زبان و ادبیات

در‭ ‬امواج‭ ‬زایران‭ ‬قونیه

اقتباس از شمارهٔ اول مجلهٔ لمر جدی سال ۱۴۰۰ هجری شمسی/جنوری ۲۰۲۱م

سحرگاهان‭ ‬در‭ ‬قلب‭ ‬قونیه‭ ‬از‭ ‬خواب‭ ‬برخاستم‭ ‬و‭ ‬شکر‭ ‬خدای‭ ‬کردم‭. ‬سیاهی‭ ‬کماکان‭ ‬بر‭ ‬عالم‭ ‬مسلط‭ ‬بود‭. ‬در‭ ‬استقبال‭ ‬لحظات‭ ‬که‭ ‬افق‭ ‬مشرق‭ ‬به‭ ‬پیشواز‭ ‬شمس‭ ‬دامن‭ ‬نور‭ ‬می‭ ‬گسترد،‭ ‬قلبم‭ ‬با‭ ‬نور‭ ‬آغشته‭ ‬گشت‭. ‬باغ‭ ‬ذهنم‭ ‬از‭ ‬خاطره‭ ‬های‭ ‬رنگین‭ ‬دیروز‭ ‬گلزاری‭ ‬آراسته‭ ‬بود‭. ‬خاطره‭ ‬های‭ ‬که‭ ‬شب‭ ‬با‭ ‬من‭ ‬به‭ ‬خواب‭ ‬رفته‭ ‬بودند‭ ‬در‭ ‬مخیلهٔ‭ ‬سحری‭ ‬ام‭ ‬از‭ ‬رنگ‭ ‬وقایع‭ ‬گلدسته‭ ‬ها‭ ‬می‭ ‬چیدند‭ ‬تا‭ ‬فرداهای‭ ‬خیالم‭ ‬بر‭ ‬هست‭ ‬و‭  ‬بود‭  ‬حقیقت‭ ‬حالم‭ ‬رشک‭ ‬برند‭. ‬بلی،‭ ‬لحظه‭ ‬های‭ ‬چندی‭ ‬از‭ ‬عمرم‭ ‬که‭ ‬باخاطره‭ ‬ها‭ ‬سیراب‭ ‬گشته‭ ‬بودند‭ ‬پیاپی‭ ‬بر‭ ‬پردهٔ‭ ‬خیالم‭ ‬تصاویر‭ ‬روز‭ ‬پارینه‭ ‬را‭ ‬ترسیم‭ ‬می‭ ‬کردند‭ ‬تا‭ ‬با‭ ‬نقش‭ ‬بستن‭ ‬مظاهر‭ ‬زیبایهای‭ ‬خلقت‭ ‬خدای‭ ‬هستئ‭ ‬ذهنم‭ ‬را‭ ‬معنی‭ ‬ببخشد‭.‬

لحظهٔ‭ ‬که‭ ‬تبسم‭ ‬شیخ‭ ‬پیش‭ ‬ازحضورش‭ ‬از‭ ‬من‭ ‬استقبال‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬لحظهٔ‭ ‬دیگری‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬پیش‭ ‬درِ‭ ‬منزلِ‭ ‬او‭ ‬یافتم‭ ‬و‭ ‬شیخ‭ ‬گفت،‭ ‬‮«‬رسیدیم‭.‬‮»‬‭ ‬گفتم،‮«‬کجا‮»‬‭ ‬گفت،‭ ‬‮«‬به‭ ‬درگاه‭ ‬متقیان‮»‬‭. ‬و‭ ‬آن‭ ‬زمانی‭ ‬که‭ ‬مرا‭ ‬به‭ ‬سفرهٔ‭ ‬گسترده‭ ‬از‭ ‬نعمات‭ ‬فراوان‭ ‬دعوت‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬گفت‭ ‬خانم‭ ‬شب‭ ‬خواب‭ ‬دید‭ ‬که‭ ‬فردا‭ ‬مسافری‭ ‬می‭ ‬آید‭ ‬از‭ ‬راه‭ ‬دور‭ ‬و‭ ‬باید‭ ‬تدارک‭ ‬سفره‭ ‬کنم‭. ‬مرا‭ ‬باور‭ ‬نشد‭ ‬تا‭ ‬آنکه‭ ‬ترا‭ ‬دیدم‭. ‬‮«‬خوش‭ ‬گیلدز،‭ ‬عافیت‭ ‬اولسُن‮«‬

یاد‭ ‬لحظهٔ‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬خوان‭ ‬سفره‭ ‬به‭ ‬خان‭ ‬صومعه‭ ‬رفتم‭ ‬و‭ ‬مرشدی‭ ‬را‭ ‬میان‭ ‬حلقه‭ ‬مریدان‭ ‬یافتم‭ ‬که‭ ‬پیوسته‭ ‬از‭ ‬معرفت‭ ‬بیان‭ ‬می‭ ‬کرد‭. ‬من‭ ‬هم‭ ‬به‭ ‬آنها‭ ‬پیوستم‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬معیت‭ ‬شیخ‭ ‬پیش‭ ‬مرشد‭ ‬رفتم‭ ‬و‭ ‬ادای‭ ‬دین‭ ‬کردم‭.‬

زمانیکه‭ ‬با‭ ‬آلپرن،‭ ‬سماعذن‭ ‬جوان‭ ‬مقبرهٔ‭ ‬مولانا‭ ‬معرفی‭ ‬شدم‭. ‬جوانی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬هر‭ ‬سؤالم‭ ‬سر‭ ‬تعظیم‭ ‬فرو‭ ‬می‭ ‬آورد‭ ‬و‭ ‬بلی‭ ‬می‭ ‬گفت‭ ‬چنان‭ ‬که‭ ‬گویی‭ ‬کلمهٔ‭ ‬نفی‭ ‬در‭ ‬قاموس‭ ‬کلامش‭ ‬نیست‭. ‬بلی‭ ‬آلپرن‭ ‬مجاهد‭ ‬رهنمای‭ ‬آن‭ ‬روز‭ ‬من‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬دوست‭ ‬هر‭ ‬روز‭ ‬دیگر،‭ ‬تا‭ ‬فرا‭ ‬رسیدن‭ ‬آن‭ ‬لحظهٔ‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬انتظارش‭ ‬روزها‭ ‬می‭ ‬شمردم‭.‬

لحظهٔ‭ ‬که‭ ‬چشمم‭ ‬بر‭ ‬گنبد‭ ‬دوار‭ ‬پیروزه‭ ‬گون‭ ‬مزار‭ ‬حضرت‭ ‬مولانا‭ ‬روشن‭ ‬گردید‭ ‬و‭ ‬تصور‭ ‬دیرینه‭ ‬ام‭ ‬به‭ ‬واقعیت‭ ‬پیوست‭. ‬قبهٔ‭ ‬کزان‭ ‬قونیهٔ‭ ‬امروز‭ ‬رشک‭ ‬چشم‭ ‬بلخ‭ ‬پارینه‭ ‬گشته‭. ‬گنبد‭ ‬بی‭ ‬مانندی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬آمیزش‭ ‬صورت‭ ‬و‭ ‬رنگ‭ ‬از‭ ‬سیاق‭ ‬سلیقهٔ‭ ‬خاص‭ ‬معمار‭ ‬ماهری‭ ‬گواهی‭ ‬می‭ ‬دهد‭. ‬ذهنم‭ ‬از‭ ‬صفحهٔ‭ ‬پرسودهٔ‭ ‬برخواند‭: ‬خداش‭ ‬اجر‭ ‬دهد‭ ‬هرکه‭ ‬خراب‭ ‬آباد‭ ‬کرد‭.‬

و‭ ‬آن‭ ‬لحظه‭ ‬ای‭ ‬که‭ ‬چشمم‭ ‬به‭ ‬صِله‭ ‬سندس‭ ‬سبز‭ ‬جلال‭ ‬الدین‭ ‬محمد‭ ‬آن‭ ‬مسافر‭ ‬آوارهٔ‭ ‬بلخی‭ ‬نورانی‭ ‬گشت‭ ‬که‭ ‬چون‭ ‬تاج‭ ‬فضیلت‭ ‬آرامگاه‭ ‬اش‭ ‬را‭ ‬مرغوبتر‭ ‬ساخته‭ ‬بود‭. ‬به‭ ‬تقلید‭ ‬از‭ ‬دستارش‭ ‬در‭ ‬خیال‭ ‬دور‭ ‬سرش‭ ‬گشتم‭ ‬و‭ ‬پیچیدم‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬زمانه‭ ‬ها‭ ‬گم‭ ‬گشتم‭. ‬هر‭ ‬آن‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬آرامگاه‭ ‬مولانا‭ ‬نزدیکتر‭ ‬می‭ ‬شدم‭ ‬موجی‭ ‬از‭ ‬زایران‭ ‬مرا‭ ‬با‭ ‬خود‭ ‬دور‭ ‬می‭ ‬برد‭. ‬برمی‭ ‬گشتم‭ ‬به‭ ‬دامان‭ ‬پر‭ ‬برکت‭ ‬او‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬نوسان‭ ‬وصلت‭ ‬و‭ ‬فراق‭ ‬با‭ ‬روحش‭ ‬بیامیزم‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬تناوب‭ ‬مد‭ ‬و‭ ‬جذر‭ ‬قرب‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬وسیلهٔ‭ ‬قرب‭ ‬یزادن‭ ‬پندارم‭. ‬دلم‭ ‬دور‭ ‬از‭ ‬آرامگاه‭ ‬او‭ ‬نا‭ ‬آرام‭ ‬می‭ ‬گشت‭. ‬سماعذن‭ ‬رهنمایم‭ ‬که‭ ‬حالم‭ ‬را‭ ‬درک‭ ‬می‭ ‬کرد‭ ‬به‭ ‬من‭ ‬اطمینان‭ ‬خاطر‭ ‬می‭ ‬داد‭ ‬و‭ ‬می‭ ‬گفت‭ ‬تأمل‭ ‬رواست،‭ ‬باکی‭ ‬نیست‭. ‬من‭ ‬تا‭ ‬آن‭ ‬زمان‭ ‬اینجا‭ ‬می‭ ‬ایستم‭ ‬تا‭ ‬تو‭ ‬مولانا‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬دیده‭ ‬سیر‭ ‬ببینی‭. ‬دل‭ ‬کندن‭ ‬از‭ ‬دیدار‭ ‬مزارش‭ ‬دشوار‭ ‬بود،‭ ‬ولی‭ ‬پای‭ ‬کندن‭ ‬از‭ ‬آنجا‭ ‬دشوارتر‭.‬

ایزد‭ ‬چرخِش‭ ‬تداول‭ ‬زمان‭ ‬را‭ ‬چنان‭ ‬یاری‭ ‬کرد‭ ‬که‭ ‬ظهر‭ ‬مسجد‭ ‬مولانا‭ ‬به‭ ‬خاطرم‭ ‬سکون‭ ‬بخشید‭ ‬و‭ ‬عصرگاهان‭ ‬مسجد‭ ‬شمس‭ ‬به‭ ‬شورم‭ ‬آورد،‭ ‬شام‭ ‬نزدیک‭ ‬آرامگاه‭ ‬قونیوی‭ ‬خلعت‭ ‬سیاه‭ ‬پوشید،‭ ‬و‭ ‬شب‭ ‬در‭ ‬خانه‭ ‬گاه‭ ‬شیخ‭ ‬جبینم‭ ‬به‭ ‬زمین‭ ‬رسید‭. ‬میان‭ ‬متقیان‭ ‬قونیه‭ ‬دور‭ ‬از‭ ‬انزوای‭ ‬غربت‭ ‬غرب‭ ‬مقیمم‭ ‬کرد‭. ‬در‭ ‬آن‭ ‬لحظهٔ‭ ‬دیگر‭ ‬بلندی‭ ‬قصر‭ ‬کی‭ ‬قباد‭ ‬شاهد‭ ‬شهادت‭ ‬میناره‭ ‬های‭ ‬سر‭ ‬به‭ ‬فلک‭ ‬کشیدهٔ‭ ‬افق‭ ‬دوار‭ ‬قونیه‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬شکل‭ ‬عدد‭ ‬یازده‭ ‬رمز‭ ‬‮«‬هو‮»‬‭ ‬را‭ ‬معنی‭ ‬می‭ ‬کردند‭.‬

در‭ ‬ابعاد‭ ‬زمان‭ ‬از‭ ‬خود‭ ‬رفته‭ ‬بودم‭ ‬که‭ ‬ناگه‭ ‬طنین‭ ‬صدای‭ ‬یاد‭ ‬خدا‭ ‬از‭ ‬بلندی‭ ‬مینارهٔ‭ ‬در‭ ‬شفقداغ‭ ‬قونیهٔ‭ ‬قلب‭ ‬شب‭ ‬را‭ ‬شکست‭. ‬و‭ ‬تسلسل‭ ‬آذان‭ ‬های‭ ‬پیهم‭ ‬آهنگ‭ ‬دلنشین‭ ‬از‭ ‬ذکر‭ ‬خدای‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬انعکاس‭ ‬تنغم‭ ‬آن‭ ‬از‭ ‬بلندی‭ ‬مینار‭ ‬مسجد‭ ‬به‭ ‬شش‭ ‬جهت‭ ‬می‭ ‬وزید‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬سحرگاهان‭ ‬سرد‭ ‬خزانی‭ ‬در‭ ‬دامان‭ ‬تپه‭ ‬زار‭ ‬اطراف‭ ‬قونیه‭ ‬چون‭ ‬سروش‭ ‬یزدانی‭ ‬می‭ ‬پیچید‭. ‬طنین‭ ‬تداوم‭ ‬زایای‭ ‬آن‭ ‬هنوز‭ ‬هم‭ ‬به‭ ‬روحم‭ ‬آرام‭ ‬می‭ ‬بخشد‭. ‬او‭ ‬بزرگ‭ ‬برحق‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬سزاوار‭ ‬ستایش‭.‬

مطالب مشابه

Back to top button