چهره ها

شفیقه‭ ‬خپلواک

“ما‭ ‬له‭ ‬ډېر‭ ‬کوچنیوالي‭ ‬روژې‭ ‬نیولې،‭ ‬او‭ ‬خوښېدلې‭ ‬مې‭. ‬په‭ ‬روژه‭ ‬کې‭ ‬به‭ ‬ځايي‭ ‬اف‭ ‬ام‭ ‬راډیو‭ ‬ګانو‭ ‬ډیری‭ ‬دیني‭ ‬خپرونې‭ ‬خپرولې‭. ‬روژه‭ ‬په‭ ‬خوله،‭ ‬په‭ ‬سره‭ ‬غرمه‭ ‬کې‭ ‬مې‭ ‬د‭ ‬راډیو‭ ‬له‭ ‬څپو‭ ‬د‭ ‬یو‭ ‬دیني‭ ‬عالم‭ ‬خبرې‭ ‬واورېدې،‭ ‬چې‭ ‬ویل‭ ‬یې‭: ‬که‭ ‬روژه‭ ‬مو‭ ‬په‭ ‬خُرما‭ ‬ماته‭ ‬او‭ ‬لمانځه‭ ‬ته‭ ‬ودرېږئ،‭ ‬ممکن‭ ‬هر‭ ‬کړی‭ ‬سوال‭ ‬مو‭ ‬قبول‭ ‬شي‭. ‬د‭ ‬هماغې‭ ‬ورځې‭ ‬ماښام‭ ‬ته‭ ‬په‭ ‬تلوسې‭ ‬شوم،‭ ‬خو‭ ‬بلاخره‭ ‬ماښام‭ ‬شو،‭ ‬د‭ ‬کلي‭ ‬د‭ ‬ملا‭ ‬صاحب‭ ‬د‭ ‬الله‭ ‬اکبر‭ ‬په‭ ‬اورېدو‭ ‬مې‭ ‬روژه‭ ‬په‭ ‬خُرما‭ ‬ماته،‭ ‬او‭ ‬لمانځه‭ ‬ته‭ ‬مې‭ ‬منډې‭ ‬کړې‭.‬او‭ ‬په‭ ‬دعا‭ ‬کې‭ ‬په‭ ‬زارو‭ ‬شوم،‭ ‬خدایه‭ ‬ته‭ ‬مې‭ ‬شاعره‭ ‬کړې‭!‬”

او‭ ‬خدای‭ (‬ج‭)‬‭ ‬هم‭ ‬یوه‭ ‬د‭ ‬داسې‭ ‬معصومې‭ ‬غوښتنې‭ ‬ته‭ ‬نه،‭ ‬ونه‭ ‬ویلې‭. ‬او‭ ‬همدا‭ ‬وه‭ ‬چې‭ ‬موږ‭ ‬د‭ ‬یو‭ ‬تاندې‭ ‬او‭ ‬ځوانې‭ ‬شاعرې،‭ ‬هغه‭ ‬شاعره‭ ‬چې‭ ‬تل‭ ‬یې‭ ‬په‭ ‬پښتو‭ ‬ادب‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬نوښت‭ ‬هڅه‭ ‬کړې،‭ ‬هغه‭ ‬شاعره‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬لفظونو‭ ‬حاکمه‭ ‬ده‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬لفظونو‭ ‬ښه‭ ‬انځورګره‭ ‬ده،‭ ‬درلؤدؤنکي‭ ‬شو‭.‬

شفیقې‭ ‬خپلواک‭ ‬خپله‭ ‬ځانګړې‭ ‬شاعري‭ ‬له‭ ‬ګلابي‭ ‬قلفک‭ ‬داره‭ ‬کتابچې‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬وخت‭ ‬په‭ ‬ځوانانو‭ ‬او‭ ‬زده‭ ‬کوؤنکو‭ ‬کې‭ ‬عامه‭ ‬وه،‭ ‬هغه‭ ‬مهال‭ ‬پیل‭ ‬کړه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ښوؤنځي‭ ‬په‭ ‬شپږم‭ ‬ټولګي‭ ‬کې‭ ‬وه‭. ‬په‭ ‬نهم‭ ‬ټولګي‭ ‬کې‭ ‬وه‭ ‬چې‭ ‬له‭ ‬پلار‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬لمرۍ‭ ‬ځل‭ ‬لپاره‭ ‬مشاعرې‭ ‬ته‭ ‬لاړه،‭ ‬او‭ ‬دولسم‭ ‬ټولګي‭ ‬کې‭ ‬وتوانېدله‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬وخت‭ ‬د‭ ‬ولسمشر‭ ‬په‭ ‬وړاندې‭ ‬ډېر‭ ‬په‭ ‬جرأت‭ ‬ودرېږي‭ ‬او‭ ‬خپل‭ ‬تلپاتې‭ ‬شعرچې“زما‭ ‬بیرغ‭ ‬خو‭ ‬له‭ ‬رنګونو‭ ‬جوړ‭ ‬دی”‭ ‬ووایي‭.‬

همدا‭ ‬شعر‭ ‬وه‭ ‬چې‭ ‬‭ ‬ورته‭ ‬د‭ ‬ولس‭ ‬د‭ ‬زړونو‭ ‬لار‭ ‬سمه‭ ‬کړله‭. ‬له‭ ‬ښوؤنځي‭ ‬لا‭ ‬فارغه‭ ‬نه‭ ‬وه‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ولس‭ ‬په‭ ‬زړونو‭ ‬کې‭ ‬یې‭ ‬ځان‭ ‬ته‭ ‬ښه‭ ‬ځای‭ ‬موندلی‭ ‬وؤ‭.‬

آغلې‭ ‬شفیقه‭ ‬خپلواک‭ ‬د‭ ‬پکتیا‭ ‬مرکز‭ ‬ته‭ ‬نږدې‭ ‬په‭ ‬احمد‭ ‬ابا‭ ‬کلي‭ ‬کې‭ ‬نړۍ‭ ‬ته‭ ‬سترګې‭ ‬پرانیستي‭ ‬دي‭. ‬هغه‭ ‬په‭ ‬خپلو‭ ‬درې‭ ‬ورونو‭ ‬او‭ ‬څلورو‭ ‬خوېندو‭ ‬کې‭ ‬مشره‭ ‬ده‭.‬

شفیقه‭ ‬خپلواک‭ ‬په‭ ‬کابل‭ ‬کې‭ ‬له‭ ‬رابعه‭ ‬بلخی‭ ‬له‭ ‬لېسې‭ ‬فارغه‭ ‬شوه‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬لوړو‭ ‬زدکړو‭ ‬لپاره‭ ‬د‭ ‬کابل‭ ‬امریکایي‭ ‬پوهنتون‭ ‬ته‭ ‬یې‭ ‬لاره‭ ‬پیدا‭ ‬کړله‭.‬‭ ‬اغلې‭ ‬شفیقه‭ ‬د‭ ‬پوهنتون‭ ‬له‭ ‬دورې‭ ‬ډېرې‭ ‬ښې‭ ‬خو‭ ‬ځينې‭ ‬بدې‭ ‬خاطرې‭ ‬هم‭ ‬لري‭. ‬په‭ ‬امریکایي‭ ‬پوهنتون‭ ‬کې‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬زدکړو‭ ‬د‭ ‬پیل‭ ‬په‭ ‬دوهمه‭ ‬اونۍ‭ ‬پوهنتون‭ ‬د‭ ‬برید‭ ‬لاندی‭ ‬راغی،‭ ‬چې‭ ‬مرګ‭ ‬ژوبله‭ ‬یې‭ ‬هم‭ ‬لرله‭.‬

مګر‭ ‬ددې‭ ‬کلک‭ ‬هؤډ،‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬ښکلا‭ ‬پالنې‭ ‬هغه‭ ‬حس‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬شعرونو‭ ‬کې‭ ‬یې‭ ‬هم‭ ‬ولولې‭ ‬کوي،‭ ‬باعث‭ ‬شو‭ ‬چې‭ ‬ماتې‭ ‬ونه‭ ‬مني‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬قوي‭ ‬تهدیدنو‭ ‬سره‭ ‬سره‭ ‬د‭ ‬امریکایي‭ ‬پوهنتون‭ ‬څخه‭ ‬په‭ ‬سیاسي‭ ‬علومو‭ ‬او‭ ‬عامه‭ ‬اداره‭ ‬کې‭ ‬دېپلوم‭ ‬تر‭ ‬لاسه‭ ‬کړي‭.‬

اغلې‭ ‬شفیقې‭ ‬خپلواک‭ ‬د‭ ‬پوهنتون‭ ‬په‭ ‬مهال‭ ‬له‭ ‬زدکړو‭ ‬سربېره‭ ‬ډېری‭ ‬ټولنیز،‭ ‬کلتوري‭ ‬او‭ ‬ادبي‭ ‬فعالیتونه‭ ‬هم‭ ‬درلودل‭.‬

اغلې‭ ‬خپلواک‭ ‬په‭ ‬نړېوالو‭ ‬ادبیاتو‭ ‬کې‭ ‬پراخه‭ ‬مطالعه‭ ‬لري‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬نورو‭ ‬ژبو‭ ‬په‭ ‬ژانرونو،‭ ‬فورمونو‭ ‬او‭ ‬طرزونو‭ ‬هم‭ ‬ښه‭ ‬بلده‭ ‬ده‭. ‬د‭ ‬همدې‭ ‬پوهې‭ ‬او‭ ‬د‭ ‬مطالعې‭ ‬اغېز‭ ‬یې‭ ‬په‭ ‬شعرونو‭ ‬کې‭ ‬ځلیږي‭. ‬نوی‭ ‬شعر‭ (‬سپین‭ ‬شعر‭)‬‭ ‬یې‭ ‬چې‭ ‬په‭ ‬وروستیو‭ ‬څو‭ ‬کالو‭ ‬کې‭ ‬لیکي،‭ ‬او‭ ‬ډېر‭ ‬ښه‭ ‬یې‭ ‬لیکي،‭ ‬او‭ ‬ځانګړي‭ ‬لوستونکي‭ ‬او‭ ‬مینه‭ ‬وال‭ ‬یې‭ ‬پیدا‭ ‬کړي‭ ‬دي،‭ ‬هم‭ ‬ددې‭ ‬نوښتګرې‭ ‬شاعرې‭ ‬په‭ ‬نوښتونو‭ ‬کې‭ ‬شمېرلی‭ ‬شو‭. ‬اغلې‭ ‬شفیقه‭ ‬خپلواک‭ ‬په‭ ‬نثر،‭ ‬نظم،‭ ‬غزل‭ ‬او‭ ‬نورو‭ ‬ادبي‭ ‬فورمونو‭ ‬کې‭ ‬بر‭ ‬لاس‭ ‬لري‭. ‬او‭ ‬یو‭ ‬شمېر‭ ‬کتابونه‭ ‬چې‭ ‬څلور‭ ‬شعري‭ ‬ټولګې‭ ‬“چې‭ ‬لاس‭ ‬دې‭ ‬نه‭ ‬راکاوه”،‭ ‬“با‭ ‬ډیوې‭ ‬څارمه”،‭ ‬“میین‭ ‬توري”،او‭ ‬“ګاونډی”‭ ‬دي‭ ‬او‭ ‬یوه‭ ‬د‭ ‬لنډو‭ ‬کیسو‭ ‬ټولګه‭ ‬چې‭ ‬“چترۍ”‭ ‬نومېږي‭ ‬او‭ ‬یوه‭ ‬ټولګه‭ ‬یې‭ ‬ژباړه‭ ‬ده،‭ ‬چاپ‭ ‬او‭ ‬ولس‭ ‬ته‭ ‬رسېدلي‭ ‬دي‭.‬

شفیقه‭ ‬خپلواک‭ ‬اوس‭ ‬مهال‭ ‬د‭ ‬مصور‭ ‬بنسټ‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬ماشوم‭ ‬د‭ ‬ادبیاتو‭ ‬او‭ ‬روزنې‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬فعالیت‭ ‬کوي‭ ‬مشره‭ ‬ده‭.‬‭ ‬د‭ ‬مصور‭ ‬بنسټ‭ ‬څوموده‭ ‬وړاندې‭ ‬د‭ ‬ماشوم‭ ‬د‭ ‬ادبیاتو‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬لس‭ ‬لیکوالانو‭ ‬کتابونه،‭ ‬چې‭ ‬اته‭ ‬لیکوالانې‭ ‬یې‭ ‬ښځینه،‭ ‬یوه‭ ‬ماشومه‭ ‬او‭ ‬یو‭ ‬نارینه‭ ‬وؤ‭ ‬چاپ‭ ‬او‭ ‬ټولنې‭ ‬ته‭ ‬وړاندې‭ ‬کړل‭ ‬چې‭ ‬د‭ ‬پلور‭ ‬عاید‭ ‬به‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬ماشومانو‭ ‬د‭ ‬روزلو‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کې‭ ‬مصرفیږي‭. ‬

هغه‭ ‬په‭ ‬دې‭ ‬باور‭ ‬ده‭ ‬چې‭  ‬هغه‭ ‬مجموعه‭ ‬دردونه‭ ‬چې‭ ‬انسان‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬بیانولو‭ ‬توان‭ ‬نلري‭ ‬هماغه‭ ‬دردونه‭ ‬بیا‭ ‬په‭ ‬لفظونو،‭ ‬قافیو،‭ ‬او‭ ‬ردیفونو‭ ‬قرارېږي‭. ‬شفیقه‭ ‬خپلواک‭ ‬له‭ ‬شعر‭ ‬نه‭ ‬جلا‭ ‬تعریف‭ ‬لري‭.‬‭ ‬هغه‭ ‬شعر‭ ‬الهام‭ ‬نه،‭ ‬وړتیا‭ ‬بولي،‭ ‬چې‭ ‬دا‭ ‬وړتیا‭ ‬پاللو‭ ‬او‭ ‬روزلو‭ ‬ته‭ ‬اړتیا‭ ‬لري‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬ریاضت‭ ‬لا‭ ‬پسې‭ ‬پیاوړې‭ ‬کیږي‭. ‬شفیقه‭ ‬خپلواک‭ ‬ته‭  ‬لنډۍ‭ ‬ډیر‭ ‬خوند‭ ‬ورکوي‭ ‬شاید‭ ‬دې‭ ‬لپاره‭ ‬هم‭ ‬چې‭ ‬هغه‭ ‬له‭ ‬کوچنیوالي‭ ‬له‭ ‬لنډیو‭ ‬سره‭ ‬یوه‭ ‬ځانګړې‭ ‬اړېکه‭ ‬لري،‭ ‬د‭ ‬کلي‭ ‬له‭ ‬ښځو‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬مرکو‭ ‬په‭ ‬مېنځ‭ ‬کې‭ ‬اورېدلي‭ ‬دي‭. ‬لنډۍ‭ ‬شاهکار‭ ‬بولي‭ ‬او‭ ‬په‭ ‬یوه‭ ‬لنډۍ‭ ‬کې‭ ‬احساس،‭ ‬خیال،‭ ‬تصویر،‭ ‬تصور‭ ‬او‭ ‬فکر‭ ‬دغه‭ ‬ټول‭ ‬په‭ ‬دوه‭ ‬لنډو‭ ‬کرښو‭ ‬کې‭ ‬ځایول‭ ‬لکه‭ ‬جادو‭ ‬بولي،‭ ‬ځکه‭ ‬له‭ ‬شعر‭ ‬ډېره‭ ‬په‭ ‬لنډیو‭ ‬میئنه‭ ‬ده‭. ‬

دلته‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬خوږژبې‭ ‬شاعرې‭ ‬یو‭ ‬ښکلی‭ ‬نظم‭ ‬په‭ ‬ګډه‭ ‬سره‭ ‬لولوو‭:‬

ګاونډیه‭!‬‭ ‬نن‭ ‬د‭ ‬کال‭ ‬وروستی‭ ‬ماښام‭ ‬دی

لکه‭ ‬ستا‭ ‬وروستی‭ ‬نظر‭ ‬چې‭ ‬رانه‭ ‬ټول‭ ‬شو

لکه‭ ‬ستا‭ ‬د‭ ‬غاړې‭ ‬وږم‭ ‬رانه‭ ‬والوت

کال‭ ‬شو‭ ‬مړوای،‭ ‬د‭ ‬صحرا‭ ‬پر‭ ‬غېږ‭ ‬خاټول‭ ‬شو

ګاونډیه‭ ‬نن‭ ‬د‭ ‬کال‭ ‬وروستی‭ ‬ماښام‭ ‬دی

په‭ ‬پلو‭ ‬کې‭ ‬مې‭ ‬لا‭ ‬هم‭ ‬ازغي‭ ‬راشنه‭ ‬دي

لا‭ ‬مې‭ ‬هم‭ ‬شګې‭ ‬د‭ ‬غم‭ ‬سترګو‭ ‬کې‭ ‬رغړي

شېبه‭ ‬وروسته‭ ‬وخت‭ ‬بدل،‭ ‬ماته‭ ‬یې‭ ‬څه‭ ‬دي؟

شېبه‭ ‬وروسته‭ ‬کال‭ ‬بدلېږي،‭ ‬خو‭ ‬زه‭ ‬نه‭ ‬یم

درد‭ ‬مې‭ ‬ستوني‭ ‬کې‭ ‬چاړه‭ ‬ده‭ ‬خښه‭ ‬کړې

ستا‭ ‬نادودې‭ ‬راته‭ ‬مخکې‭ ‬وروسته‭ ‬کېږي

دې‭ ‬فلمونو‭ ‬مې‭ ‬تیاره‭ ‬په‭ ‬برخه‭ ‬کړې

سږنی‭ ‬کال‭ ‬دې‭ ‬خنداووې‭ ‬راته‭ ‬مړې‭ ‬کړې

کړم‭ ‬دې‭ ‬ډوبه‭ ‬د‭ ‬رڼو‭ ‬اوښکو‭ ‬دریاب‭ ‬کې

ماښامونه‭ ‬دې‭ ‬په‭ ‬سرو‭ ‬وینو‭ ‬رارنګ‭ ‬کړل

ځانځاني‭ ‬ته‭ ‬دې‭ ‬زما‭ ‬غوښې‭ ‬کباب‭ ‬کې

کوچنی‭ ‬زړی‭ ‬د‭ ‬ارزو‭ ‬مې‭ ‬و‭ ‬کرلی

جرړې‭ ‬یې‭ ‬ویستلې‭ ‬ستا‭ ‬اوږدو‭ ‬نوکانو

په‭ ‬ناهیلو‭ ‬سترګو‭ ‬نوي‭ ‬کال‭ ‬ته‭ ‬ګورم

ګوندې‭ ‬ډکه‭ ‬شي‭ ‬لمن‭ ‬مې‭ ‬له‭ ‬ګلانو

درد‭ ‬مې‭ ‬وینه‭ ‬له‭ ‬رګونو‭ ‬وزبېښله

څڼې‭ ‬سپینې‭ ‬شوې،‭ ‬باڼه‭ ‬مې‭ ‬راتویېږي

یو‭ ‬آرام‭ ‬مې‭ ‬د‭ ‬ټټر‭ ‬له‭ ‬کوره‭ ‬ورک‭ ‬دی

زما‭ ‬یې‭ ‬څه؟‭ ‬که‭ ‬کال‭ ‬شو‭ ‬تېر‭ ‬او‭ ‬که‭ ‬بدلېږي؟

په‭ ‬وریښمینه‭ ‬سینه‭ ‬بوج‭ ‬وړم‭ ‬د‭ ‬غمونو

آینې‭ ‬ته‭ ‬چې‭ ‬کړم‭ ‬مخ‭ ‬مار‭ ‬پکې‭ ‬ښکاري

زهر،‭ ‬زهر‭ ‬مې‭ ‬له‭ ‬هرې‭ ‬حجرې‭ ‬تاو‭ ‬دي

چې‭ ‬کړم‭ ‬ونې‭ ‬ته‭ ‬تکیه‭ ‬دار‭ ‬پکې‭ ‬ښکاري

ګاونډیه‭! ‬نن‭ ‬د‭ ‬کال‭ ‬وروستی‭ ‬ماښام‭ ‬دی

کاشکې‭ ‬تاپسې‭ ‬مې‭ ‬دا‭ ‬ناره‭ ‬وروستۍ‭ ‬شي

کاشکې‭ ‬ستا‭ ‬له‭ ‬دروازې‭ ‬ګوتې‭ ‬راپرې‭ ‬کړم

کاشکې‭ ‬ساه‭ ‬مې،‭ ‬کاشکې‭ ‬ساه‭ ‬مې‭ ‬تر‭ ‬مرۍ‭ ‬شي

کاشکې‭ ‬درد‭ ‬هم‭ ‬د‭ ‬دې‭ ‬کال‭ ‬غوندې‭ ‬تمام‭ ‬شي

لکه‭ ‬څو‭ ‬وروستۍ‭ ‬سلګۍ‭ ‬د‭ ‬وړې‭ ‬شمعې

لکه‭ ‬بې،‭ ‬سېکه‭ ‬نڅا‭ ‬د‭ ‬ژېړې‭ ‬پاڼې

لکه‭ ‬سپین‭ ‬سر‭ ‬لکه‭ ‬زوړ‭ ‬بدن‭ ‬د‭ ‬ډمې

مطالب مشابه

Back to top button