تحلیل ها

افغانستان د ر دا یره شیطانی جدال ترقی و ارتجاع

بیست سال بعد از اقتدار دولت جمهوری اسلامی افغانستان، این دولت به تاریخ ۱۵ اگست سال ۲۰۲۱م سقوط کرد و تحریک طالبان افغانستان برای بار دوم دولت امارت اسلامی خود را برقرار کردند. ‬باوجود‭ ‬مشکلات‭ ‬و‭ ‬نارساییهای‭ ‬زیادی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬ادارهٔ‭ ‬دولت‭ ‬جمهوری‭ ‬موجود‭ ‬بود، مردم ‬افغانستان‭ ‬امیدهای‭ ‬زیادی‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬آیندهٔ‭ ‬درخشان‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬افغانستان‭ ‬پیشرفته، دیموکرات و متمدن در چوکات دولت ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬و‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬سال‭ ۲۰۰۴م ‬ .داشتند همچنان‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬فساد‭ ‬گسترده‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬شگافهای‭ ‬اجتماعی‭ ‬در‭ ‬نتیجهٔ‭ ‬اعمال‭ ‬سیاستهای‭ ‬قومپرستانه‭ ‬توسط‭ ‬یکتعداد‭ ‬فعالین‭ ‬سیاسی،‭ ‬دست‭ ‬آوردهای‭ ‬بیست‭ ‬سالهٔ‭ ‬دولت‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬های‭…

کارنامهٔ‭ ‬یکسال‭ ‬حکومت‭ ‬امارت‭ ‬اسلامی‭ ‬طالبان

اول – اوضاع کشور همهٔ ما میدانیم، که دولت جمهوری اسلامی افغانستان بعد از بیست سال اقتدار به تاریخ ۱۵ اگست سال ۲۰۲۱م سقوط کرد و تحریک طالبان افغانستان برای بار دوم دولت امارت اسلامی خود را اعلان نمودند. حالا این بر همه واضح است، که برخلاف شایعات مخالفین دولت گذشته، بخصوص منتقدین رییس جمهور اشرف غنی، این سقوط نتیجهٔ خیانت این شخص و یا “تسلیمی پلان شدهٔ دولت” به طالبان نبود. همچنان خلاف فتنه گری های زلمئ خلیلزاد، باقی ماندن اشرف غنی در ارگ عمر این دولت را حتی یکروز هم طولانی تر نمیکرد. به تائید بسم الله محمدی…

                            د مُلایانو ټولې خبرې به منو؟

په افغان جرمن آنلاین کې مې د محترم قاضي لودین پر یو مضمون سترګې ولګېدې چې عنوان یې «هیچ کس مانند علما در فتنه نیست» ورکړی وو. البته ښاغلي لودین صاحب په مشخصه توګه، مولانا فضل الرحمن، چې وايي د طالبانو د معنوي پلار په نوم شهرت لري، او د هغه پلار قاضي حسین احمد ته، ګوته نیولې وه چې حقیقتاً هم په افغانستان کې د ډیرو زیاتو دسیسو مسوولیت لري. زه ګومان کوم چې د اسلام دین ته به د دیني علماوو یا مُلایانو پر خدمت باندې هیڅوک سترګې پټې نه کړي؛ خو ما په یوه مخکنی مضمون کې…

مهاجرت پدیدهٔ شوم است!

به فرهنگ خود متعهد بمانید! انسانها از بدوی پیدایش الی اکنون با پدیدهٔ هجرت پیوند ناگسستنی دارند. این معمول میتواند انتخابی و یا هم بنابر جبر زمان انجام بپذیرد. پدیده مهاجرت تنها به انسانها منحصر نبوده بلکه حیوانات را نیز  دربر داشته بخصوص پرنده ها و گروپی از حیوانات صحراحی که بنابر نیاز های خویش بطور دسته جمعی از یک منطقه به منطقه دیگر مهاجرت می کنند. پدیدهٔ مهاجرت نزد انسانها متفاوت تراست، بدین معنی که تغیر محیط، تشوشات فکری و ذهنی را نزد افراد ببار آورده و با  پس لرزه های نامرئی اش توأم است، در ایجاد آن محیط،…

جنگ میوند

بخش اول پیشگفتار: سه شنبه مؤرخ ۲۷جولای ۱۸۸۰م (مطابق ۶ اسد ۱۲۵۹هجری شمسی) حادثۀ بس عظیمی در “میدان میوند” در غرب قندهار بوقوع پیوست، که به حیث یکی از واقعات پرافتخار در تاریخ کشور ما ثبت گردیده است. در این رویداد نه تنها احساس آزادیخواهی و عشق به میهن افغانها بخوبی انعکاس یافت بلکه آیندۀ سیاسی و جغرافیایی افغانستان نیز تا اندازۀ زیاد بالاثر این رویداد متأثر گردید. جنگ میوند اگرچه در قطار جنگهای بزرگ امپراطوری بریتانیا چون “جنگ واترلو” و “گتیزبورگ”ثبت نگردیده است، ولی این جنگ ” در شصت سال سلطنت ملکه ویکتوریا بزرگترین فاجعه به شمار  میرود” (۱).…

دولت، دموکراسی و اسلامگرایی در افغانستان

نسل‭ ‬ما،‭ ‬بشمول‭ ‬کسانیکه‭ ‬ده‭ ‬سال‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬من‭ ‬تولد‭ ‬شده‭ ‬اند،‭ ‬امروز‭ ‬نسل‭ ‬کهنسال‭ ‬سنین‭ ‬شصت‭ ‬سال‭ ‬به‭ ‬بالای‭ ‬جامعهٔ‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬تشکیل‭ ‬میدهد،که‭ ‬اکثریت‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬کتلهٔ‭ ‬عظیم‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬جمع‭ ‬دیاسپورای‭ ‬افغان‭ ‬در‭ ‬ممالک‭ ‬مختلف‭ ‬جهان‭ ‬و‭ ‬بخصوص‭ ‬کشورهای‭ ‬پیشرفتهٔ‭ ‬اقتصادی‭ ‬غربی‭ ‬زندگی‭ ‬میکنند‭. ‬این‭ ‬نسل‭ ‬شاهد‭ ‬زندهٔ‭ ‬تاریخ‭ ‬معاصر‭ ‬کشور‭ ‬است،‭ ‬بخصوص‭ ‬از‭ ‬عصر‭ ‬دههٔ‭ ‬دموکراسی‭ ‬۱۹۷۳‭-‬۱۹۶۴م‭ ‬دوران‭ ‬سلطنت‭ ‬اعلیحضرت‭ ‬محمد‭ ‬ظاهر‭ ‬شاه‭ ‬به‭ ‬اینطرف‭ ‬شرایط‭ ‬زندگی‭ ‬مردم،‭ ‬روشهای‭ ‬حکومتداری‭ ‬و‭ ‬حوادث‭ ‬و‭ ‬چرخشهای‭ ‬تاریخی‭ ‬را‭ ‬بخاطر‭ ‬داشته‭ ‬قادر‭ ‬به‭ ‬ارزیابی‭ ‬عینی‭ ‬این‭ ‬شرایط‭ ‬و‭ ‬حوادث‭ ‬میباشند‭.‬ در‭ ‬طول‭ ‬صد‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭…

د‭ ‬ایران‭ ‬او‭ ‬سعودي‭ ‬پخلاینه‭ ‬او‭ ‬لنډ‭ ‬افغاني‭ ‬تحلیل‭ ‬یې‭!‬

د‭ ‬محمد‭ ‬آصف‭ ‬ننګ‭ ‬لیکنه ۱‭.‬‭ ‬دا‭ ‬دیپلماسی،‭ ‬که‭ ‬پخلاینه‭ ‬تر‭ ‬اوه‭ ‬کلن‭ ‬دیپلماتیک‭ ‬خپگان‭ ‬وروسته،‭ ‬دوه‭ ‬اصلي‭ ‬موخې‭ ‬لري‮…‬د‭ ‬“تنش‭ ‬او‭ ‬ټکر”‭ ‬په‭ ‬ځای‭ ‬د‭ ‬روابطو‭ ‬“عادي‭ ‬گرځول”،‭ ‬اما‭ ‬دا‭ ‬چې‭ ‬دا‭ ‬دوه‭  ‬“جمع‭ ‬اضداد”‭ ‬به‭ ‬څومره‭ ‬سره‭ ‬عادي‭ ‬او‭ ‬څومره‭ ‬ملگرې‭ ‬شي‭ ‬قطعاً‭ ‬پدې‭ ‬منجلابي‭ ‬وضعیت‭ ‬او‭ ‬پیچیده‭ ‬سیاستونو‭ ‬کې‭ ‬د‭ ‬باور‭ ‬وړ‭ ‬ندی‭!‬ ۲‭. ‬په‭ ‬لوی‭ ‬ستیج‭ ‬او‭ ‬اصلي‭ ‬رقابت‭ ‬کې‭ ‬دا‭ ‬د‭ ‬چین‭ ‬بریا‭ ‬پر‭ ‬امریکا‭ ‬بلل‭ ‬کیږي،‭ ‬هغه‭ ‬شکست‭ ‬خوړلې‭ ‬او‭ ‬بداعتماده‭ ‬امریکا‭ ‬چې‭ ‬خپل‭ ‬ملگرې‭ ‬او‭ ‬متحدین‭ ‬ورځ‭ ‬په‭ ‬ورځ‭ ‬له‭ ‬لاسه‭ ‬ورکوي‮…‬‭ ‬د‭ ‬ایران‭ ‬په‭ ‬تعبیر‭ ‬امریکا‭ ‬غوښتل‭ ‬“ویده‭ ‬فتنه”راوېښه‭ ‬کړي،‭ ‬ایران‭ ‬ورته‭…

د ډالري هژموني پای!

محمد‭ ‬آصف‭ ‬ننگ د‭ ‬اقتصاد‭ ‬خپرندوی‭ ‬مشر په‭ ‬تېرو‭ ‬دوو‭ ‬مېاشتو‭ ‬کې،‭ ‬د‭ ‬روان‭ ‬۲۰۲۳‭ ‬زکال‭ ‬له‭ ‬مارچ‭ ‬راهیسې،‭ ‬د‭ ‬امریکا‭ ‬درې‭ ‬لوی‭ ‬بانکونه‭ ‬افلاس‭ ‬او‭ ‬مات‭ ‬شول،‭ ‬پدې‭ ‬توګه‭ ‬د‭ ‬امریکا‭ ‬فدرال‭ ‬حکومت‭ ‬د‭ ‬First Republic‭ ‬Bank‭ ‬ټوله‭ ‬سرمایه‭ ‬مسترد‭ ‬او‭ ‬پر‭ ‬JPMorgan‭ ‬Chase‭ ‬یې‭ ‬په‭ ‬10.6‭ ‬ملیارډ‭ ‬ډالرو‭ ‬وپلورله‭. ‬د‭ ‬امریکا‭ ‬نور‭ ‬بانکونه‭ ‬او‭ ‬مالي‭ ‬مؤسسات‭ ‬له‭ ‬ورته‭ ‬برخلیک‭ ‬سره‭ ‬مخامخ‭ ‬دي‭ ‬او‭ ‬یو‭ ‬شمېر‭ ‬سترې‭ ‬کمپنۍ‭ ‬هم‭ ‬له‭ ‬شدیدې‭ ‬مالي‭ ‬مضیقې‭ ‬سره‭ ‬مواجه‭ ‬دي،‭ ‬چې‭ ‬ځېنې‭ ‬یې‭ ‬د‭ ‬بقا‭ ‬په‭ ‬منازغه‭ ‬کې‭ ‬له‭ ‬یوبل‭ ‬سره‭ ‬ادغام‭ ‬غوره‭ ‬کوي‭.‬ د‭ ‬بانکونو‭ ‬افلاس‭ ‬نه‭ ‬یواځي‭ ‬امریکا‭ ‬کې‭ ‬بلکې‭ ‬له‭…