سیاست و تاریخ
-
معرفی اقوام عمدهٔ افغانستان – پشتون ها
نور احمد خالدی دوکتورا در علم احصائیه وطن، اسم، نفوس، منشأ قوم پشتون، پختون (پشتانه یا پختانه در جمع) قوم بزرگی است که وطن اصلی شان سرزمین وسیعی از چترال کنرها تا اتک و پشاور در شمال دریای سند تا ملتان و کویته، قندهار، هلمند، فراه، ارزگان، کابل، لغمان و ننگرهار میباشد. پشتونها بزرگترین قوم مناطق جنوب هندوکش از غور تا دریای سند هستند. در سال ۲۰۱۹م تعداد مجموعی نفوس پشتونها در افغانستان و پاکستان 50 میلیون تخمین شده است (در حدود 15 میلیون در افغانستان وحدود 35 ملیون نفر در آنطرف خط دیورند فرضی دیورند). هرگاه تخمینهای منتشر شدهٔ…
-
افغانستان در آغاز ادوار اسلامی
گسترش اسلام بسوی بلاد شرقی درسال ۶۴۲ میلادی سپاه مسلمانان به سرکردگی سعد بن وقاص درجنگ نهاوند که اعراب آن را “فتحالفتوح” مینامند، قوای عظیم امپراتوری ساسانی فارس را شکست داد. پس ازین حادثه یزدگُرد سوم به کرمان فرار کرد و درسال ۲۳ هجری از هراس کشته شدن بدست سپاه مسلمین از کرمان به سیستان پناهنده شد، ولی پس از چندی به مروشتافت و ماهوی سوری که با وی مخالفت سیاسی داشت، دست از حمایت وی کشید. همان بود،که توسط آسیابانی به هلاکت رسید و باکشته شدن یزدگُرد سوم سلسلهٔ ساسانیان کاملاً خاتمه یافت و فارس قدیم یا ایران امروزی…
-
آیا مناقشه بالای نام، حلال مشکلات امروزی افغانستان است؟
در شرایط حاد کنونی ، که میهن ما، دستخوش بازی های وخیم جهانی و همسایگان آزمند ما، بخصوص پاکستان و ایران میباشد، باز نمودن بحث جنجال بر انگیز، مبنی بر این، که “نام اینکشور در اصل خراسان بوده و گویا نام افغانستان بر ملت ما توسط انگلیس ها در قرن نزدهم تحمیل گردیده،” نه تنها یک ادعای عاری از مستندات تاریخیست، بل، که این ادعای زادهٔ طرز دید سیاسی عده ای محدود هیچ دردی ازهزاران درد ملت رنج کشیده و بی سرنوشت افغانستان را مداوا نمیکند. البته اگر نگاهی به تاریخ پر از نشیب و فراز کشور باستانی افغانستان بیاندازیم…
-
ثریا طرزی، ملکه ای که در تبعید زاده شد و در تبعید در گذشت!
ملکه ثریا طرزی دختر محمود طرزی و خانم شاه امان الله، در ۲۴ نومبر سال ۱۸۹۹ مسیحی در شهر دمشق پایتخت سوریهٔ امروزی چشم به جهان گشود. پدرکلان ثریا طرزی، سردار غلام محمد خان طرزی، نسبت مخالفتی که با پادشاه وقت امیرعبدالرحمن خان داشت، همراه با خانواده اش به هند تبعید شد. خانوادهٔ طرزی بعد از مدتی به شام که تحت کنترول ترکیهٔ عثمانی بود رفته و در دمشق اقامت گزید، جاییکه ثریا طرزی در عالم تبعید از وطن زاده شد. وی تعلیمات ابتدایی را تحت نظر پدرش فرا گرفت و علاوه از زبان دری، به لسان های ترکی، فرانسوی…
-
مشروطه نهضت د هند د خپلواکۍ غوښتونکیو لپاره د هیلې او الهام سرچینه
افغان مشروطه غورځنګ له څو اړخونو، په افغانستان او سیمه کې د عطف ټکی و. په افغانستان کې دننه د ښکېلاک په وړاندې د خلکو د پوځي پاڅون ترشا لومړنی سیاسي ـ عقلاني خوځښت و، چې بالاخره یې پوځي مقاومت بریالی کړ او هېواد یې د خپلواکۍ تر منزله ورساوه، پر سیمه یې هم اغېز تردې لا ژور و؛ که څه هم په هند کې د خپلواکۍ غوښتنې نهضت تر ځوان افغان مشروطه نهضته مشر او پخوانی و، خو د افغانستان ولس او په سیاسي رهبرۍ کې مشروطه غوښتونکیود انګریزي ښکېلاک په تاریخ کې لومړنۍ کړۍ ماته کړه او دسیمې…
-
رفع یک اشتباه و غلط مشهور تاریخي
دیروز پنجشنبه در سایت آریانا افغانستان مضمونی بقلم داکترصاحب عبدالقیوم کوچی را، تحت عنوان ظلم و جفای زمامداران امریکا با مردم افغانستان، مطالعه نمودم. در ضمن خواندن مضمون فوق الذکر متوجه همان اشتباهاتی شدم که از سالیان دراز در ذهن مردم افغانستان جای گرفته و آن اینکه امریکا در بدل کمک های اقتصادی از افغانستان خواهان اشتراک این کشور در پکت نظامی بغداد بود که دو همسایه افغانستان یعنی ایران و پاکستان اعضای آن سازمان نظامی بودند ولی افغانستان نظر به موقعیت خاص جیوپولیتیکی خود نمی خواست با یک ابر قدرت جهانی طرف قرار بگیرد. بنا براین اصل زمامداران افغانستان…
-
آیا د ډېیورنډ موافقه لیک نړیوال حقوقي ارزښت لري ؟
په دې لیکنه کې : نړیواله پوله ورته ویلی شو؟ یوه اړخیزه ټول پوښتنه او “خودارادیت” مردود دی؟ دکرښې دواړو غاړوته پراته ولسونه دپرېکړې حق لري؟ دا چې د ډیورنډ غمېزې دېرې اوهدیرې ویشلي او دیوې کورنۍ غړي، رښتیا ده؟ د ۱۹۶۹زکال دنړیوال کینوانسیون پریکړه څومره د پام وړ ده؟ ډیورنډ پخپلې بیوګرافېي کې څه ویلي دي؟ پاکستان دبرېتا نوي هند میراث خور بللی شو؟ دې او دیته ورته پوښتنې اوځوابونه په دې لیکنه کې . . . لا د برېتانوي هند د بهرنيو چارو سکرتر “مارټمر ډيورنډ” افغانستان ته نه وه راغلی چې برېتانوي ښکېلاک له ۱۸۸۰ نه…
-
«تاجر مرگ مرد!»
آيا نوبل سوداگر مرگ بود یا سفیر صلح؟ نوبل مالكِ كمپنى هاى سلاح سازى، مخترع ديناميت و چندین مادهٔ منفجرهٔ ديگر زمانی تغییر مسیر داد، که روزنامهٔ فرانسوی وی را سوداگر مرگ لقب داد. در سال ۱۸۸۸م لودویگ، برادر نوبل فوت نمود و چندین روزنامه اشتباهاً آنرا منحیث خبر مرگ نوبل نشر نمود. نوبل از خواندن خبر مرگ در یک روزنامهٔ فرانسوی که نوشته بود: سوداگر مرگ مُرد! به وحشت افتاد و از آنجا بود که تغییر راه داد و نام نوبل را مانده گار ساخت. جایزه نوبل چیست و از طرف کی، چه وقت، …
-
د صفويانو پر وړاندې پاڅونونه
کله چې صفوي شاه اسماعیل په ۱۵۰۲ زېږديزکال په ايران کې د يوه باثباته مرکزي حکومت بنسټ کېښود، لومړی يې د ايرانيانو په مېنځ کې ملي او مذهبي احساسات دې کچې ته را پورته کړل چې له يوې خوا يې د ملي يووالي له مخې بهرني يرغلګر په شا وتمبول او له بلې خوا يې د مذهبي احساساتو په رڼا کې مذهبي تربګنۍ ته پراختيا ورکړه. د نوموړي دغه کار هغه څه ته ورته وه چې د منځنۍ آسيا په يو شمېر سيمو کې د مذهبي صوفېزم بنسټ کېښودل شو. ولې دغه سني صوفېزم سوله ييزه بڼه لرله، خو کوم…
-
صد سال غفلت، صد سال تباهی
سقوط نظام جمهوری «پانزده هم اگست سال ۲۰۲۱م» که محصول قربانی های صدها هزار افغان وطندوست، ترقی طلب و متعهد به افغانستان و ارزشهای آن بود، ملت را در خود لرزاند و با سوالهای (چه باید میکردیم، که نکردیم؟) و (چه باید نمیکردیم، که کردیم؟) مواجه ساخت. سقوط غیرمترقبهٔ نظام، ملتی را که یک نسل تازه نفس را برای بدوش گرفتن مسئوولیت های ملی پرورده بود، یکبار دیگر متلاشی و مبتلا به فرار کدرها، و کدرها مبتلا به درد استخوان سوز غربت، بیوطنی و بی سرنوشتی گردیدند. در تاریخ معاصر افغانستان، این چندمین بار است که ما در صبحدم…
