الکساندر کنیازیف کارمند ارشد علمی انستیتوت مطالعات بین المللی پوهنتون روابط بین المللی مسکو (در تشکیل وزارت خارجه روسیه) برداشت های خود را در باره مناسبات جاری تاجکستان و افغانستان تحت حاکمیت طالبان طی مقالهٔ در روزنامهٔ “نی زاویسیمتیا گازیته” (چاپ مسکو) نگاشته که در ذیل برخی نکات مهم آن ترجمه و خدمت خواننده گان عزیز ارایه میگردد :
“هنوز قبل از وقت است، که در مورد تحول ارزشمند و بنیادی در سیاست تاجکستان در قبال افغانستان سخن زد.
در عین زمان، واقعیت های زندگی و قبل از همه منافع اقتصادی، ارزش های جغرافیایی و داشتن سرحد با فاصله تقریباً یک و نيم هزار کیلومتر [با افغانستان ] عواملی اند، که باید در نظر گرفته شوند و وا میدارند تا همکاری میان این دو کشور صورت گیرد.
تاجکستان علرغم نشر اعلامیه ها در مورد عدم برسمیت شناختن حاکمیت طالبان، پس از روی کار آمدن این گروه، مقدار صدور انرژی برق را به افغانستان افزایش داده، تجارت را در مناطق ماورای سرحدی احیا نموده و ترانزیت اموال از طریق افغانستان جریان دارد.”
کنیازیف در ادامه می افزاید:
“شاخه راه آهن جلال الدین بلخی* الی ساحل پنج پائین در واقعیت بخشی از پروژه بدیل اعمار راه آهن تاجکستان – افغانستان- ترکمنستان میباشد. کارزار اعمار این پروژه در زمان تقابل میان تاجکستان و ازبیکستان آغاز شده بود. ازبیکستان آنگاه از انسداد خطوط آهن به مثابه ابزار فشار اقتصادی بالای تاجکستان کار میگرفت. تاجکستان در آنزمان به جستجوی مسیر های بدیل برای عبور از خاک ازبیکستان پرداخت و در این زمینه موافقت افغانستان و ترکمنستان را بدست آورد. این خط قرار بود در پايان سال ٢٠١٨م به بهره برداری سپرده شود.
در این میان، تغییر اوضاع سیاسی در منطقه، بهبودی روابط میان تاجکستان و ازبیکستان محتوای مناسبات دوشنبه و تاشکند را نیز متحول ساخت و ترانزیت اموال تاجکستان از طریق ازبیکستان دوباره احیا گردید. این مورد اولویت های تاجکستان را نیز تغییر داده و پروسه اعمار راه آهن تاجکستان – افغانستان- ترکمنستان به تعلیق انداخت.
در پیوند با پروژهٔ زبان زد ” ترانس افغانستان”، یعنی پروژه در حال اعمار راه آهن از ترمز الی پاکستان که قرار است به بندر های کراچی و گوادر در خاک پاکستان بیانجامد، طرح اعمار راه آهن تاجکستان- افغانستان – ترکمنستان می تواند محتوای جدید کسب نماید. در صورت تطبیق این پروژه و همچنان پروژهٔ اعمار خط آهن تورغندی- هرات – خاف (ایران) که به بندر های عباس و چابهار در قلمرو ایران وصل میشوند و قرار است به کمک ترکمنستان عملی شود، در دورنمای نزدیک به تاجکستان امکانات قابل ملاحظهٔ خواهد داشت.
غوث جانباز
Ghaus Janbaz
