اقتباس از شمارهٔ سوم مجلهٔ لمر سرطان سال ۱۴۰۰ هجری شمسی، جون سال ۲۰۲۱م
ای هموطن!
در آستانهٔ ۱۰۲ مین سالگرد استرداد استقلال افغانستان، میخواهم این دفتر را با سخنان گهربار شاه امان الله خان غازی آغاز کنم، که فرموده بود:
”اسلحه را به زمین بگذارید و قلم بدست گیرید، زیرا یک ملت بیسواد هیچگاه آزاد بوده نمی تواند.“
شاه امان الله غازی، شاه جوان، وطندوست و ترقی طلب ما مقابل امپراطوری که آفتاب در قلمرو اش غروب نمیکرد نعرهٔ آزادی را بلند کرد و با یک قیام سرتاسری از شیرمردان ما، از شمال تا جنوب و از شرق تا به غرب کشور، قدرتمندترین نیروی نظامی جهان را شکست داده و بیرق آزادی افغانستان را برافراشت. نهضت امانی نه تنها پیام آور آزادی و آبادی برای افغانستان بلکه نوید بخش امید تازه ای برای جنبش های آزادیخواه نیم قارهٔ هند و منطقه نیز بود.
وی خوب میدانست که مهمتر از استرداد استقلال حفظ آنست که بیداری افکار عامه و بلند بردن سطح فکری جامعه مهمترین سلاح برای دفاع و حراست از استقلال است.
تکیه زدن غازی امان خان به اریکهٔ قدرت همگام است با آغاز و توسعه دیموکراسی و آشنا ساختن ملت با مزایای آن، از آنجمله آزادی بیان، آزادی مطبوعات، تساوی حقوق زنان… ایجاد ساختار های عام المنفعه، وضع قانون اساسی (نظامنامهٔ اساسی) در یک ساختار مردمی (لویه جرگه) و امثال آن.
شاه امان الله توجهٔ خاص خود را به تربیه نسل جوان معطوف داشت. وی به این نظر بود که روشن ساختن یک مرد صرف روشن ساختن یک مرد است، ولی روشنگری در افکار یک زن به معنی روشن ساختن یک خانواده است. ایجاد مکاتب نسوان، فرستادن جوانان و از آنجمله دختران به خارج از وطن جهت تحصیلات عالی، اعمار کتابخانه ها و مهمتر از همه ترویج فرهنگ روزنامه نگاری خدماتی اند که وی در عرصهٔ روشنگری جامعه مخصوصاً زنان انجام داده است.
در دوران غازی امان الله خان بیشتر از ۲۰ نشریه اعم از روزنامه، هفته نامه، جریده و مجلات دولتی و شخصی در کابل و ولایات افغانستان به نشرات آغاز نمودند. این رسانه ها در بیداری اذهان عامه نقش فعال و سازنده داشتند. از روزنامه های مهم در آنزمان میتوان از امان افغان در کابل، اصلاح در بدخشان، بیدار در بلخ، اتفاق اسلام در هرات، طلوع افغان در کندهار، اخبار غازی در پکتیا و اتحاد شرق در ننگرهار بطور مثال نام برد. ….
وای بر ما که ۱۰۲ سال قبل از امروز تهداب زنده گی متمدن را گذاشتیم ولی امروز با سرعت عجیب بسوی قهقرا روانیم. سوال اینجاست که درین مسیر طولانی تر از یک قرن در کجا کجروشی کرده ایم و اکنون چه باید کرد؟
با مطرح کردن این سوال میخواهیم فصل تازهٔ را زیر نام “ چه کردیم و چه باید کرد؟ ” آغاز کنیم تا بتوانیم خود راه های رهایی ملت را ازین بحران سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دریابیم.
والسلام
درخانۍ ذهین
مدیر مسئول و صاحب امتیاز مجلهٔ لمر
