ‬چین‭ ‬مباحثه‭ ‬جریان‭ ‬دارد‭. ‬این‭ ‬یک‭ ‬حزب‭ ‬بسیار‭ ‬بزرگ‭ ‬است‭. ‬میلیون‌ها‭ ‬نفر‭ ‬در‭ ‬آنجا‭ ‬حضور‭ ‬دارند‭ ‬و‭ ‬جناح‌ها‭ ‬و‭ ‬گروه‌هایی‭ ‬مختلفی‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬موجود‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬هم‭ ‬بحث‭ ‬میکنند‭. ‬چنین‭ ‬فو‭ ‬‭(‬Chenin‭ ‬Foo‭)‬‭ ‬یک‭ ‬مقاله‭ ‬ای‭ ‬عالی‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬مکاتب‭ ‬فکری‭ ‬مختلف‭ ‬در‭ ‬چین‭ ‬نوشت‭. ‬او‭ ‬یک‭ ‬محقق‭ ‬ارشد‭ ‬در‭ ‬اکادیمی‭ ‬علوم‭ ‬اجتماعی‭ ‬چین‭ ‬است،‭ ‬مؤسسه‭ ‬ای‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬شانگهای‭ ‬اداره‭ ‬می‭ ‬کرد،‭ ‬مقاله‭ ‬ای‭ ‬درخشان‭ ‬نوشت‭ ‬و‭ ‬گفت،‭ ‬که‭ ‬“مکاتب‭ ‬فکری‭ ‬زیادی‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭. ‬حتی‭ ‬لیبرالهای‭ ‬جفرسونی‭ ‬هستند،‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬آنها‭ ‬موافقت‭ ‬ندارد‭. ‬اما‭ ‬لیبرال‭ ‬های‭ ‬جفرسونی‭ ‬چه‭ ‬کسانی‭ ‬هستند؟‭ ‬نیو‭ ‬لیبرال‭ ‬ها‭ ‬نیزوجود‭ ‬دارند‭. ‬او‭ ‬میگوید،‭ ‬در‭ ‬چین،‭ ‬بله،‭ ‬همه‭ ‬این‭ ‬افراد‭ ‬وجود‭ ‬دارند‭. ‬مائوئیست‭ ‬ها‭ ‬وجود‭ ‬دارند،‭ ‬زیرا‭ ‬مباحثهٔ‭ ‬عمومی‭ ‬درمیان‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬نکته‭ ‬طنز‭ ‬اینجاست،که‭ ‬روشنفکران‭ ‬چینی‭ ‬به‭ ‬شما‭ ‬میگویند،‭ ‬که‭ ‬ما‭ ‬بحث‭ ‬هایی‭ ‬داریم‭ ‬و‭ ‬طیفی‭ ‬از‭ ‬نظرات‭ ‬مختلف‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭. ‬اما‭ ‬بازهم‭ ‬گفته‭ ‬میشود‭ ‬در‭ ‬چین‭ ‬آزادی‭ ‬بیان‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭. ‬من‭ ‬متوجه‭ ‬نشدم‭ ‬بچه‭ ‬ها‭ ‬منظورم‭ ‬این‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬یا‭ ‬آزادی‭ ‬بیان‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭ ‬یا‭ ‬وقتی‭ ‬چیناییها‭ ‬در‭ ‬نشریات‭ ‬خود‭ ‬مناظره‭ ‬میکنند‭ ‬آزادی‭ ‬بیان‭ ‬محسوب‭ ‬نمیگردد؟”

جدال‭ ‬ترقی‭ ‬و‭ ‬ارتجاع‭ ‬در‭ ‬افغانستان

نزدیک‭ ‬به‭ ‬نیم‭ ‬قرن‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬نتیجهٔ‭ ‬بی‭ ‬ثباتی‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬تراژیدی‭ ‬حوادث‭ ‬بس‭ ‬ناگوار‭ ‬میسوزد‭. ‬آنچه‭ ‬در‭ ‬محراق‭ ‬این‭ ‬تراژیدی‭ ‬ملی‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭ ‬عقب‭ ‬مانده‭ ‬گی‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬تمدن‭ ‬و‭ ‬صنعت‭ ‬معاصر‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬شرایطی‭ ‬که‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬هفتاد‭ ‬فیصد‭ ‬نفوس‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬دهات‭ ‬زندگی‭ ‬نموده‭ ‬متکی‭ ‬به‭ ‬اقتصاد‭ ‬زراعتی‭ ‬و‭ ‬مناسبات‭ ‬روستائی‭ ‬اند،‭ ‬نیم‭ ‬قرن‭ ‬بی‭ ‬ثباتی‭ ‬سیاسی،‭ ‬جنگ،‭ ‬بیسوادی‭/‬کم‭ ‬سوادی‭ ‬و‭ ‬استیلای‭ ‬مرتجعین‭ ‬بدوی‭ ‬بالای‭ ‬نفوس‭ ‬دهاتی‭ ‬این‭ ‬خلای‭ ‬تمدنی‭ ‬را‭ ‬عمیقتر‭ ‬ساخته‭ ‬زمینه‭ ‬رشد‭ ‬عناصر‭ ‬افراطی‭ ‬مذهبی‭ ‬ضدترقی‭ ‬و‭ ‬حاکمیت‭ ‬آنها‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬دهات‭ ‬فراهم‭ ‬نموده‭ ‬است‭. ‬قربانیان‭ ‬ادامهٔ‭ ‬این‭ ‬تراژیدی‭ ‬نیم‭ ‬قرنه،‭ ‬مردم‭ ‬تمام‭ ‬اقوام‭ ‬و‭ ‬زبانهای‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬بخصوص‭ ‬ده‭ ‬نشینان‭ ‬مناطق‭ ‬پشتون‭ ‬نشین‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬همسایه‭ ‬گی‭ ‬پاکستان‭ ‬بوده‭ ‬اند‭. ‬با‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬رسیدن‭ ‬مجدد‭ ‬افراطیون‭ ‬بدوی‭ ‬و‭ ‬متحجر‭ ‬طالبان،‭ ‬این‭ ‬حقیقت‭ ‬برای‭ ‬همه‭ ‬آشکار‭ ‬شد،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬مجموع‭ ‬مضمون‭ ‬اصلی‭ ‬این‭ ‬کشمکش‭ ‬نیم‭ ‬قرنه‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬مبارزه‭ ‬ایدیولوژیک‭ ‬میان‭ ‬ترقی‭ ‬و‭ ‬ارتجاع‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬

تقلیل‭ ‬موضوع‭ ‬محوری‭ ‬بی‭ ‬ثباتی‭ ‬سیاسی‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬عوامل‭ ‬اصلی‭ ‬مبارزه‭ ‬میان‭ ‬ترقی‭ ‬و‭ ‬ارتجاع‭ ‬به‭ ‬کشمکش‭ ‬مغرضانهٔ‭ ‬نادرست‭ ‬تاریخی‭ ‬قومی‭ ‬پشتون‭ ‬و‭ ‬تاجیک‭ ‬توسط‭ ‬عناصر‭ ‬ضد‭ ‬ملی‭ ‬افغانستان‭ ‬یک‭ ‬حامی‭ ‬با‭ ‬نفوذ‭ ‬و‭ ‬قدرتمندی‭ ‬در‭ ‬وجود‭ ‬پاکستان‭ ‬یافت‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬برداشت‭ ‬نادرست‭ ‬و‭ ‬ضد‭ ‬ملی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬دلیل‭ ‬اصلی‭ ‬قیام‭ ‬طالبان‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬حامیان‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬دولت‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬اشاعه‭ ‬نمود،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نتیجهٔ‭ ‬آن‭ ‬پروسهٔ‭ ‬انکشاف‭ ‬سالم‭ ‬دولت‭ ‬سازی،‭ ‬دموکراسی‭ ‬و‭ ‬مطبوعات‭ ‬ملی‭ ‬مسئول‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬صدمه‭ ‬دیده‭ ‬به‭ ‬تضعیف‭ ‬دولت‭ ‬منجر‭ ‬شده‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬عوامل‭ ‬سقوط‭ ‬دولت‭ ‬جمهوری‭ ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬ساخت‭. ‬متأسفانه‭ ‬این‭ ‬نوع‭ ‬برداشت‭ ‬هنوزهم‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬طیفی‭ ‬از‭ ‬فعالان‭ ‬گروه‭ ‬مقاومت‭ ‬ضد‭ ‬طالبان‭ ‬اشاعه‭ ‬داشته‭ ‬مانع‭ ‬عمده‭ ‬در‭ ‬جهت‭ ‬ایجاد‭ ‬یک‭ ‬اتحاد‭ ‬ملی‭ ‬مترقی‭ ‬ضد‭ ‬افراطیت‭ ‬و‭ ‬بدویت‭ ‬طالبانی‭ ‬محسوب‭ ‬میگردد‭. ‬باید‭ ‬دانست،‭ ‬که‭ ‬امر‭ ‬نجات‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬هیولای‭ ‬افراطیت‭ ‬مذهبی‭ ‬و‭ ‬بدویت‭ ‬طالبانی‭ ‬را‭ ‬نمیتوان‭ ‬همزمان‭ ‬با‭ ‬مخالفت‭ ‬با‭ ‬ارزشهای‭ ‬ناموسی‭ ‬ملت‭ ‬افغانستان‭ ‬بشمول‭ ‬نام‭ ‬کشور‭ ‬و‭ ‬ملیت‭ ‬شناخته‭ ‬شدهٔ‭ ‬جهانی‭ ‬“افغان”‭ ‬ادامه‭ ‬داد‭. ‬

طوری،که‭ ‬میدانیم‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬بیست‭ ‬سال‭ ‬اقتدار‭ ‬دولت‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬تاریخ‭ ‬15‭ ‬اگست‭ ‬سال‭ ‬2021م‭ ‬سقوط‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬تحریک‭ ‬طالبان‭ ‬افغانستان‭ ‬برای‭ ‬بار‭ ‬دوم‭ ‬دولت‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬قرار‭ ‬کردند‭.‬

با‭ ‬وجود‭ ‬مشکلات‭ ‬و‭ ‬نارساییهای‭ ‬زیادی،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬ادارهٔ‭ ‬دولت‭ ‬جمهوری‭ ‬موجود‭ ‬بود،‭ ‬مردم‭ ‬افغانستان‭ ‬امیدهای‭ ‬زیادی‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬آیندهٔ‭ ‬درخشان‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬افغانستان‭ ‬پیشرفته،‭ ‬دموکرات‭ ‬و‭ ‬متمدن‭ ‬در‭ ‬چوکات‭ ‬دولت‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬و‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬سال‭ ‬2004م‭ ‬داشتند‭.‬

همچنان‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬فساد‭ ‬گسترده‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬شگافهای‭ ‬اجتماعی‭ ‬در‭ ‬نتیجهٔ‭ ‬اعمال‭ ‬سیاستهای‭ ‬قومپرستانه‭ ‬توسط‭ ‬یکتعداد‭ ‬فعالین‭ ‬سیاسی،‭ ‬دست‭ ‬آوردهای‭ ‬بیست‭ ‬سالهٔ‭ ‬دولت‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬های‭ ‬تضمین‭ ‬حقوق‭ ‬اساسی‭ ‬مردم،‭ ‬تضمین‭ ‬آزادیهای‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬سیاسی،‭ ‬تعلیم‭ ‬و‭ ‬تربیه،‭ ‬بهبود‭ ‬صحت‭ ‬عامه،‭ ‬تحصیلات‭ ‬عالی،‭ ‬ایجاد‭ ‬بنیادهای‭ ‬دولتی،‭  ‬خطوطمواصلاتی،‭ ‬تسهیلات‭ ‬مخابراتی،‭ ‬اطلاعات‭ ‬و‭ ‬فرهنگ،‭ ‬انکشاف‭ ‬سیستم‭ ‬بانکداری،‭ ‬انکشاف‭ ‬تجارت‭ ‬خارجی،‭ ‬افزایش‭ ‬عواید‭ ‬داخلی،‭ ‬قانونگذاری،‭ ‬ترانسپورت‭ ‬هوایی،‭ ‬تبارز‭ ‬جامعهٔ‭ ‬مدنی‭ ‬و‭ ‬غیره‭ ‬زمینه‭ ‬ها‭ ‬قابل‭ ‬ملاحظه‭ ‬اند‭. ‬اما‭ ‬پیروزی‭ ‬طالبان‭ ‬با‭ ‬تکیه‭ ‬بر‭ ‬انفاذ‭ ‬شریعت‭ ‬مطابق‭ ‬تفسیر‭ ‬متحجر‭ ‬و‭ ‬بدوی‭ ‬و‭ ‬انفاذ‭ ‬عنعنات‭ ‬نابرابر‭ ‬و‭ ‬عقب‭ ‬ماندهٔ‭ ‬روستایی‭ ‬بر‭ ‬جوامع‭ ‬شهری‭ ‬امروزی‭ ‬این‭ ‬امید‭ ‬ها‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خاک‭ ‬یکسان‭ ‬نمود‭.‬

بعد‭ ‬از‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬رسیدن‭ ‬طالبان‭ ‬در‭ ‬12‭ ‬ماه‭ ‬گذشته‭ ‬اوضاع‭ ‬اقتصادی‭ ‬کشور‭ ‬بشدت‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬سرعت‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬وخامت‭ ‬گذاشته‭ ‬است‭. ‬با‭ ‬بسته‭ ‬شدن‭ ‬سرحدات،‭ ‬بسته‭ ‬شدن‭ ‬بانکها،‭ ‬عدم‭ ‬موجودیت‭ ‬پول‭ ‬نقد‭ ‬در‭ ‬بانکها،‭ ‬منجمد‭ ‬شدن‭ ‬ذخایر‭ ‬پولی‭ ‬د‭ ‬افغانستان‭ ‬بانک‭ ‬در‭ ‬بانکهای‭ ‬خارجی‭ ‬و‭ ‬بخصوص‭ ‬امریکا،‭ ‬وضع‭ ‬تعذیرات‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬دولت‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی،‭ ‬منجمد‭ ‬شدن‭ ‬کمکهای‭ ‬میلیارد‭ ‬دالری‭ ‬شامل‭ ‬صندوق‭ ‬اعمار‭ ‬مجدد‭ ‬افغانستان‭ ‬توسط‭ ‬بانک‭ ‬جهانی،‭ ‬توقف‭ ‬صادرات‭ ‬و‭ ‬واردات‭ ‬کشور‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬تقلیل‭ ‬عواید‭ ‬گمرکی،‭ ‬مسدود‭ ‬شدن‭ ‬ادارات‭ ‬و‭ ‬دستگاههای‭ ‬تولیدی‭ ‬و‭ ‬خدماتی‭ ‬و‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬کار‭ ‬زنان‭ ‬در‭ ‬خارج‭ ‬از‭ ‬منزل،‭ ‬ماشین‭ ‬اقتصادی‭ ‬کشور‭ ‬از‭ ‬چرخش‭ ‬باز‭ ‬مانده‭ ‬است‭. ‬بلند‭ ‬رفتن‭ ‬میزان‭ ‬انفلاسیون‭ ‬سبب‭ ‬افزایش‭ ‬قیمتها‭ ‬و‭ ‬بخصوص‭ ‬قیمتهای‭ ‬مواد‭ ‬ارتزاقی‭ ‬شده‭ ‬خطر‭ ‬فقر‭ ‬سراسری‭ ‬نیمی‭ ‬از‭ ‬مردم‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬تهدید‭ ‬مینماید‭. ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬گزارش‭ ‬سازمان‭ ‬ملل‭ ‬10‭ ‬میلیون‭ ‬کودک‭ ‬در‭ ‬خطر‭ ‬گرسنگی‭ ‬هستند‭ ‬و‭ ‬14‭ ‬میلیون‭ ‬نفر‭ ‬دارای‭ ‬مشکلات‭ ‬جدی‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬امنیت‭ ‬غذایی‭ ‬هستند،‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬معادل‭ ‬یک‭ ‬سوم‭ ‬نفوس‭ ‬افغانستان‭ ‬است‭.‬

در‭ ‬این‭ ‬شرایط‭ ‬،که‭ ‬مردم‭ ‬در‭ ‬تلاش‭ ‬زنده‭ ‬ماندن‭ ‬و‭ ‬نجات‭ ‬خانواده‭ ‬های‭ ‬خود‭ ‬از‭ ‬خطر‭ ‬فقر‭ ‬قرار‭ ‬دارند،‭ ‬بی‭ ‬اعتنائی‭ ‬و‭ ‬تعرض‭ ‬طالبان‭ ‬بالای‭ ‬حقوق‭ ‬اساسی‭ ‬بشری‭ ‬مردم،‭ ‬حقوق‭ ‬زنان،‭ ‬حقوق‭ ‬مدنی،تعلیم

و‭ ‬تربیه‭ ‬و‭ ‬شیوهٔ‭ ‬حکومتداری‭ ‬انحصارگرانهٔ‭ ‬وخامت‭ ‬اوضاع‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬بیشتر‭ ‬نموده‭ ‬است‭. ‬متأسفانه‭ ‬مقامات‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی‭ ‬طالبان‭ ‬مشکلات‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬رفع‭ ‬مشکلات‭ ‬زندگی‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬وابسته‭ ‬به‭ ‬مشیت‭ ‬الهی‭ ‬دانسته‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬مورد‭ ‬از‭ ‬مسئولیت‭ ‬مبرا‭ ‬میدانند‭! ‬این‭ ‬نوع‭ ‬برداشت‭ ‬در‭ ‬امر‭ ‬بهبود‭ ‬اوضاع‭ ‬امیدوار‭ ‬کننده‭ ‬نبوده‭ ‬است‭.‬

تجربهٔ‭ ‬یک‭ ‬و‭ ‬نیم‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬نشان‭ ‬داد،‭ ‬که‭ ‬طالبان‭ ‬از‭ ‬مواضع‭ ‬و‭ ‬افکار‭ ‬افراطی‭ ‬بیست‭ ‬سال‭ ‬قبل‭ ‬خود‭ ‬هرگز‭ ‬عدول‭ ‬نکرده‭ ‬اند‭. ‬توجه‭ ‬به‭ ‬حقوق‭ ‬زنان‭ ‬و‭ ‬حقوق‭ ‬جامعه‭ ‬در‭ ‬ابعاد‭ ‬مختلف‭ ‬زندگی‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬مطالبی‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نزد‭ ‬گروه‭ ‬طالبان‭ ‬تنها‭ ‬در‭ ‬محدودهٔ‭ ‬شریعت‭ ‬مطابق‭ ‬تفسیر‭ ‬اسلاف‭ ‬اسلام‭ ‬مطرح‭ ‬است‭. ‬عنصر‭ ‬عقلانیت‭ ‬و‭ ‬شرایط‭ ‬تغییر‭ ‬یافته‭ ‬زمان‭ ‬را‭ ‬طالبان‭ ‬قبول‭ ‬ندارند‭. ‬قرارداد‌های‭ ‬اجتماعی‭ ‬مانند‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬و‭ ‬سایر‭ ‬قوانین‭ ‬مدنی،که‭ ‬متضمن‭ ‬حقوق‭ ‬اساسی‭ ‬و‭ ‬مساویانهٔ‭ ‬مردم،‭ ‬مسولیتهای‭ ‬دولت‭ ‬در‭ ‬ضمانت‭ ‬این‭ ‬حقوق،‭ ‬نقش‭ ‬مردم‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬بستر‭ ‬و‭ ‬شریک‭ ‬دولت،‭ ‬از‭ ‬بنیاد،‭ ‬نزد‭ ‬طالبان‭ ‬منتفی‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬اساس‭ ‬طالبان‭ ‬به‭ ‬موجودیت‭ ‬یک‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬برای‭ ‬ادارهٔ‭ ‬دولت‭ ‬اهمیتی‭ ‬قائل‭ ‬نیستند‭.‬

طالبان‭ ‬“اختلاط‭ ‬زن‭ ‬و‭ ‬مرد”‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬جامعه‭ ‬جایز‭ ‬ندانسته‭ ‬به‭ ‬اصل‭ ‬جدایی‭ ‬زنان‭ ‬از‭ ‬مردان‭ (‬اپارتاید‭ ‬جنسیتی‭) ‬معتقد‭ ‬اند‭. ‬بر‭ ‬همین‭ ‬اساس‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬و‭ ‬نیم‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬طالبان‭ ‬به‭ ‬تجرید‭ ‬کامل‭ ‬زنان‭ ‬از‭ ‬زندگی‭ ‬اجتماعی،‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اقتصادی‭ ‬افغانستان‭ ‬اقدام‭ ‬کرده‭ ‬اند‭.  ‬این‭ ‬جدایی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬مکاتب‭ ‬ثانوی،‭ ‬پوهنتونها‭ ‬و‭ ‬مؤسسات‭ ‬تعلیمات‭ ‬عالی،‭ ‬ادارات‭ ‬و‭ ‬مراکز‭ ‬کار‭ ‬عملی‭ ‬کرده‭ ‬مطابق‭ ‬فیصله‭ ‬های‭ ‬طالبان‭ ‬زنان‭ ‬و‭ ‬مردان‭ ‬در‭ ‬اوقات‭ ‬متفاوت‭ ‬به‭ ‬تحصیل‭ ‬و‭ ‬کار‭ ‬میپردازند‭.‬

طالبان‭ ‬طبقهٔ‭ ‬اناث‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬حق‭ ‬تعلیم،‭ ‬تحصیل‭ ‬و‭ ‬کار‭ ‬محروم‭ ‬کرده‭ ‬اند‭. ‬دختران‭ ‬کشور‭ ‬برای‭ ‬یک‭ ‬و‭ ‬نیم‭ ‬سال‭ ‬از‭ ‬نعمت‭ ‬تعلیمات‭ ‬ثانوی‭ ‬محروم‭ ‬شدند‭. ‬این‭ ‬بزرگترین‭ ‬جنایت‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬آینده‭ ‬ملت‭ ‬افغانستان‭ ‬محسوب‭ ‬میگردد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬تنهایی‭ ‬هرگونه‭ ‬مشروعیت‭ ‬حکومت‭ ‬کردن‭ ‬رااز‭ ‬طالبان‭ ‬سلب‭ ‬میکند‭.‬

با‭ ‬گذشت‭ ‬زمان‭ ‬خطرآن‭ ‬موجود‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬محدودیت‭ ‬های‭ ‬وضع‭ ‬شده‭ ‬بالای‭ ‬حقوق‭ ‬انسانی‭ ‬و‭ ‬مدنی‭ ‬مردم‭ ‬وبخصوص‭ ‬بالای‭ ‬اناث‭ ‬بیشتر‭ ‬و‭ ‬شدید‭ ‬تر‭ ‬گردیده‭ ‬اصل‭ ‬جدایی‭ ‬زنان‭ ‬از‭ ‬مردان،‭ ‬یا‭ ‬به‭ ‬عبارهٔ‭ ‬دیگر‭ ‬اپرتاید‭ ‬جنسیتی،‭ ‬در‭ ‬زیر‭ ‬حاکمیت‭ ‬طالبان‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬روش‭ ‬زندگی‭ ‬روزمره‭ ‬مبدل‭ ‬گردد‭. ‬

این‭ ‬برداشت‭ ‬طالبان‭ ‬نه‭ ‬ریشه‭ ‬در‭ ‬احکام‭ ‬شریعت‭ ‬اسلامی‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬با‭ ‬ارزشهای‭ ‬فرهنگی‭ ‬عنعنوی‭ ‬افغانی‭ ‬سازگاراست،‭ ‬بلکه‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬اثرات‭ ‬مخرب‭ ‬تعلیمات‭ ‬مدارس‭ ‬بدوی‭ ‬پاکستانی‭ ‬و‭ ‬بخصوص‭ ‬نقش‭ ‬مدارس‭ ‬حقانیهٔ‭ ‬پاکستانی‭ ‬به‭ ‬مثابه‭ ‬مرجع‭ ‬باورهای‭ ‬ایدیولوژیک‭ ‬طالبان‭ ‬میباشد‭.‬

در‭ ‬زیر‭ ‬حاکمیت‭ ‬یک‭ ‬و‭ ‬نیم‭ ‬سالهٔ‭ ‬طالبان‭ ‬در‭ ‬حالیکه‭ ‬مردم‭ ‬از‭ ‬خلع‭ ‬مفسدین،‭ ‬جنگسالاران‭ ‬و‭ ‬تیکه‭ ‬داران‭ ‬قومی‭ ‬از‭ ‬قدرت‭ ‬استقبال‭ ‬میکنند،‭ ‬اما‭ ‬اقدامات‭ ‬لازم‭ ‬از‭ ‬جانب‭ ‬طالبان‭ ‬برای‭ ‬ایجاد‭ ‬یک‭ ‬حکومت‭ ‬فراگیر‭ ‬متشکل‭ ‬از‭ ‬افراد‭ ‬متعلق‭ ‬به‭ ‬اقوام‭ ‬و‭ ‬گروههای‭ ‬مذهبی‭ ‬و‭ ‬زبانی‭ ‬مختلف‭ ‬بعمل‭ ‬نه‭ ‬آمده‭ ‬است‭. ‬جدائی‭ ‬و‭ ‬نفاق‭ ‬میان‭ ‬اقوام‭ ‬کشور‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬چهل‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬توسط‭ ‬سیاستهای‭ ‬قومگرایانه‭ ‬تبلیغ‭ ‬شده‭ ‬بود‭ ‬زخمهای‭ ‬عمیقی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬بجا‭ ‬گذاشته‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬طالبان‭ ‬برای‭ ‬ملت‭ ‬سازی‭ ‬و‭ ‬تحکیم‭ ‬وحدت‭ ‬ملی‭ ‬هیچ‭ ‬اقدامی‭ ‬نکرده‭ ‬اند‭.‬

شیوه‭ ‬های‭ ‬حکومتداری‭ ‬طالبان‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬نیازمندیهای‭ ‬عصر‭ ‬ما‭ ‬و‭ ‬شیوه‭ ‬های‭ ‬سایر‭ ‬کشورهای‭ ‬اسلامی‭ ‬مطابقت‭ ‬ندارد‭. ‬دولتها‭ ‬در‭ ‬عصر‭ ‬امروز‭ ‬شامل‭ ‬سه‭ ‬قوهٔ‭ ‬مستقل‭ ‬اجرائیه،‭ ‬مقننه‭ ‬و‭ ‬قضائیه‭ ‬میباشند‭. ‬موجودیت‭ ‬این‭ ‬سه‭ ‬قوه‭ ‬بطور‭ ‬مستقل‭ ‬سبب‭ ‬ایجاد‭ ‬زمینه‭ ‬های‭ ‬سهمگیری‭ ‬مردم‭ ‬در‭ ‬دولت‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬عدالت‭ ‬اجتماعی‭ ‬را‭ ‬برقرار‭ ‬نموده‭ ‬از‭ ‬دیکتاتوری‭ ‬جلوگیری‭ ‬میکند‭. ‬طالبان‭ ‬به‭ ‬موجودیت‭ ‬سه‭ ‬قوهٔ‭ ‬متشکله‭ ‬مستقل‭ ‬دولتی‭ ‬عقیده‭ ‬ندارند‭ ‬بلکه‭ ‬بشکل‭ ‬دیکتاتوری‭ ‬حکومت‭ ‬میکنند‭ ‬و‭ ‬خواهند‭ ‬کرد‭. ‬

طالبان‭ ‬حق‭ ‬حکومتداری‭ ‬و‭ ‬سیاست‭ ‬را‭ ‬منحصر‭ ‬به‭ ‬گروه‭ ‬خود‭ ‬دانسته‭ ‬هیچگونه‭ ‬گروه‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬حزب‭ ‬مخالف‭ ‬را‭ ‬برسمیت‭ ‬نشناخته‭ ‬و‭ ‬اجازهٔ‭ ‬فعالیت‭ ‬نداده‭ ‬اند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬آینده‭ ‬هم‭ ‬اجازهٔ‭ ‬فعالیت‭ ‬نخواهند‭ ‬داد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬انتخابات،‭ ‬پارلمان‭ ‬و‭ ‬حق‭ ‬مردم‭ ‬در‭ ‬تعیین‭ ‬رهبران‭ ‬دولت‭ ‬عقیده‭ ‬ندارند‭.‬

تجربهٔ‭ ‬یکساله‭ ‬حکومتداری‭ ‬طالبان‭ ‬تأیید‭ ‬میکند،که‭ ‬روش‭ ‬حکومتداری‭ ‬آنها‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬تعبیر‭ ‬تحت‭ ‬اللفظی‭ ‬احکام‭ ‬شریعت،‭ ‬کاملاً‭ ‬مخالف‭ ‬ارزشهای‭ ‬مدنی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬زندگی‭ ‬شهری‭ ‬در‭ ‬قرن‭ ‬بیست‭ ‬و‭ ‬یکم‭ ‬میباشد‭. ‬در‭ ‬سالهای‭ ‬اخیر‭ ‬حتی‭ ‬عربستان‭ ‬سعودی‭ ‬تطبیق‭ ‬تحت‭ ‬اللفظی‭ ‬احکام‭ ‬شریعت‭ ‬را‭ ‬کنار‭ ‬گذاشته‭ ‬به‭ ‬ارزشهای‭ ‬مدنی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬زندگی‭ ‬شهری‭ ‬در‭ ‬قرن‭ ‬بیست‭ ‬و‭ ‬یکم‭ ‬و‭ ‬قوانین‭ ‬مدنی‭ ‬رو‭ ‬آورده‭ ‬است‭.‬

طالبان‭ ‬منبع‭ ‬مشروعیت‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬بیعت‭ ‬علمای‭ ‬دینی‭ ‬میدانند‭ ‬در‭ ‬حالیکه‭ ‬مطابق‭ ‬عنعنات‭ ‬افغانی‭ ‬منبع‭ ‬مشروعیت‭ ‬دولتها،‭ ‬تصامیم‭ ‬شورای‭ ‬ملی‭ ‬و‭ ‬فیصله‭ ‬های‭ ‬لویه‭ ‬جرگه‭ ‬میباشد‭.‬

طالبان‭ ‬نه‭ ‬از‭ ‬قوانین‭ ‬گذشته‭ ‬پیروی‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬قوانین‭ ‬جدیدی‭ ‬ساخته‭ ‬اند‭. ‬در‭ ‬حالیکه‭ ‬حکومت‭ ‬طالبان‭ ‬شریعت‭ ‬را‭ ‬مبنای‭ ‬قانونی‭ ‬اعمال‭ ‬خود‭ ‬تعریف‭ ‬کرده‭ ‬است،‭ ‬توضیح‭ ‬و‭ ‬تفسیر‭ ‬مورد‭ ‬نظر‭ ‬طالبان‭ ‬از‭ ‬شریعت‭ ‬مشخص‭ ‬نیست‭.‬

برداشت‭ ‬از‭ ‬احکام‭ ‬قرآن‭ ‬مجید‭ ‬و‭ ‬سنت‭ ‬محمدی‭ ‬به‭ ‬مثابه‭ ‬منابع‭ ‬اصلی‭ ‬شریعت‭ ‬اسلامی‭ ‬توسط‭ ‬مجتهدین‭ ‬و‭ ‬اِمامان‭ ‬دارای‭ ‬صلاحیت‭ ‬اجتهاد‭ ‬در‭ ‬موارد‭ ‬مشخص‭ ‬متفاوت‭ ‬است‭. ‬تا‭ ‬حال‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬زمینه‭ ‬اجماع‭ ‬واحد‭ ‬مدون‭ ‬موجود‭ ‬نیست،‭ ‬که‭ ‬بدون‭ ‬موجودیت‭ ‬یک‭ ‬چنین‭ ‬اجماع‭ ‬برای‭ ‬تدوین‭ ‬قوانین‭ ‬اسلامی‭ ‬در‭ ‬حاکمیت‭ ‬طالب،‭ ‬مرجع‭ ‬مشروع‭ ‬متداول‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬گروه‭ ‬طالبان‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬متعهد‭ ‬است‭. ‬ساختار‭ ‬های‭ ‬موجود‭ ‬حاکمیت‭ ‬طالب‭ ‬نه‭ ‬مشروع‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬تعریف‭ ‬شده‭ ‬أند‭. ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر‭ ‬طالبان‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬دولت‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬را‭ ‬قبول‭ ‬ندارند‭ ‬در‭ ‬حالیکه‭ ‬سایر‭ ‬قوانین‭ ‬نافذه‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬از‭ ‬همین‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬سرچشمه‭ ‬گرفته‌‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬گرو‭ ‬این‭ ‬قانون‭ ‬قرار‭ ‬داشته‭ ‬و‭ ‬بی‌سرنوشت‭ ‬مانده‌‭ ‬اند‭. ‬

با‭ ‬تعیینات‭ ‬روز‭ ‬افزون‭ ‬ملاها‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬قاضیها‭ ‬در‭ ‬محاکم،‭ ‬سیستم‭ ‬مسلکی‭ ‬مستقل‭ ‬قضایی‭ ‬کشور‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬مشکلات‭ ‬زیادی‭ ‬در‭ ‬بیست‭ ‬سال‭ ‬گذشته،‭ ‬با‭ ‬حاکمیت‭ ‬قوانین‭ ‬مدنی‭ ‬مصوبهٔ‭ ‬پارلمان‭ ‬تنظیم‭ ‬شده‭ ‬بود،‭ ‬در‭ ‬خطر‭ ‬سقوط‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬نظام‭ ‬حقوقی‭ ‬غیر‭ ‬مسلکی‭ ‬و‭ ‬نابرابر‭ ‬قرون‭ ‬وسطایی‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭.‬

قابل‭ ‬یادآوری‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬بیست‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬طالبان‭ ‬هیچ‭ ‬سندی،‭ ‬اعلامیه‭ ‬و‭ ‬مانیفستی‭ ‬از‭ ‬خط‭ ‬مشی‭ ‬سیاسی،‭ ‬اقتصادی،‭ ‬فرهنگی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬خود‭ ‬منتشر‭ ‬نکرده‭ ‬بودند‭. ‬اکنون‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬و‭ ‬نیم‭ ‬سال‭ ‬حاکمیت‭ ‬مجدد‭ ‬دولت‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی‭ ‬باز‭ ‬هم‭ ‬طالبان‭ ‬هیچ‭ ‬سندی،‭ ‬اعلامیه‭ ‬و‭ ‬مانیفستی‭ ‬از‭ ‬خط‭ ‬مشی‭ ‬سیاسی،‭ ‬اقتصادی،‭ ‬فرهنگی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬خود‭ ‬منتشر‭ ‬نکرده‭ ‬اند‭.‬

مولوی‭ ‬هیبت‭ ‬الله،‭ ‬امیرالمومنین‭ ‬طالبان،‭ ‬در‭ ‬بیانیهٔ‭ ‬خود‭ ‬کدام‭ ‬خط‭ ‬مشی‭ ‬سیاسی‭-‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬را‭ ‬اعلام‭ ‬نکرد‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬تدوین‭ ‬هیچگونه‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬در‭ ‬آینده‭ ‬نیز‭ ‬وعده‭ ‬نداد‭. ‬او‭ ‬گفت،‭ ‬که‭  ‬قوانین‭ ‬الهی‭ (‬طبق‭ ‬تفسیر‭ ‬طالبان‭) ‬بالای‭ ‬قوانین‭ ‬مدنی‭ ‬ارجحیت‭ ‬دارد‭. ‬طالبان‭ ‬به‭ ‬حاکمیت‭ ‬قوانین‭ ‬مدنی‭ ‬تدوین‭ ‬شده‭ ‬توسط‭ ‬ملت‭ ‬هیچ‭ ‬تعهدی‭ ‬ندارند‭.‬

طالبان‭ ‬مشروعیت‭ ‬حکومتداری‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬بیعت‭ ‬علمای‭ ‬دین‭ ‬کسب‭ ‬میکنند‭ ‬و‭ ‬هیچ‭ ‬تعهدی‭ ‬برای‭ ‬کسب‭ ‬مشروعیت‭ ‬از‭ ‬ملت‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬یک‭ ‬لویه‭ ‬جرگهٔ‭ ‬عنعنوی‭ ‬ملت‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬انتخابات‭ ‬و‭ ‬همه‭ ‬پرسی‭ ‬مطابق‭ ‬تعامل‭ ‬کشورهای‭ ‬غربی‭ ‬ندارند‭.‬

با‭ ‬گذشت‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬یکسال‭ ‬از‭ ‬ایجاد‭ ‬مجدد‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی،‭ ‬حکومت‭ ‬طالبان‭ ‬هنوز‭ ‬مشروعیت‭ ‬ملی‭ ‬و‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬کسب‭ ‬نکرده‭ ‬است‭. ‬یک‭ ‬ونیم‭ ‬سال‭ ‬میشود‭ ‬جنگ‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬ختم‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬طالبان‭ ‬با‭ ‬مردم‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬کدام‭ ‬توافق‭ ‬صلح‭ ‬نرسیده‭ ‬اند‭. ‬مردم‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬زیر‭ ‬سایهٔ‭ ‬تفنگ‭ ‬طالبان‭ ‬زیرعنوان‭ ‬دولت‭ ‬“امارت‭ ‬اسلامی‭ ‬افغانستان”‭ ‬در‭ ‬صلح‭ ‬زندگی‭ ‬نمیکنند،‭ ‬زیرا‭ ‬شرط‭ ‬اساسی‭ ‬استقرار‭ ‬صلح‭ ‬پایدار‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬توافق‭ ‬ملی‭ ‬بالای‭ ‬شکل،‭ ‬ترکیب‭ ‬و‭ ‬ارزشهای‭ ‬دولت‭ ‬آیندهٔ‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬چوکات‭ ‬یک‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬باید‭ ‬توسط‭ ‬یک‭ ‬لویه‭ ‬جرگهٔ‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬توسط‭ ‬ملت‭ ‬افغانستان‭ ‬تصویب‭ ‬گردد‭. ‬طالبان‭ ‬تاکنون‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬مورد‭ ‬هیچ‭ ‬اقدامی‭ ‬نکرده‭ ‬اند‭ ‬و‭ ‬هیچ‭ ‬نشانهٔ‭ ‬هم‭ ‬موجود‭ ‬نیست،‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬کسب‭ ‬مشروعیت‭ ‬ملی‭ ‬برای‭ ‬ادامهٔ‭ ‬دولت‭ ‬خود‭ ‬کدام‭ ‬طرحی‭ ‬داشته‭ ‬باشند‭. ‬

بعد‭ ‬از‭ ‬دوازده‭ ‬ماه‭ ‬حکومتداری‭ ‬هیچ‭ ‬کشوری،‭ ‬بشمول‭ ‬هیچ‭ ‬کشور‭ ‬اسلامی،‭ ‬دولت‭ ‬طالبان‭ ‬را‭ ‬برسمیت‭ ‬نشناخته‭ ‬اند‭. ‬همچنان‭ ‬،که‭ ‬بیست‭ ‬سال‭ ‬قبل‭ ‬“حقوق‭ ‬زنان”‭ ‬مانع‭ ‬برسمیت‭ ‬شناختن‭ ‬رژیم‭ ‬آنها‭ ‬از‭ ‬جانب‭ ‬جامعهٔ‭ ‬جهانی‭ ‬بود،‭ ‬امروز‭ ‬همچنان‭ ‬“حقوق‭ ‬زنان”‭ ‬مانع‭ ‬اصلی‭ ‬شناخت‭ ‬رسمی‭ ‬رژیم‭ ‬آنها‭ ‬از‭ ‬طرف‭ ‬جامعهٔ‭ ‬جهانی‭ ‬است‭. ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬رعایت‭ ‬حقوق‭ ‬اساسی‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬بخصوص‭ ‬حقوق‭ ‬زنان‭ ‬برای‭ ‬تحصیل‭ ‬و‭ ‬کار،‭ ‬ایجاد‭ ‬یک‭ ‬دولت‭ ‬همه‭ ‬شمول‭ ‬و‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬گروههای‭ ‬تروریستی‭ ‬در‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬خاک‭ ‬افغانستان‭ ‬برای‭ ‬حمله‭ ‬و‭ ‬نفوذ‭ ‬به‭ ‬سایر‭ ‬کشورها‭ ‬شرایطی‭ ‬اند،‭ ‬که‭ ‬جامعهٔ‭ ‬جهانی‭ ‬برای‭ ‬شناخت‭ ‬رسمی‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬طالبان‭ ‬قرار‭ ‬داده‭ ‬اند‭. ‬کشته‭ ‬شدن‭ ‬ایمان‭ ‬الظواهری‭ ‬در‭ ‬کابل‭ ‬توسط‭ ‬امریکاییان‭ ‬ثابت‭ ‬نمود،‭ ‬که‭ ‬افغانستان‭ ‬هنوزهم‭ ‬لانهٔ‭ ‬تروریستان‭ ‬بین‭ ‬المللی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬خطر‭ ‬تروریزم‭ ‬از‭ ‬افغانستان‭ ‬برای‭ ‬منطقه‭ ‬و‭ ‬جهان‭ ‬منتفی‭ ‬نشده‭ ‬است‭.‬

با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬حقایق‭ ‬اوضاع‭ ‬جاری‭ ‬کشور‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬واقع‭ ‬حاکمیت‭ ‬دوبارهٔ‭ ‬افراطیت‭ ‬مذهبی‭ ‬و‭ ‬بدویت‭ ‬و‭ ‬سرکوب‭ ‬مظاهر‭ ‬تمدن‭ ‬امروزی‭ ‬و‭ ‬ترقی‭ ‬خواهی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬است،‭ ‬موجب‭ ‬نگرانی‭ ‬عمیق‭ ‬بوده‭ ‬تداوم‭ ‬وضع‭ ‬موجود‭ ‬برای‭ ‬آیندهٔ‭ ‬ملت‭ ‬و‭ ‬کشور‭ ‬افغانستان‭ ‬تباه‭ ‬کن‭ ‬و‭ ‬برای‭ ‬ملت‭ ‬غیر‭ ‬قابل‭ ‬پذیرش‭ ‬است‭. ‬

نور‭ ‬احمد‭ ‬خالدی

مطالب مشابه

Back to top button