ای که دستت میرسد کاری بکن
پیش از آن کــز تو نیـاید هیچ کار
نـام نیـک رفـتـگان ضایع مـکـن
تـا بمــانـد نـام نیـکــت بـرقرار
نـام نـیــکو گـــر بماند زآدمـی
به، کزو ماند ســرای زرنـگار بقلم داکتر ناصر اوریا
سعدی
پیغله کبری نورزائی نه تنها نخستین وزیر صحیهٔ زن در افغانستان بود، بلکه وی اولین وزیر زن در تاریخ افغانستان میباشد.
“ملت زنده از زنده ها قدردانی به عمل میآورد و ملت مرده، از مرده ها” – کبری نورزایی
کبرا نورزائی دختر مرحوم بسم الله خان در سال ۱۹۳۲میلادی در یک خانواده منور و روشنفکر، در گذر باغبان کوچهٔ شهر باستانی کابل دیده به جهان گشود. وی دورهٔ طفولیتش را در منطقهٔ باغبان کوچه کابل گذرانید و بعداً به کارته چهار و سپس به کارته سه کابل نقل مکان نمود.
کبری نورزائی بعد از ختم تعلیمات در لیسه ملالی، تحصیلات عالی خویش را در فاکولتهٔ ساینس نسوان تکمیل و در سال ۱۹۵۱میلادی از این فاکولته بدرجهٔ ممتاز فارغ گردید. وی نخست به عنوان معاون مکتب ملالی و بعد ها به حیث اولین مدیرهٔ افغانِ مکتب ملالی مقرر گردید. قبل از آن، مسئولیت مدیریت مکتب ملالی به عهدهٔ معلمین فرانسوی بود. وی با سعی و تلاش زیاد کیفیت تعلیمات مکتب ملالی را در مدت کم به درجه بلندی رسانیده و در غنامندی کتابخانهٔ مکتب، تجهیز لابراتوار مکتب و تشویق متعلمین سعی و تلاش زیاد نمود. برای ارتقای سطح دانش معلمین، سمینار های لازم را برای آنها دایر و استادان را مورد تشویق و تقدیر قرار میداد.
وی با استعداد و پشتکارش خدمات عظیمی را، مخصوصاً در بخش تعلیم و تربیت زنان افغانستان انجام داد.کبری نورزایی شخص کاردان، جدی و دارای دسپلینِ آهنین بود. وی در پهلوی مدیریت مکتب ملالی در جریان سال های ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۷م به حیث رئیس فاکولتهٔ نسوان نیز ایفای وظیفه می نمود.
در سال ۱۹۵۸م غرض کسب تحصیلات عالی عازم پوهنتون سوربن فرانسه در پاریس شد. بعد از اتمام تحصیلات و عودت به وطن در سال ۱۹۶۲م به حیث رئیس فاکولته تدبیر منزل در پوهنتون کابل مقرر شد.
در سال ۱۹۵۷م، به هدف انکشاف بیشتر نهضت زنان، گسترش اشتراک زنان در امور اهم اجتماعی و مهینی و تقویهٔ سالم موقف زن در جامعهٔ افغانی ریاست مستقلی اداری اساسنامه بنام «د میرمنو ټولنه» عرض وجود نمود.
در سال های اول دههٔ ۱۹۷۰ برای تجلیل از مقام والای زن فیصله صورت گرفت تا همه ساله از روز ۱۴ جون به حیث روز مادر تجلیل بعمل آید. همچنان تصمیم بر آن شد تا از بین مادران به اساس کارکردها و خدمات آنان، بخصوص مادرانی که در تربیه و تحصیل فرزندان بذل مساعی و فداکاری ها نموده اند، منحیث “مادرِ سال” انتخاب و تقدیر شوند.
“د میرمنو ټولنه” تحت سرپرستی کبری نورزائی و بعداً میرمن صالحه فاروق اعتمادی انکشاف و توسعهٔ بیشتر یافت.
کبری نورزائی در تأسیس و گسترش کورس های سواد آموزی برای خانمها ایجاد و توسعهٔ کودکستان ها در کابل و ولایات کشور و توسعهٔ شعبهٔ صنعتی و دست دوزی برای زنان کشور رول عمده و مهمی را بازی نمود. وی به مکتب مسلکی دمیرمنو ټولنه توجهٔ خاصی مبذول داشت.
در فراهم ساختن زمینهٔ تحصیلات عالی برای دختران افغان در خارج از کشور تلاش زیاد بخرج داده و در اثر تلاش های بیدریغ وی بود، که این مؤسسه با انجمن های بین المللی نسوان معرفی گردید.
کبری نورزایی در رأس هئیت افغانی در کنفراس یونسکو و در همآیش کنگرس بین المللی زنان در دبلن – آیرلند اشتراک نمود. ناگفته پیداست که حضورِ نمایندگان “د میرمنو ټولنه” در کنفرانس های بین المللی در معرفی نهضت زنان افغان رول بسزایی را انجام داد.
یکی از وظایف حکومت وقت، تدوین مسودهٔ قانون اساسی جدید بود، که با توظیف یک کمیتهٔ هفت نفری کار تسوید قانون اساسی را به تاریخ ۲۸ مارچ ۱۹۶۳م آغاز کرد. در اوایل سال ۱۹۶۴م مسوده جهت غور و تدقیق به یک کمیسیون مشورتی که شامل ۲۳ عضو بود، سپرده شد.کبری نورزایی در سال ۱۹۶۴م از طرف محمد ظاهر شاه پادشاه وقت افغانستان، عضویت انتسابی کمیتهٔ مشورتی مسودهٔ قانون اساسی را کسب کرد. این کمیته مسوده یا پیشنویس قانون اساسی سال ۱۹۶۴م را مورد بررسی قرار میداد. به اساس این قانون بود که زنان افغانستان حق رای دهی و نامزد شدن در انتخابات را بدست آوردند.
برای نخستین بار در تاریخ افغانستان دو خانم تحصیل یافته، آگاه و پیشگامِ نهضت نسوان، کبرا نورزائی و میرمن معصومه عصمتی وردک، عضویت این کمیسیون را حاصل نمودند.
پس از انتخابات آگست – سپتمبر سال ۱۹۶۵م، کبری نورزایی در اول دسمبر ۱۹۶۵م توسط شهید محمد هاشم میوندوال صدراعظم وقت افغانستان در مقام وزیر صحت عامه منصوب و اولین زن وزیر در تاریخ افغانستان شد.کبرا نورزائی اولین زن در تاریخ افغانستان است که نخست در کابینه صدراعظم محمد هاشم میوندوال، از سال ۱۹۶۵ الی ۱۹۶۷م و بعداً در کابینهٔ اول مرحوم نوراحمد اعتمادی صدراعظم افغانستان، از سال ۱۹۶۷ الی ۱۹۶۹م مسئولیت پُست وزارت صحت عامه را به عهده داشت.
پیغله کبری نورزایی نخستین وزیر زن در تاریخ افغانستان بود که بحیث وزیر صحت عامه، از سال ۱۹۶۵ الی ۱۹۶۹م، خدمات عظیم و قابل قدر را برای مردم افغانستان انجام داده است.
از جمله کارهای مهم در زمان تصدی وزارتش ایجاد شفاخانه ها و کلینیک ها در افغانستان، تأسیس انجمن رهنمای خانواده در مرکز و ولایات و تصویب قانون ادویهٔ جنریک بود.
کبری نورزائی به حیث وزیر صحت عامهٔ افغانستان، غرض افتتاح و گسترش مراکز صحی به ولایات مختلف منجمله پروان، لوگر، کندز، هرات، هلمند، بدخشان، ننگرهار، بلخ، لغمان، چخانسور سفرهای متعدد نمود.
در دوره ریاست جمهوری شهيد سردار محمد داود خان در ۱۹۷۳م بار دیگر به عنوان رئیس “د میرمنو ټولنه” انتخاب شد.
کبری نورزائی در سال ۱۹۷۷م وکیل انتخابی از ناحیه هفتم شهر کابل و در ضمن به حیث عضوی انتسابی لویه جرگه ۱۹۷۷م در تصویب قانون اساسی جدید رول داشت.
کبری نورزائی در پهلوی اینکه یک خانم نویسنده، خوشنویس و ادیب بود شخصیت جدی، نیک سیرت و خوش برخورد نیز داشت. در نطق و بیان صاحبِ فصاحت کلام بود و به علم و عالم احترام زیاد داشت و از دانشمندان تقدیر بعمل میآورد.
کبری نورزائی دارای قریحهٔ شعری بود و اشعاری نیز سروده است. وی ازدواج نکرده بود و عمر گرانبهایش را وقف خدمت به مردم و میهن کرد.
بعد از تجاوز قشون سرخ اتحاد شوروی وقت، علی الرغم شرایط نامناسب و مشکلاتِ موجود، کبری نورزائی افغانستان را ترک نکرد و با مادر و خواهر کوچک اش تا آخرین روزهای عمر در کابل ماند.
پیغله کبری نورزائی به تاریخ ۳۰ جنوری سال ۱۹۸۶میلادی به سن ۵۴ سالگی در منزل شخصی اش واقع کارته سه کابل چشم از جهان بست و پیکرش در شهدای صالحین به خاک سپرده شد.
روحش شاد، یاد کارنامه هایش جاودان و بهشت برین مکانش باد!
