پروفیسور امان اللّه حیدرزاد

دستان هنرمند امان الله حیدرزاد اولین پرورشگاه هنر مجسمه سازی معاصر در افغانستان است. وی مؤسس دیپارتمنت هنرهای زیبا در تشکیل پوهنتون کابل است، که بعداً به پوهنځی هنرهای زیبا زیر چتر همین پوهنتون ارتقا یافت.
به روایت خودش سفر هنری اش زمانی آغاز گردید، که هنوز کمتر از شش سال عمر داشت و به درخواست خواهران اش بروی گدی های تکه یی آنها چشم و بینی و لب ترسیم میکرد. روی هموار این گدی ها ذهن کنجکاو و احساس هنری اش را تحریک کرد. همین بود که از خاک و گِل کابل به ساختن گدی هایی با سر و صورت برجسته آغاز کرد… و اینگونه بود که پیکر تراشی بر سنگ های مرمرین جزیرهٔ کراره ایتالیا برای این مجسمه ساز چیره دست، از گدی های گلی در کابل آغاز شد.
باری کار هنری وی به دست صدراعظم آنوقت افغانستان، سردار محمد داود خان رسیده بود و وی از دیدن آن حیرت زده شده، هدایت داده بود، تا برایش زمینه تحصیلات عالی مساعد گردد. همین بود که استاد امان الله حیدرزاد برای تحصیل هنرهای زیبا به ایتالیا سفر کرد و از سال ۱۹۶۰ الی ۱۹۶۴م در اکادیمی هنرهای زیبای روم در رشتهٔ مجسمه سازی تحصیل نمود. استعداد فوق العادهٔ که وی در هنرمجسمه سازی از خود نشان داد، باعث شد که تحصیل وی در ایتالیا برای یکسال دیگر تمدید گردد. همین بود که وی در اکادیمی هنرهای زیبای شهر کراره ایتالیا به تحصیلات اش ادامه داده و در آنجا با مجسمه سازی معاصر، دیزائین وکنده کاری و پیکرتراشی در مرمر مهارت لازم را کسب نمود.
بعد از بازگشت بوطن در مکتب صنایع به تدریس آغاز کرد. استعداد و علاقمندی هنرجویان درین مکتب وی را به تپ و تلاش برای مساعد ساختن زمینه تحصیلات عالی برای هنرمندان واداشت. استاد امان الله حیدرزاد در سال ۱۹۷۱م ماستری خود را از پوهنتون نیویارک بدست آورد. برای هنرمندی که مجسمه سازی را در غرب تحصیل کرده باشد و دلش برای شریک ساختن تجارب او اندوخته های علمی اش با جوانان هنرجو بتپد، موانع زیادی در راه تدریس مجسمه سازی در مملکتی مثل افغانستان وجود داشت. وی بعد از گذشتن از هفت خوان رستم مؤفق شد، که در جامعهٔ سنتی افغانستان دیپارتمنت هنرهای زیبا را در پوهنتون کابل ایجاد کند.
استاد حیدرزاد جمع کثیری از محصلین را در بخش مجسمه سازی آموزش داده است، که چهره های صاحب شهرت مانند جناب استاد حامد نوید، محترم عبدالتواب وهاب، محترم رهبر توخی، خانم سپوژمی زریاب … نام های آشنا از شاگردان استاد حیدرزاد اند. استاد محترم حامد نوید علاوه براینکه از زحمات بی حد و حصر استاد حیدر زاد در ایجاد دیپارتمنت هنر های زیبای پوهنتون کابل یاد میکند، در هنر مجسمه سازی خود را شاګرد استاد حیدر زاد میداند.
نقش انگشتان و ذهن زیبای استاد حیدرزاد بر اکثریتی از نشان ها و سمبول های عصر شان حک شده است، که از آنجمله میتوان از نشان دولتی دور جمهوریت، سمبول ملی بس و ده ها نشان و مدال دیگر یاد کرد.
استاد حیدرزاد در سال ۱۹۷۸م میلادی بعد از آنکه اوضاع متشنج سیاسی افغانستان امکانات فعالیت هنری وی را محدود ساخت، مجبور به ترک وطن شد. از بیشتر از چهار دهه بدینسو ایشان در شهر نیویارک ایالات متحدهٔ امریکا زنده گی میکنند. آثار ارشمند هنری استاد حیدرزاد در جریان این پنج دهه عمر هنری پربار شان بار ها در نمایشگاه های معتبر جهان به نمایش گذاشته شده است که از آنجمله میتوان نمایش آثار هنری شان در برتش میوزیم در لندن (۱۹۹۲)، فرنکلین مینت موزیم در فلادیلفیا(۱۹۹۴)، در تجلیل از ۵۰ ساله گی سازمان ملل متحد (۱۹۹۵م) نام برد.
از هنر استاد حیدرزاد بارها با اهدای مدال ها و لوح تقدیر تقدیر صورت گرفته است که از آنجمله میتوان از اخذ مقام اول و مدال طلا در نمایشگاه بین المللی در سال ۱۹۶۴م، لوح تقدیر از ساختار مجسمه سازان در سال ۱۹۹۱م و امثال آن نام برد. جناب استاد حیدرزاد طی سال های اخیر سفر های مکرر به افغانستان داشتند. ایشان کوشش های زیاد برای احیای مجدد بت های منهدم شدهٔ بامیان انجام دادند که از بخت بد به دلیل اختلاف نظرها انجام این کار به تعویق افتاد.
استاد امان الله حیدرزاد یکی از پیکرتراشانیست، که نه تنها جامعهٔ افغانی بلکه جامعهٔ جهانی از هنرمندی منحصر به فرد شان متأثر است.نمونه های از کارهای هنری مانده گار جناب حیدرزاد را در ذیل مشاهده مینمائيد.