سیاست و تاریخ
-
شناخت فرهنگ و ساختار اجتماعی افغانستان در آغاز ادوار اسلامی
در آغاز ادوار اسلامی باشندگان باستانی و دودمانهای که در محدودهٔ سرزمین کنونی افغانستان و بعضاً درماورای آن میزیسته اند، عبارت بودند از چغانیان باختر و حوزهٔ آمو، آل بانیجور تخارستان، امرای اندراب، لویکان غزنه، اسلاف لودی ها، فریغونیان جوزجان، شیران بامیکان یا سلسلهٔ شنصابانیه (اعراب این دودمان باستانی را ملک الجبال خطاب میکردند)کابل شاهان، تگین شاهان، اخلاف تگین هوخته شاه یفتلی (اجداد سلسلهٔ مقتدر غزنویان)، سیمجوریان حکمرانان هرات وسیستان که دامنهٔ اقتدارشان تا قهستان میرسید، شاران غرستان با اولادهٔ پتهن، غرغشت بتنی و سره بن که در دامنه های کوه های سلیمان مسکن گزین بودند هزره گان اجداد هزاره…
-
پالیسی امریکا در قبال افغانستان و منطقه
به اهتمام غوث جانباز نگاه مختصری به تاریخچه شکل گیری آسیای جنوبی، بحیث جهت مستقل در سیاست خارجی امریکا به تاریخ ۲۵ جنوری ۱۹۵۱ شورای امنیت ملی امریکا مقررۀ محرمی را تحت شمارۀ ۹۸/۱ در مورد سیاست خارجی امریکا در حوزۀ جنوب آسیا ( افغانستان، هند، پاکستان، سیلون (سریلانکا)، و نیپال وضع نمود. مبانی اساسی سیاست امریکا در این حوزه قرار ذیل قید گردیده بود. ۱. هدف امریکا تحکیم مواضع آن در حوزۀ جنوب آسیا می باشد. هندوستان و پاکستان نقش کلیدی را در مسیر دسترسی به این هدف بازی می نمایند. ۲. پیوستن احتمالی هندوستان به دایرۀ کشورهای کمونیستی…
-
کره پايبڼه
يو ژب- توکميز سپيناوی لمړۍ- ژبه له پراچۍ تر پارسۍ دا څه هېښنده نه وه چې شپېته کاله وړاندې د (افغانستان ژبپوهنې اطلس) پروژې په پيلامه کې تر هغې روسته چې د (افغانستان د ژبو پلار) استاد مورگنستيرن په مشرتابه د اروپايي آريانپوهانو پینځه کسيزې ډلې تر يو ښوؤنيز سیمينار روسته د ژبو او ادبياتو پوهنځي موږ د روستي کال څو روزلي زدياندان (محصلان) يې د کارونيز (تطبيقي) کار لپاره نجراو ته بوتلو. د (خارج درې) په زړه ولسوالۍ کې مو واړول. هلته په هواره پرته (افغانيه) کې، ښۍ خواته پښتانه، کيڼې خواته تاجيک، او د کابل خوا ته په…
-
پایان یک آغاز
اقتباس از شمارهٔ چهارم مجلهٔ لمر، میزان سال ۱۴۰۰ ه ش، اکتوبر سال ۲۰۲۱م پیشگفتار: روز یکشنبه بیست و چهارم اسد سال ۱۴۰۰ هجری شمسی مصادف با پانزده هم اگست سال ۲۰۲۱م بود، که نظام جمهوری اسلامی افغانستان از صحنه رانده و حرکت طالبان و یاران شان در شهر ها و قریه جات افغانستان حضور نظامی یافتند. درین روز مثل روزهای نخست ماه ثور سال ۱۳۷۱ هجری شمسی(اپریل ۱۹۹۲م دور اول مجاهدین) و مثل پنجم میزان سال ۱۳۷۵ هجری شمسی (۲۶ سپتمبر سال ۱۹۹۶م تسلط نخست طالبان) شهر را خاموشی وحشتناکی فرا گرفته بود. هیچکس نمیدانست که چه آمدنی و…
-
طاق ظفر- حماسه ای در مرمر – تجسم اندیشهٔ آزادی خواهانهٔ شاه امان الله
ارزش ملی ومعنوی طاق ظفر پغمان واینکه چرا و چګونه این سمبول ارزشمند ملی و دیگر سمبول ها چون بت های بامیان، قصر دارالامان، موزیم ملی و … تخریب گردیدند: قرار مقولهٔ معروف، سه طریق نابود کردن یک ملت وتمدن وجود دارد: اول: نابودکردن ارزش های خانواده دوم: نابود کردن سیستم تعلیمی و تربیتی سوم: تخریب هویت ملی با از بین بردن سمبول ها و بی اعتبار کردن سرمشق ها، اندیشمندان متعهد و شخصیت های ملی و اجتماعی هدف اول با بی ارزش ساختن نقش ومقام زن برآورده میشود، تا حدی که زن و مادر بودن مایهٔ خجلت باشد نه…
-
جنگ میوند
قسمت دوم- با اقتباس از شمارهٔ سوم مجلهٔ لمر سرطان ۱۴۰۰ه ش/جون۲۰۲۱م مقدمات لشکر کشی انگلیس به افغانستان: “جنرال ستالیتوف” بجای خود “کرنیل راسگاناف” Colonel Rosgonoff را بحیث رئیس هیأت در کابل گذاشت و خود با چنان سرعت به صوب ترکستان حرکت نمود (۲۴ آگست) که فاصلۀ دو ماه را در بیست و سه روز طی و بتاریخ ۱۶ سپتامبر به تاشکند رسید. رسیدن “ستالیتوف” به کابل نه تنها که خوابهای “لارد لیتن” را در قسمت تطبیق “پالیسی جلو” نقش بر آب نمود بلکه غرور وی را نیز شدیداً جریحه دار ساخت. “لارد لیتن” تلگرام عاجل به وزیر دولت هندوستان…
-
پسمنظر مخالف با زبان دری
بحثی در مورد «جوامع فارسی شده» (Persiantaed Societies) درحالیکه زبان در نزد اکثر مردم جهان چیزی بیش ازوسیلهٔ افهام و تفهیم نیست، درکشورما افغانستان نیزهر دو اصطلاح دری و فارسی بدون تعصب و تبعیض مروج بوده، وهردو اصطلاح درصحبت های روزانه بشکل مترادف استعمال میگردد، برخی بنابرعادت زبان محاوری خود را فارسی میگویند، بعضی اصطلاح دری را ترجیح میدهند وعده ای هم اصطلاح فارسی دری را بکارمیبرند، لیکن ازآنجائیکه درین اواخرعده ای نویسندگان نظر به هر دلیل و انگیزه ای که برایشان مؤجه است، بحثهای داغی را در مورد اصالت زبان فارسی وعدم شناخت زبان «دری» منحیث یک زبان مستقل…
-
خراسان هیچگاهی نام سابق افغانستان نبوده است ( با اضافات ضروری)
بتاریخ هفتم ماه سپتمبرسال جاري، سیدمخدوم رهین با مسوول صفحه بین المللی سیاست افغانستان، محترم ضرابی مصاحبه ای داشت، که قسمت اولی آن در باره ثابت ساختن قهرمانی و وطنپرستی احمدشاه مسعود و موضوع دوم آن درباره کلمه خراسان بود، که بقول رهین نام سابقه افغانستان و یک کلمه پرافتخاری بوده است. اینجانب با موضوع اولی او، که بیشتر از سی سال مورد بحث افغانها بوده چندان سروکاری ندارم؛ ولی با موضوع دومی آن که طبق ادعای آقای رهین « خراسان یک منطقه ای بوده که از آمو تا سرحد هندوستان امتداد داشته است و دراین منطقه وسیع هرکسی و…
-
آریانای باستان
حدود بیش از بیست سال قبل یک سمپوزیم ایران شناسان در شهر سدنی در آسترالیا دایر شده بود که درآن برعلاوهٔ ایران شناسان اروپایی، امریکایی و ایرانی، دو استاد افغان، داکتر روان فرهادی و پوهاند احمد جاوید، نیز اشتراک کرده بودند. در این سمپوزیوم ایرانیها و این دو استاد افغان، بالای استفاده از اصطلاح نامأنوس «ایران بزرگ» به عوض اسم «آریانا» در اشاره به اسم سرزمینهای عصر عتیق تاریخ افغانستان تأکید میکردند که در جریان سمپوزیوم طرف انتقاد یک تعداد افغانهای حاضر قرار گرفت.i تعدادی هم از موجودیت تاریخی سرزمینی بنام آریانا انکار میکنند. آریانا انتیکا “Ariana Antiqua” ( یا…
-
بررسی آثار ھنری پیش از تاریخ افغانستان
با آنکه دانش ما در مورد بشر اولیه بسیار محدود است ونظریات متفاوتی درین زمینه وجود دارد به اساس تحقیقات باستان شناسی، انسان شناسان (انترو پالوجیست ها) به این عقیده رسیده اند، که هومو سپین ها دارای فرهنگ ارتقا یافته تری نسبت به انسان یناندرتال Neanderthals وانسانهای بسیارکهن یا هوموایرکتوس Homo Erectus بوده اند. گرچه دوره زنده گی قدیمی ترین انسان ها یعنی هومو ایر کتوس ها در حدود ۹۵۰۰۰ سال تا ۱۰۰۰۰۰ سال ، دوره زندگی انسان نیاندرتال درحدود ۴۰۰۰۰ سال تا ۶۰۰۰۰ سا ل و هوموسپین ها درحدود ۳۵۰۰۰ سال تخمین گردیده است، اما شواهدی دردست است…
