زبان و ادبیات
-
شپږگونې ياوې
پوهاند دوکتور مجاور احمد زیار ۱- شپږگونې (ياوې): له پېنځو نښو(توريو) سره دا يوه هېښنده ربړه ( حيرانوونکې معضله) ده چې ولې د نړۍ په گڼ شمېر ابېڅې (الفبايي) ليکډولونو کې عربي دا د څو بېلابېلو فونيمونو لپاره څو څو توري يا سېمبولونه په ورته بڼه رامنځته شوي او په يوه غونډ نوم (کولکتيوم) نومول کېږي.[همداسې د (ه- دوچشمه يا سپين سترگې هې) او (ح-حلوا)، ( غټ-ق) او (ووړ-ک) ، (الف- گوډی الف ء)او داسې نور پښتو او پارسي غونډنومونه در واخله چې له عربي سره يې دغږپوهيز توپير زېږنده بلل کېږي.] د ياگانو په تړاو،که پخپله عربي (ی) پر…
-
شعری برای دو هزار سال بعد از عصر شاعر
شعری برای دو هزار سال بعد از عصر شاعر-نقبی به سوی نور
-
سخنی از پاولو کوهیلو
Pawlo Cohelo پاولو کوهیلو شاعر، درامه نویس، ممثل ژورنالیست و نویسندهٔ شهیر برازیلیست که بتاریخ ۲۴ اگست ۱۹۴۷م در شهر رودی جینیروی برازیل دیده به جهان گشود. وی بارها بعد از اینکه توسط والدین اش به شفاخانهٔ امراض روانی بستری میشد فرار کرده است. تا بلاخره به سن بیست ساله گی از آنجا مرخص گردید. پاولو به تقاضای پدر و مادر شامل پوهنځی قانون (Law School) شد ولی بعد از یکسال تحصیل را هم ترک نموده به مواد مخدره رو آورد و به سفر آغاز کرد. وی به ممالک مختلف امریکای جنوبی، امریکای شمالی و اروپایی یکی پی دیگر سفر…
-
گفتگوی لئو تولستوی با یک زن
Lev Nikolayevich Tolstoy لئو تولستوی (Lev Nikolayevich Tolstoy) لئو تولستوی (Lev Nikolayevich Tolstoy) نویسندهٔ شهیر روس بتاریخ نهم سپتمبر سال ۱۸۲۸م در جنوب شهر توله (Tula) در ۲۰۰ کیلومتری جنوب شهر ماسکو در یک خانوادهٔ اشرافی زاده شد. وی مادرش را در دو سالگی و پدرش را در نه سالگی از دست داد و پس از آن سرپرست او عمهاش تاتیانا بود. او در سال ۱۸۴۴م در رشتهٔ زبانهای شرقی در پوهنتون قازان ثبت نام نمود، وی بعد از سه سال تحصیل در آن به رشتهٔ حقوق تغیر مسلک داد تا با کسب دانش وکالت به زندگی نابسامان ۳۵۰ نفر دهقان روزمزد، که…
-
دودیزوال يا نيم ولسي شعر د ولسي او نوي ازاد شعر پر وړاندې ،پوهاند ډاکتر مجاور احمد زیار
نوی ليکدود: ښول، ښونه، ښونځی، ښونکی، کېښودل، پرېښول، روسته، دويم، درېيم لمړی، کوشنی، يوازنی، يوازنۍ، پېنځه، پېنځلس، پېنځوس، پېنځه سوه، پېنځسوی، وربل، وربوی، وربشې!وږه، وسمهال، وسترمهال،… بې الفه کره راځي لار اولياره په يوه مانا دي وو( بود)، ول (بودند…) د هرې دودیالۍ(مهذبې) ټولنې ادب ترهرڅه مخکې پر ګړني او لیکنې ادب وېشنه مومي. ګړنی (شفاهي)، ولسي یا وګړنی(فولکلوري) ادب د هرې ټولنې په هماغه لومړنیو بشپړتیايي پړاوونو پورې اړه لري چې لیک یې لا نه درلود. خو داسې استعدادونه پکې پيدا کېدل چې دغه ژبنی هنر وزېږوي او د نثر یا نظم په بڼه یې یو بل ته خوله…
-
نی! گپ از گپ تیر اس!
آن لحظه را تا حال خوب بخاطر دارم. لحظهٔ که ما هردوآرام – آرام از عقب کلکین اتاق به چمن سبزی که آنسوی کلکین بود نگاه میکردیم و از دیدن رنگ زمردین چمن در اواخر ماه دلو مات و مبهوت مانده بودیم. کبل های چمن همه به یک قد سرزده بودند و شعاع آفتاب رنگ هر سبزه را سبزتر از آنچه بود، جلوه میداد. بته هایی که رنگ شان نسبتاً سبزتر از چمن بود آهسته آهسته بطرف راست و چپ میشوریدند و خبر اینرا که این روز روشن آفتابی شمال سرد زمستانی را باخود دارد میرسانیدند. ناگهان صدای…
-
بازی های سیاسی با هویت زبان
اقتباس از شمارهٔ سوم مجلهٔ لمر، سرطان سال ۱۴۰۰ هجری شمسی/جون ۲۰۲۱م دوکتور زمان ستانیزی، استاد الهیات و عرفان در پوهنتون مطالعات عالی پسِفیکا کلیفورنیا – ایالات متحدهٔ امریکا زندگئ نا آزموده به زنده بودنش نمی ارزد. سقراط حکیم ولی آزمون نباید بر باورهای نا بارور چنان بیافزاید که بر وجدان سنگینی کند. از دیر زمانی بدینسو اصالتِ فرهنگِ سیاسی در افغانستان از تهدید تعصب رنج می کشد. شلاقهای ستمِ رد یا قبول اینکه کی هستم یا کی نیستم پیوسته بر پیکر هویت ملی حواله می گردد. در کشوری که عوامفریبی پرمنفعت ترین تجارت است، هویت سازان از…
-
دردمند مهربانان
شاعر: سید عبیدالله نادر د بیکسانو غمـــــخواران چــــــیرته دي هغه سپیــڅلي انســــــانان چـــــیرته دي کړي چې احساس زمونږ د زړه دردونه داسي دردمند صـــــــاحبدلان چیرته دي خدمت چې وکړي، په ریښــــتیا د وطن داسي زړه ســـوانده، خادمان چیرته دي چې له خوبونو د غفلت مــــو کړي ویښ دي ګلســتان کې، بلبلان چــــــــیرته دي بیا چې د سـولې زیرۍ راوړي مونږ ته د دي چـــــمن عـــندلیبان چـــــــیرته دي ټوله نړۍ چــې، په وینــــــــا پوهــــوي داسي دانا ســـــخنوران، چــــــیرته دي چې د غرقاب نه دا کشــــــتۍ وکاږي هاغــــــه دردمند مهربانان چــــیرته دي چې په پرهر زړونو مــــو کیږدي مرهم داسي دردمنه،…
-
ترشنې ونې لاندې
دکتور زمان ستانیزی د الهیات او عرفان استاد،د پسفیکا د عالي تحصیلاتو پوهنتون په لرې افق کې د غرونو څوکو آسمان پر سر نیولی و. راڅېرمه د زمانې درنې اندېښنې پر اوښانو بار وې. تقدیر د کاروانیانوپه ټنډه د ژوند د ګاللیو کړاونوکرښې کښلې وې. سرمنزل مقصود ته د رسېدلو هیلې د اوښانو د زنګ په شرنګ او د قافلې په های او هوی کې پټی وې. زه هسې پسې روان وم. لارې خپله ور بللم چې ورنه ورک نشم. د هیلو پر پَل مې پښه اېښودله او وهلې لار مې شا ته پرېښودله. اومه ورځ د…
-
اقبال رهبر توخی، شاعر برخاسته از دل زمانه ها
بقلم درخانی ذهین این سفر را با همان ابیاتی آغاز میکنیم، که اقبال رهبر توخی سفرش را به دنیا شعر و سرایش آغاز نموده بود: الهی از رخم افگن حجاب زندگانی را نه وصل یارمیخواهم نه عیش وکامرانی را چو عمری بگذرد بیجا به عیش و نوش چند روزی ببندا آن دری بی فیض عمر رایگانی را چندی قبل دیوان شعری “آئینهٔ پرواز” به دستم رسید و با خواندن هر بیت از غزلیات این دیوان عطش دسترسی به اشعار دیگر این شاعر فرهیخته در دلم بیشتر موج زد و مرا به تجسس بیشتر در کار و آثارش برانگیخت. دیوان“آئینهٔ…
