ارتباط هوایی افغانستان با جهان با تأسیس اولین خط هوایی افغانستان، د آریانا افغان هوایی شرکت و اعمار میدان هوایی بین المللی کابل آغاز گردید.
میدان هوایی بین المللی کابل دومین میدان هوایی است بعد از میدان هوایی بین المللی قندهار که توسط امریکا در اواخر سال ۱۹۶۰م اعمار گردید که پل ارتباط هوایی بین افغانستان و جهان را برقرار کرد.
«میدان هوایی بین المللی کابل» که در منطقهٔ «خواجه رواش» در ۵ کیلومتری شمال شرق شهر کابل قرار دارد، در اوایل دههٔ ۱۹۶۰م به کمک انجنیران «اتحاد شوروی» ساخته شد. این میدان یکی از بزرگترین پایگاه های هوایی بود که ظرفیت پذیرش ۱۰۰ طیاره را داشت و در آن زمان یک میدان هوایی مدرن در منطقه بشمار میرفت.زمانیکه محمد ظاهر شاه و دولتش غرض مدرنیزه کردن افغانستان دست به اصلاحات بنیادی اقتصادی و سیاسی زد، به هدف فراهم ساختن زمینهٔ عملی برای بهتر شدن شرایط اجتماعی و تحصیلی برای زنان و مردان، قوانین مدرن و دموکراتیک توشیح شد.
هنگامیکه غرض بهتر ساختن نظام تعلیمی مکاتب جدید تأسیس و برای تحصیلات عالی مدرن همگانی پوهنتون ها مخصوصاً پوهنتون کابل، که از جمله مدرنترین مراکز علمی و تحصیلی در سطح منطقه بود اساس گذاشته میشد، داشتن یک شرکت هوایی معاصر و اعمار میدان هوایی مدرن غرض ارتباط و مواصلات هوایی با جهان نیز بخشی از این پلان های بینادی پیشرفت کشور بود. ناگفته پیداست که در جهان معاصر ترانسپورت هوایی شاهرگ پیشرفت و ترقی ممالک در تمام عرصه ها؛ مخصوصاً بخش اقتصادی، تجارتی، اجتماعی … است. غرض تحقق این هدف انسانی و ملی، در زمان سلطنت محمد ظاهر شاه «دآریانا افغان هوایی شرکت»، که اولین و قدیمی ترین شرکت هوایی دولتی افغانستان است، بنیان گذاری شد. به تاریخ ۲۷ جنوری ۱۹۵۵میلادی “دآریانا افغان هوایی شرکت“، منحیث اولین شرکت هوایی افغانستان به کمک شرکت هوانوردی هندی بنام (اندامِر) Indamer Co. Ltd، تأسیس شد که ۵۱ فیصد سهامدار آن شرکت آریانا و ۴۹ فیصد «اندامِر» بود. “دآریانا افغان هوایی شرکت” فعالیت خود را با دو بال طیارهٔ نوع دکوتا (DC-3) آغاز کرد و بعدها طیاره های بیشتر به آن علاوه گردید. در سال ۱۹۵۷م کمپنی هوانوردی جهانی امریکایی پان امریکن (Pan American Wold Airways) زمانی که سهم کمپنی اندامِر را خرید، شریک «د آریانا افغان هوایی شرکت» شد.
مقر فعالیت های «دآریانا افغان هوایی شرکت» در میدان هوایی بین المللی کابل قرار دارد که طیارات آریانا از آنجا به مقاصد کلیدی داخلی و بین المللی مانند چین، هند، روسیه، عربستان سعودی، ترکیه، و امارات متحده پراوز می نمایند و دفتر کاری مرکزی آن در “چهاراهی شهید” در شهر نو کابل واقع است. سفر با طیارات «دآریانا افغان هوایی شرکت» نه تنها هموطنان و مسافرین خارجی را به کابل و مقاصد سفر شان میرساند بلکه به توسعه توریزم و رشد اقتصادی افغانستان نیز کمک میکند.
«نشان «دآریانا افغان هوایی شرکت ، سه حرف (A)، مخفف (Ariana Afghan Airlines) و به شکل غچی در حال پرواز طراحی گردیده است. این طرح نشاندهندهٔ یک پرستو یا غچی افغانی است که سمبول خوشبختی و وفاداری است، و رنگ زیبا آن آسمان باصفای افغانستان را تداعی میکند.
گفته میشود که طراح این سمبول زیبا محمد ظاهر شاه، پادشاه سابق افغانستان بود.
در دههٔ ۱۹۶۰ میلادی “دآریانا افغان هوایی شرکت” کمک مالی (یک میلیون و یکصد هزار دالر) را از کشور امریکا دریافت کرد. یک گروپ جوانان بااستعداد غرض تحصیلات در این بخش به ایالات متحدهٔ امریکا اعزام شدند که بعد از اتمام تحصیل به وطن عودت و در خدمت مردم قرار گرفتند.
یکی ازین ۱۱ پیلوت افغان کپتان انعام الحق گران، که در اواخر دههٔ ۱۹۵۰ میلادی به کمک شرکت هوایی پان ام (Pan Am) در ایالات متحده تعلیمات پیلوتی دیده بود به “دآریانا افغان هوایی شرکت” پیوست.
کپتان گران، که یک پیلوت مستعد، از جمله پیشگامان این مسلک و پیلوت ارشد بود در رشد و پیشرفت دآریانا افغان هوایی شرکت” رول مهم داشته و خدمات شایسته ای انجام داد. با تأثر که کپتان گران که بعضاً بنام پدر خطوط هوایی آریانا افغان” نیز یاد میشود، در شب ۱۴ سپتمبر ۱۹۷۷م در شب آخر ماه مبارک رمضان و آستانهٔ عید به قتل رسید. گفته میشود که کپتان گران در روز مرگش به لاهور پراوز نموده و در عین روز خسته به کابل برگشته و در حالیکه روانهٔ خانه بود قبل از دیدار فامیل در نزدیک منزلش از طرف عناصر ناشناس گلوله باران شد.
با گذشت هر روز “دآریانا افغان هوایی شرکت” رونق و پیشرفت بیشتر حاصل میکرد. در ماه مارچ ۱۹۷۰م تعداد کارمندان “دآریانا افغان هوایی شرکت” به ۶۵۰ نفر رسید.
در سال ۱۹۶۷م دولت افغانستان برای پرواز های داخلی، «دباختر افغان الوتنه» را در چوکات ریاست هوایی ملکی تأسیس کرد. برای این مقصد در ابتدا دو بال طیارهٔ توربوجت “باختر افغان الوتنه” که از کشور کانادا خریداری گردید، که زمینهٔ پروازها به ولایات مختلف کشور را فراهم ساخت.
در دور جمهوریت شهید سردار محمد داود خان اولین طیارهٔ غول پیکر جدید «دآریانا افغان هوایی شرکت» دی سی ۱۰ مک دانیل (McDonnell Douglas DC-10) فرمایش داده شد، که در ماه اکتوبر سال ۱۹۷۹م به افغانستان تسلیم و وارد خدمات “دآریانا افغان هوایی شرکت” شد.
گفته میشود، که هنگام صدارت شهید محمد داود خان که میدان هوایی بین المللی کابل به پایه اکمال میرسید به داود خان پیشنهاد شد، که میدان هوایی را به نام میدان هوایی محمد داودنامگذاری نمایند؛ ولی شهید محمد داود گفت: نام کابل مقدس است و من نام زیبای کابل را بر نام خود ترجیح میدهم. گرچه در سال ۲۰۱۴م نام این مکان تاریخی تغییر داده شد، ولی بعد از سپتمبر ۲۰۲۱م نام اصلی “میدان هوایی بین المللی کابل دوباره اعاده شد.
گرچه سیاحان، مسافرین و مردم افغانستان روزهای خوش و خاطره انگیزی از میدان هوایی بین المللی کابل داشتند، ولی با دریغ و درد که این روزهای خوش دیر نپائید. میدان هوایی بین المللی کابل در طول موجودیتش مثل بالاحصار، بی بی مهرو، کوه شاخ برنتی، آسمایی و هر سمبول ملی دیگر شاهد وحشت و جنایات بیشمار سکندر، چنگیز… و بشریت متمدن (بدتر از همه نمکحرامی فرزندان ناخلف) در این سرزمین بلاکشیده است. کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷ ه ش و متعاقب آن تجاوز قشون سرخ شوروی به همکاری کتلست های داخلی آغازگر تراژیدی انسانی بود که بیشتر از چهار دهه است که از این وطن انسان قربانی میگیرد و چنان مینماید که همسایه ها و “جهان آزاد” عزم خود را جزم نموده اند که این نمایشنامهٔ خونین را به سریال پایان ناپذیر تبدیل کنند.
هنگام تهاجم “اتحاد جماهیر شوروی” به تاریخ ۲۴ دسمبر ۱۹۷۹ میلادی، طیارات “دآریانا افغان هوایی شرکت” شامل: یک طیارهٔ دی سی ۱۰ (McDonnell Douglas DC-10) و دو طیارهٔ بوئنگ ۷۲۷ – ۱۰۰ سی (Boeing 727-100C) بود.
با تأسیس وزارت ترانسپورت در سال ۱۹۷۸م، که مسئولیت حمل و نقل اموال و مسافرین را در بخش هوایی و زمینی به عهده داشت، ریاست هوایی ملکی و توریزم نیز به این وزارت مدغم گردید.
در اواسط دههٔ ۱۹۸۰م در زمان جنگ شوروی و افغانستان، “دآریانا افغان هوایی شرکت” مجبور ساخته شد تا طیارهٔ دی سی ۱۰ را به کمپنی انگلیسی (British Caledonian Airways) بفروش برساند، زیرا شوروی میخواست، که آریانا طیاره های توپولوف (Tu-154) را جاگزین آن سازد. گفته میشود، که فروش طیارهٔ دی سی ۱۰ (McDonnell Douglas DC-10) توسط سلطان علی کشتمند، صدراعظم رژیم ساخت شوروی صورت گرفت.
در سال ۱۹۸۸م زمانیکه گرباچوف منشی عمومی حزب کمونست شوروی جنگ افغانستان را “زخم ناسور” خوانده و پیروزی در افغانستان را غیرممکن دید، به خروج قوای شوروی از افغانستان آغاز کرد.
به تاریخ ۱۵ فبروری سال ۱۹۸۹م آخرین عسکر قوای اشغالگر شوروی از خاک افغانستان بیرون رانده شد، ولی بقایای نظام ساخت شوروی تا اپریل ۱۹۹۲م دوام کرد. دولت نجیب با طرح فریبکارانه ای “پلان صلح ملل متحد” به کارگردانی بنن سیوان که سناریوی آن نوشتهٔ پاکستان و ایران و بازیگران آن ایادی داخلی بودند سقوط داده شد. این تراژیدی انسانی غرور و زندگی ده ها هزار فرزند بیگناه کابل را قربانی گرفت. با نصب دولت ساخت پیشاور پلان تخریب تأسیسات بنیادی افغانستان با پروژهٔ جنگ های تنظیمی به منصهٔ اجرا گذاشته شد، که شهر کابل را به ویرانه تبدل کرد. میدان هوایی بین المللی کابل نیز در امان نماند و تمام طیاره های افغانستان طبق پلان، بدست جهال تخریب شد.
در اواسط دههٔ ۱۹۹۰م زمانیکه آتش جنگهای تنظیمی میهن را جهنم ساخته بود، قرار شد تا یک تعداد کدر ها و شخصیت های ملی بهدف حل معضلهٔ افغانستان در افغانستان گرد هم بیایند.
سیدحمیدالله هاشمی پرافشان فرزند دلسوز وطن کپتان طیارهٔ حامل شخصیت های ملی چون داکتر محمد یوسف صدراعظم نیکنام افغانستان و شهزاده احسان الله فرزند شاه امان الله بود، که آنها را به هدف اشتراک در مذاکرات صلح به هرات آورد، ولی دریغا که دست دشمن بالا بود و مذاکرات صلح بی نتیجه ماند.
در سال ۲۰۰۵م با کمک مالی ۳۵ میلیون دالری جاپان میدان هوایی بین المللی کابل مرمت و بازسازی و متصل به آن کار اعمار ترمینل جدیدی با معیارات بین المللی آغاز و در سال ۲۰۰۷م به بهره برداری سپرده شد.
اکنون ترمینل جدید برای پروازهای خارجی و ترمیل اولی برای پروازهای داخلی استفاده میشود. در بیشتر از ۴ دههٔ اخیر، “بشریت متمدن” زمین، فضا، آب، خاک نبات، حیوان و انسان این سرزمین را شکنجهٔ جسمی و روحی نموده و هرنوع وسایل کشتار، از راکت های سکاد گرفته تا مادر بمب ها و هر وسیلهٔ تخریبی دیگر بشمول وسایل ارتباط جمعی را آزمایش کرد.
آخرین تراژیدی میدان هوایی بین المللی کابل، کشتار مردم بیگناه افغانستان و انهدام طیارات، وسایل تخنیکی، از بین بردن سرمایه های ملی بشمول تخریب بخش های عمدهٔ میدان هوایی، بدست قوای امریکا و ناتو در ماه آگست ۲۰۲۱م بود. جنرال مکنزی در بیانیه ای خبر تخریب و انهدام وسایل نقلیه و مهمات به شمول طیاره ها در میدان هوایی کابل را اعلان و گفت که این وسایل دیگر هرگز قابل استفاده نخواهند بود.
در این میان تعداد زیادی هلیکوپترهای افغانستان به کشورهای تاجکستان و ازبکستان برده شد و گفته میشود که دوباره به افغانستان برگردانده نخواهند شد. این عمل میتواند غرس تخم دشمنی بین ملتها و شکل تازهٔ تولید منازعات بین کشورهای همسایه باشد. استعمار کهن بعد از رانده شدن غرض مصروف ساختن مردمان و تولید دشمنی بین کشورهای همسایه، مناطق مورد منازعه را خلق می نمود. قرار معلوم این شکل معاصر تولید دشمنی بین کشورهای منطقه است.
امید روزی برگشت به انسانیت و در الویت قرار دادن منافع ملی بتواند دستیابی به صلح، رفاه و خوشبختی ملی و فردی را ممکن سازد.
