چطور طفل را باید شیر داد ؟
هر زنده جانی برای بقای حیات نیاز به مواد غذایی دارد، تا با استفاده از آن نشوونما نموده وبه زندگی خویش ادامه دهد. طفلی که بدنیا میآید نیز ازین امر مستثنی نیست، چون نظام خداوندی طوری شکل گرفته است که بعضاً ما انسانها از درک آن نیزعاجز هستیم. بطورمثال تغذیه طفل نوزادی را تصور نمایم که نه قادر به حرف زدن است و نه هم توانایی انجام کاری را دارد تا برای خود غذای مورد ضرورت اش را تهیه نماید. اما این خالق هستی است، که تغذیه طفل را بوسیله پستان مادر قبل از قبل برای طفل آماده نموده است.
پروسه شیردهی طفل از جمله روش های مشکل برای مادران است، مخصوصاً برای مادرانی که برای بار نخست مادرمیشوند (اول باری ها). این گروپ مادران بنابرعدم تجربه قبلی نمی دانند که چطور؟ به چه مقدار؟ و چیوقت طفل خود را شیربدهند.
نکات مهمی را که مادران در هنگام شیر دهی باید در نظر بگیرند قرار ذیل خلاصه میگردد:
شیردهی باید ازهردوپستان مادر بصورت متناوب انجام گیرد تا از ضخامه پستانها (پندیدگی که بنابر بندش جریان شیردر پستان ها بوجود میاید)، جلوگیری گردد.
نباید در یک نوبت بیش از حد نیاز طفل برایش شیر داده شود، چون طفل نمیتواند مقدار اضافی شیراخذ شده را تحمل کند. شیر بیش از ضرورت سبب آزار واذیت طفل می گردد (نفخ و باد، درد شکم و گریه).
شیردهی برای طفل در طول روز به دفعات متعدد تقسیم گردد، چون با مکیدن پستان ها توسط طفل غدوات تولید کننده شیردر پستان مادر تحریک شده و به تولید شیر می پردازد.
در ختم شیر دهی، بهتر است تا طفل را در آغوش گرفته طوری که قسمت شکم و سینه طفل درتماس به قسمت بالایی سینه مادر باشد، با کف دست وسط شانه های طفل مساژ ملایم داده شود (با این کار هوای بلع شده که هنگام مکیدن شیر وارد معده شده دوباره خارج گردد).
بهتر خواهد بود تا مادر نوک پستان ها را قبل ازهر بار شیردهی با آب شستشو نماید (از استعمال صابون اجتناب گردد).
در صورتی که پستان های مادر شیر پیش ازنیاز طفل تولید نماید، مادران میتوانند با شیرکش مقدار اضافی شیر را بردارند (اگر مادر بیرون از منزل کار مینماید درینصورت میتواند شیر اضافی را دریک بوتل پاک و سربسته در یخچال نگهداری نموده تا طفل بعداً بواسطه‌ٔ شیرچوشک از آن تغذیه گردد.
هنگام شیردهی همیشه به سوراخ های بینی طفل توجه داشته باشید تا پستان ها سبب بندش مجرای تنفسی طفل نگردند.
هنگام شیر دهی از بازی با طفل که سبب خندهٔ او میگردد اجتناب گردد، چون درین حالت احتمال داخل شدن/پریدن شیر به طرق تنفسی طفل ممکن است. (خطر حیاتی).
بخاطر باید داشت که شیر مادر الی سن شش ماهگی برای طفل یک غذا مکفی و مکمل است و ضرورت به انضمام مواد غذایی دیگر برای تغذی طفل نیست.
مادران شیرده کوشش نماید تا در دوران شیردهی میوه جات و آب بیشتر اخذ نماید.
در صورت مشکلات در یکی از پستانها (امراض جلدی وغیره…..)، از دادن شیرازهمان پستان خود داری شود.
از اخذ ادویه جات خود سر، هنگام شیردهی جداً خودداری گردد.
اگر مادر مصاب به بیماری طرق تنفسی باشد، بهتر است دهن و بینی خود را با ماسک یا چادر بسر داشتهٔ خود پوشانیده و طفل را شیر دهد.
قطره های که توسط داکتر بمنظور رفع نفخ و باد طفل توصیه می گردد، بهتر است با مقدار شیر مادرمخلوط و قبل از پروسه شیردهی برای طفل داده شود.
هرچند شیردهی یک روش کاملاً طبیعی برای مادران است، اما با آنهم طریقه های وجود دارد که مادران شیر ده آن را مدنظر بگیرند و بدین وسیله از بسیاری مشکلات ناشی از شیردهی نادرست جلوگیری گردد.
شیر دهی به طریقه گهواره یی:
مادر درین حالت چهارزانو نشسته طفل را در آغوش خود طوری قرارمیدهد که قسمت سرین طفل با کف دست مادر، کمر طفل با قسمت ساعد (ناحیه از ارنج الی بند دست)، و سر طفل در قسمت ارنج و بازوی دست مادر وضعیت میداشته باشد.
مادر با دست دیگر ثدیه خویش را طوری دردهن طفل قرار میدهد که نوک پستان (Nipple)، دربین انگشتان اشاره و وسطی قرارگرفته داخل دهن طفل مینماید.بسیار مهم است که قبل ازینکه طفل پستان مادر را به دهن بگیرد دهن طفل باید با تماس به نوک سینه باز شود و مادر هم قسمت بیشترنوک سینه را به دهن طفل پیش ببرد. درین زمان قسمت نوک سینه را توسط انگشت اشاره خویش اندکی فشار داده تا از بندش مجرای بینی طفل در جریان مکیدن شیر جلوگیری کرده باشد.
همچنان کوشش گردد تا قسمت های تحتانی ثدیه مادر با زنخ/ذقن طفل در ارتباط قرارگرفته، درینصورت با حرکت زنخ/ذقن هنگام مکیدن پستان مادر، فشار منفعله حاصل و جریان شیر را در پستان سریعتر میسازد.
شیردهی طفل در چوکی:
درین میتود مادر بالای چوکی نشسته و طفل را شیرمیدهد، طوریکه شانه وکمر مادر کاملاً با قسمت عقبی/پشتی چوکی درتماس میباشد. بهتر است مادر پاها خود را دریک سطح که بلندتر از زمین باشد وضعیت دهد.
مادر طفل را مانند طریقه گهواره یی در آغوش گرفته با تفاوت اندک، آن اینکه مادر قدری ارنج دست خویش را بلند نگه میدارد (بهتر است مادر برای این منظور بالشتی را زیر دست خود قرار دهد).
شیر دهی در وضعیت خوابیده:
این روش معمولاً ازطرف شب توسط عده یی از مادران مورد استفاده قرار میگیرد. هرچند یک روش نسبتاً غیر مصئون است، چون ممکن است مادر بخواب رفته و پستان مادرسبب بندش دهن و بینی (طرق تنفسی) طفل گردد. اما درجریان روز این طریقه شیردهی یک روش خوب است چون مادر میتواند چندی کنار طفل اش دراز کشیده و رفع خستگی نیزنماید.
درین طریقه مادر به یک پهلو در حالت خوابیده قرارمیگیرد طوریکه مادر دست همان طرف را از مفصل ارنج قات/قبض نموده و با کف دست سر خویش را استناد میدهد، طفل را در کنار خود طوری قرار میدهد که سر طفل درتحت عضد (بازو) مادر قرار میگیرد.
برتری این وضعیت اینست که مادر هنگام شیردادن دراز کشیده و راحت میباشد ولی بدلیل احتمال رفتن به خواب و موقعیت سینه خطر خفه شدن و احتمال مرگ طفل توسط پستان موجود است.
نقش شیردهی در جلوگیری از باردار شدن/حمل و سرطان های ثدیه:
پروسه شیر دهی علاوه بر تغذی اطفال (شیرخوار)، ارتباط عاطفی طفل و مادر را بیشتر میسازد. نکته قابل بحث درزمان شیردهی دوره نقاهت (عدم قاعده گی) مادر شیرده میباشد که چانس حامله شدن مادرشیرده را کمتر میسازد.
تبصره:
زمانیکه طفل پستان مادر را میمکد هورمون (Prolactin)افراز میشود که این هورمون بنوبه خویش سبب تغیر درتولید هورمونهای جنسی(FSH، GnRH) شده و مانع دوره عادت ماهوار نزد مادران شیرده میگردد. بخاطر باید داشت که پروسه شیردهی مادر شیرده باید منظم ودوامدار باشد تا اخلال درتولید هورمونها متذکره ایجاد نشود. این دوهورمون ازغده نخامیه (غدهٔ در مغز)، افرازگردیده و باعث انتقال پیامها به تخمه های که در تخمدانهای رحم به پختگی رسیده اند، میگردد تا این تخمه ها آزاد شده و در صورت مقاربت جنسی القاح و باعث حمل گردد.
همچنان تحقیقات نشان داده است که اگر مادر الی دو سال پروسه شیردهی را برای فرزند اش ادامه دهد، این کار احتمال ابتلای مادر به مرض شکر، فشار بلند خوب و مرض سرطان ثدیه را کم میسازد. ۱
قابل تذکر است که پروسه شیر دهی از اهمیت خاص برخوردار است. قطع یا توقف شیردهی نیز برای مادر و طفل پر اهمیت تلقی میشود. قطع پروسه شیردهی باید بطور تدریجی صورت گیرد. با این روش تولید شیر آهسته – آهسته کم و از تراکم آن در پستانها جلوگیری میشود. ولی مادران نیاز دارند تا مقدارشیر تولید شده را ذریعه شیرکش ها از پستانهای خود خارج کنند. قبل از قطع پروسه شیردهی، مادران کوشش نمایند تا بدیل مناسبی را برای تغذیه اطفال خود در نظر داشته باشند تا اطفال در گرفتن این مواد غذایی بعد از قطع پروسه شیردهی به مشکل مواجه نگردیده واز گرفتن آن نیز اِبا نورزند.
برای این امر بهتر است تا مادران بعد از ماه ششم برای اطفال خویش در پهلوی شیر غذایی انضمامی مانند فورمولای اطفال، میوه جات مانند کیله و امثال آن و بعضی غذا های دیگر مانند تخم، کچالو و ترکاری های جوشانده شده بمقدار کم با گذشت زمان نیز در نظر داشته باشند. قابل یادآوری میدانیم که نوزادان کمتر از یکسال را شیر گاو، لبنیات و عسل ندهند.
بعد از سن یک سالگی مادران نیز میتوانند غذایی ملایم را بمقدار اندک و قابل تحمل طفل علاوه نمایند. با این روش طفل الی سن دو سالگی به گرفتن غذا ها عادت و پروسه قطع شیر دهی برایش درینصورت دشوار نمی باشد.
مأخد:
۱Anstey, Erica H. “Breastfeeding for Cancer Prevention.” Centers for Disease Control and Prevention, Centers for Disease Control and Prevention, 1 Aug. 2019, blogs.cdc.gov/cancer/2019/08/01/breastfeeding-forcancerprevention/
